Dyskusja portalu:Biologia/Ciekawostki
Z Wikipedii
[edytuj] Już były
Pijawki (Euhirudinea) - gromada zwierząt wodnych z typu pierścienic
czy wiesz, że...
- długość waha się w granicach od kilku milimetrów do 20 cm
- przyssawki pijawek nie służą do wysysania krwi
- pijawki mogą żyć w wodach słodkich i słonych, nieliczne żyją na lądzie
- pijawki były kiedyś powszechnie stosowane do puszczania krwi (hirudoterapia)
- w Polsce występuje 29 z ogólnej liczby ok. 500 gatunków pijawek
Welwiczja przedziwna (Welwitschia mirabilis Hook.f.) - gatunek endemicznej rośliny pustynnej należący do rodziny welwiczjowatych.
czy wiesz, że...
- występuje tylko na Pustynii Namib i w Kaokolandzie
- ma tylko dwa liście, które rosną przez całe życie rośliny
- pomimo niskiego wzrostu jest to drzewo
- grubość jej pnia dochodzi do 120 cm
- może dożyć 2000 lat
Kura domowa (Gallus gallus domesticus) - ptak hodowlany z rodziny kurowatych, hodowany na całym świecie.
czy wiesz, że:
- nie wystepuje w stanie dzikim
- uważa się, że stanowi formę udomowioną kura bankiwa (Gallus gallus)
- wyróżnia się blisko osiemdziesiąt ras kur
- jedyna prawdziwie karłowata rasa to bantamki
Retrowirusy (Retroviridae) - rodzina wirusów, których materiał genetyczny zawarty jest w RNA.
czy wiesz, że:
- wywołują wiele chorób takich jak niektóre nowotwory czy AIDS.
- genom retrowirusa zawiera dwie kopie jednoniciowego RNA
- genom koduje między innymi odwrotną transkryptazę (inaczej rewertazę), która ma zdolność przepisywania informacji z RNA na DNA
- sam materiał genetyczny retrowirusów jest niezakaźny, gdyż w cyklu reprodukcyjnym konieczna jest zawarta w wiroidzie odwrotna transkryptaza
- najbardziej znanym retrowirusem jest HIV
Sekwoja - potoczne określenie dwóch gatunków olbrzymich drzew, kiedyś klasyfikowanych w jednym rodzaju Sequoia, a dziś rozdzielonych: sekwoi wiecznie zielonej (Sequoia sempervirens) i mamutowca olbrzymiego (Sequoiadendron giganteum).
czy wiesz, że:
- Sekwoje rosną nie tylko w Kalifornii aż po granicę z Oregonem, ale także w mniejszych skupiskach w lasach Brazylii, sporadycznie także w Meksyku
- Uważane za największe rośliny na świecie sekwoje nie są najcięższe, lecz z całą pewnością są najwyższymi roślinami lądowymi (oba gatunki mają okazy przekraczające 100 m wysokości)
- Czasem mianem tym określa się jeszcze jeden gatunek, a mianowicie metasekwoję chińską (Metasequoia glyptostroboides), znacznie jednak mniejszą (do 35 m), występującą współcześnie jedynie w środkowych Chinach i charakteryzującą się opadającymi na zimę szpilkami
Orzeł Haasta (maor. Te Hoikoi lub Te Pouakai) (Harpagornis moorei Haast syn. Harpagornis assimilis Haast, Hieraëtus moorei (Haast)) to duży, wymarły ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych, zamieszkujący niegdyś Nową Zelandię. Jedyny przedstawiciel rodzaju Harpagornis. Był to najcięższy znany orzeł jaki kiedykolwiek występował na Ziemi o wadze szacowanej na 9-14 kg przy rozpiętości skrzydeł ok. 260 cm
czy wiesz, że:
- najczęstszą ofiarą orła Hasta nie były, jak się powszechnie sądzi, moa, a nielotne kaczki Euryanas finschi.
- gatunek wymarł w XIII wieku, choć niektórzy twierdzą, że widywano go również w XVII wieku.
- współcześnie żyjącym, najbliższym krewnym orła Haasta jest występujący równie w Polsce niewielki orzełek włochaty (Hieraëtus pennatus)
- Przyprawę o nazwie cynamon robi się z kory cynamonowca, którą pozyskuje się z pędów ciętych dwa razy w sezonie (maj i październik). Korę ze ściętch gałązek poddaje się krótkiej fermentacji i oczyszcza z korawiny zewnętrznej oraz wewnętrznych resztek łyka. Powstałe paski kory są następnie suszone na słońcu. W czasie tego procesu przybierają charakterystyczną żółtobrązową barwę i zwijają się z obu stron paska kory (cecha charakterystyczna dla gatunku) tworząc złączone dwie rurki nazywane w handlu laskami. Łacińska nazwa cynamonu to canella, co znaczy 'rurka'.
- Chleb świętojański to nasiona drzewa karobowego (Ceratonia siliqua, znanego też jako karob lub szarańczyn). Drzewo występuje w warunkach naturalnych w regionie śródziemnomorskim. Dawniej nasiona karobu, ze względu na jednolity rozmiar i stałą wagę (ok. 200 mg), służyły jako precyzyjna jednostka masy. Używane obecnie na określenie tej jednostki słowo karat, wywodzi się od greckiego słowa kerátion (κεράτιον) i od arabskiego qīrāt (قيراط), które oznaczają właśnie karob.
Przyprawę o nazwie cynamon robi się z kory cynamonowca, którą pozyskuje się z pędów ciętych dwa razy w sezonie (maj i październik). Korę ze ściętch gałązek poddaje się krótkiej fermentacji i oczyszcza z korawiny zewnętrznej oraz wewnętrznych resztek łyka. Powstałe paski kory są następnie suszone na słońcu. W czsie tego procesu przybierają charakterystyczną żółtobrązową barwę i zwijają się z obu stron paska kory (cecha charakterystyczna dla gatunku) tworząc złączone dwie rurki nazywane w handlu laskami. Łacińska nazwa cynamonu to canella, co znaczy 'rurka'.
Czy wiesz, że płeć żółwi zależy od temperatury w jakiej rozwijały się jaja. U żółwi wyższa temperatura indukuje samice ( odwrotnie u aligatorów). Wybierając na złożenie jaj miejsca suche i cieplejsze lub wilgotniejsze i chłodniejsze żółwice mogą wpływać na płeć swych potomków.
- Dąb szypułkowy jest symbolem długowieczności, dostojeństwa i siły - żyje najdłużej z polskich drzew liściastych.
- Najbardziej znanym dębem w Polsce jest Bartek rosnący w pobliżu wsi Bartków koło Zagnańska. Korona o średnicy ok. 40 m, wysokość 27 m a obwód pnia 9 m. Wiek tego drzewa oceniany jest wg najnowszych badań dendrochronologicznych (badania wykonano świdrem Presslera) na 645 - 670 lat. Dawniej wiek tego dębu oceniano na lat 1200.
- Najstarszym dębem szypułkowym w naszym kraju jest Chrobry. Rozpiętość korony ok. 16m, wysokość 28 m a obwód pnia 9,9 m. Wiek oceniany jest na 730 lat. Usytuowany jest na trasie Szprotawa - Przemków w pobliżu wsi Piotrowice.
Miód, słodki, kaloryczny i zdrowy, był zawsze łakomym kąskiem dla człowieka i zwierząt. Pszczoła miodna została udomowiona przed tysiącami lat, a obecnie jest hodowana na całym świecie. Najstarsze ślady bartnictwa w Polsce pochodzą sprzed 2 tysięcy lat. Pierwotnie polegało ono na wybieraniu miodu z barci, czyli wydłubanych pni drzew. Już w XIV wieku w statucie króla Kazimierza zostało spisane prawo bartne, rozwijane w wiekach następnych (XVI i XVII); powstawały też specjalne bractwa bartne, zazwyczaj na Mazowszu i wśród Kurpiów. W lasach zakładano bory bartne; były to obszary, na których stało co najmniej 60 barci; półborem bartnym zwano las z 30 barciami.
Na kartach historii Polski miód pierwszy raz został doceniony w roku 965 przez arabskiego podróżnika Ibrahima ibn Jakuba. Tam, gdzie nie hoduje się pszczół, ludzie chętnie podbierają miód dzikim pszczołom. Prawdopodobnie z Polski wywodzi się też unikatowy w skali światowej trunek - miód pitny.
Samicę dzika nazywamy lochą lub samurą. Młode do 1 roku życia nazywa się warchlakami; w drugim roku - przelatkami; samce od trzeciego do czwartego roku życia to wycinki; powyżej czwartego roku życia - odyńce. Odgłos wydawany przez dzika w czasie buchtowania (czyli wzruszania ziemi w poszukiwaniu pokarmu) to ciamkanie lub chrapanie. Dźwięk ostrzegawczy wydawany przez lochy: rufft. Stado dzików nazywamy czasem watahą, podobnie jak u wilka. Kły górne odyńców nazywa się fajkami, a ich kły dolne - szablami.
Według starożytnych Rzymian nietoperz odpędzał nieszczęścia. W Grecji i niektórych częściach Afryki symbolizował czujność, a według Homera wchodziła w niego po śmierci dusza ludzka.
Chińczycy widzieli w nim wcielenie samego Stwórcy Świata - Hun Tuna. Do dziś symbolem szczęścia w Chinach jest pięć złączonych skrzydeł nietoperza. Zaś jego tamtejsza nazwa fu oznacza powodzenie.
U Słowian siał niepokój, przypominał o istnieniu sił demonicznych.
W chrześcijaństwie nietoperz stał się jednym z wcieleń diabła i pomocnikiem czarownic. Często przedstawiano wysłannika piekieł z łysymi nietoperzymi skrzydłami.
Wierzono, że nietoperze powstają z myszy, która zjadła świeczkę w kościele albo odrobinkę święconki wielkanocnej.
Wierzono także, że latając wieczorem szukają człowieka, który zapisał duszę diabłu, wkręcają mu się we włosy i urywają głowę, by zanieść ją do piekła. Zabicie nietoperza przynosiło szczęście, zaś jego kości używano w zaklęciach miłosnych wywodzących się z czarnej magii.
W tradycji Romów nietoperze to stworzenia przynoszące szczęście. Gdy jakiś przeleci nad taborem lub zawiruje nad ogniskiem wróży to szczególny usmiech losu. W ich wierzeniach nietoperz bywa amuletem. Musi być znaleziony już martwy, gdyż umyślne zabicie tego zwierzęcia jest zbrodnią, która się mści. Schowany do sakiewki przyciągnie pieniądze i nie pozwoli zmylić drogi.
Jeszcze w XVI wieku w Polsce uważano je za ptaki, a na Zachodzie i Wschodzie uchodziły za dziwną odmianę myszy.
Wśród samców kwokacza (Tringa nebularia (Gunnerus)), które zasadniczo są monogamiczne, zdarzają sie przypadki bigamii. Samce te biorą udział w wysiadywaniu i opiece nad lęgami obu zapłodnionych przez siebie samic.
Walenie, hipopotamy, jelenie i żyrafy mają trzy wspólne retrowirusy, umiejscowione w tym samym miejscu DNA? Drzewo budowy cząsteczkowej zwierząt kopytnych wyrasta ze wspólnego korzenia, datowanego na mniej więcej 65 mln lat. Wprawdzie trudno ocenić, w którym miejscu oddzieliły się gałęzie wiodące do koni, nosorożców czy innych grup zwierząt, ale musiało to być stosunkowo "niedługo" (ok. 2 mln lat) przed pojawieniem się formy znanej jako Himalayaectus, a uznawanej za jedną z pierwszych form waleni.
Wilk grzywiasty w medycynie ludowej i demonologii obszarów, na których występuje, uważny jest za zwierzę "rzucające urok", być może w związku z faktem, że jego aktywność ogranicza się do ulubionej przez demony pory nocnej.
Nagłaśniane przez media wizyty sępów nie są w Polsce czymś niezwykłym?
Jeszcze w 1914 roku odnotowano w Pieninach lęg sępa płowego (Gyps fulvus), a w XIX wieku w Tatrach gnieździł się inny gatunek - sęp kasztanowaty (Aegypius monachus). Obecnie te piękne ptaki są w naszym kraju jedynie gośćmi.
- Fretki były zwierzętami udomowionymi już w starożytnym Egipcie, ok. 3 tys. lat p.n.e. W starożytnym Rzymie były używane do polowania na króliki. W Anglii spełniały prócz tego funkcje sanitarne, tępiąc szczury.
- Fretki oswajają się łatwo i są na ogół dobrymi towarzyszami, choć intensywny odór, jaki zostawiają na meblach, raczej odstrasza od ich hodowania w mieszkaniu.
- Fretka, znana z dobrze rozwiniętego instynktu łowieckiego, od dawien dawna używana była do polowania na króliki. Na polowanie wychodzono zwykle rano; odnalazłszy norę, zakładano przy każdym z kilku otworów workowatą, mierzącą ok. 1 m sieć, po czym wpuszczano fretkę przez otwór główny. Uciekający królik wpadał w zastawioną sieć, gdzie chwytany był przez myśliwego lub zaduszany przez fretkę. Samą fretkę należało schwytać, gdy się tylko ukazywała się u wylotu nory, w przeciwnym razie wracała do nory króliczej i układała się w niej do spoczynku.
- Jaguar od lamparta odróżni się tym, że rozetki jaguara mają w środku czarną plamkę.
- Indianie południowoamerykańscy jadali mięso jaguarów, uważając je za bardzo smaczne.
- Futro geparda dawniej uznawane było za symbol statusu społecznego.
- Gepardy są dużo mniej agresywne niż inne wielkie koty, dlatego młode są czasami sprzedawane jako zwierzęta domowe. Jest to nielegalne, ponieważ międzynarodowe konwencje zabraniają hodowli dzikich zwierząt, a tym bardziej gatunków zagrożonych wyginięciem.
