Bitwa pod Frydlandem
Z Wikipedii
| Bitwa pod Frydlandem Wojny napoleońskie |
|||||||||||||||||
 Napoleon na polu bitwy pod Frydlandem |
|||||||||||||||||
| Data | 14 czerwca 1807r. | ||||||||||||||||
| Miejsce | Frydland, w Prusach | ||||||||||||||||
| Wynik | Zwycięstwo Francji | ||||||||||||||||
| Przyczyna | Pościg za armią Rosyjską po bitwie pod Lidzbarkiem Warmińskim. | ||||||||||||||||
| Terytorium | Królestwo Prus, dzisiejsza Rosja - obwód kaliningradzki | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa pod Frydlandem (niem. Friedland) została stoczona 14 czerwca 1807 roku niedaleko Frydlandu około 43 km na południowy wschód od Królewca, prawie na granicy z Polską. Była to jedna z najważniejszych bitew wojen napoleońskich, która bezpośrednio doprowadziła do zakończenia wojny z IV Koalicją. Bitwa ta była toczona pomiędzy siłami Imperium Francji a Imperium Rosji. Po prawie 23 godzinach walki, francuskie oddziały dowodzone przez Napoleona, zdołały odnieść decydujące zwycięstwo nad armią Rosyjską dowodzoną przez generała Bennigsena. Pod koniec bitwy Wojska francuskie miały całkowitą kontrolę nad polem bitwy a Rosyjska armia uciekała chaotycznie przez rzekę Łynę gdzie wielu jej żołnierzy utoneło. Po klęsce w tej bitwie Car Aleksander I został zmuszony do poproszenia o pokój.
Bitwa pod Frydlandem ma szczególne miejsce w Polskiej historii, mimo że jest stosunkowo mało znanym epizodem Wojen Napoleońskich. To właśnie tej bitwie zawdzięczamy odzyskanie częściowej niepodległości dzięki utworzeniu Księstwa Warszawskiego. Frydland znajduje się obecnie w Rosyjskim Obwodzie Kaliningradzkim a jego nazwa została zmieniona na Prawdinsk w 1945r.
Spis treści |
[edytuj] Przed Bitwą
Po nierozstrzygniętej i okupionej dużymi stratami bitwie pod Lidzbarkiem Warmińskim Napoleon postanowił się wycofać i zagrozić lewemu skrzydłu Rosjan. Bennigsen cofnął się w kierunku Frydlandu, swej wysuniętej bazy zaopatrzeniowej i rzeki Łyny. Napoleon poszedł jego śladem, wysyłając oddziały w celu odcięcia Bennigsena od Królewca, dokąd, jak Bonaparte sądził, Rosjanie się wycofali. Tymczasem 13 Czerwca 1807 r. otrzymał wiadomość, że Bennigsen skoncentrował swoje siły wokół Frydlandu. Rano, 14 czerwca, przewaga Rosjan była ogromna, ale na pole bitwy przez cały dzień przybywały nowe Francuskie oddziały. Bennigsen nietrafnie wybrał teren. Pod naporem przeciwnika cała jego armia musiałaby forsować Łynę pod Frydlandem, oczywiście mając na karku Francuzów.
[edytuj] Bitwa
Rosyjskie siły pod dowództwem generała Golitsyna wypędziły posterunki Francuskiej Kawalerii z Frydlandu 13 Czerwca i główne siły Bennigsena zaczęły okupować miasto w czasie nocy. Tymczasem armia Napoleona kierowała się właśnie na Frydland, przy czym była ciągle rozproszona na różnych drogach, dlatego pierwsza faza starcia była czysto sytuacyjna i nieplanowana. Korpus marszałka Lannesa starł się z Rosjanami najpierw w lesie Sortlack i przed Posthenen między 2:30 a 3:00 rano 14 Czerwca. Następnie obie strony użyły swojej kawalerii, aby ubezpieczyć formowanie linii bitwy. Starcie kawalerii zakończyło się zdobyciem Heinrichsdorfu przez Generała Grouchy.
W tym samym czasie Lannes toczył ciężkie boje, aby powstrzymać, Bennigsena. Napoleon obawiał się, że Rosjanie chcą uniknąć bitwy po raz kolejny, ale o godzinie 6 rano Bennigsen miał prawie 50000 żołnierzy przeprawionych przez rzekę i rozmieszczonych na zachód od Frydlandu. Jego piechota była zorganizowana w dwie linie, rozciągnięte na drodze pomiędzy Heinrichsdorfem a Frydlandem oraz na wyższych zakrętach rzeki razem z artylerią. Poza prawym skrzydłem piechoty linię wydłużała kawaleria i kozacy aż do lasu na północny wschód od Heinrichsdorfu. Małe oddziały kozaków znajdowały się nawet w Schwonau. Z kolei na lewym skrzydle też znajdowała się kawaleria i ponad rzeką Łyną zostały rozmieszczone baterie, aby pokryć to skrzydło. Ciężka i nierozstrzygnięta wymiana ognia trwała pomiędzy Rosjanami i oddziałami Lannesa w lesie Sortlack.
Czoło Francusko – Polskiego korpusu Mortiera pojawiło się przy Heinrichsdorfie i Kozacy zostali wyparci z Schwonau. Lannes utrzymał się na pozycji i w południe nadciągnął Napoleon z 40000 żołnierzy. Rozkazy Napoleona były bardzo krótkie: Korpus Neya miał zająć pozycję pomiędzy Postlienen i Lasem Sortlack a Lannes miał się zbliżyć do jego lewej flanki, aby uformować razem z nim centrum. Korpus Mortiera przy Heinrichsdorfie miał stworzyć lewe skrzydło. I Korpus generała Victora razem z Gwardią Cesarską zostały przeznaczone do rezerwy za Posthenen. Cała kawaleria została zgromadzona w Heinrichsdorfie. Główne uderzenie miało być skierowane na Rosyjskie lewe skrzydło, które jak od razu zauważył Napoleon było zatłoczone na ciasnym paśmie ziemi pomiędzy rzeką a strumieniem napędzającym młyn. Trzy dywizje kawalerii zostały dołączone do generalnej rezerwy.
Przebieg poprzednich operacji sprawił, że obie armie miały dalej wielkie części rozmieszczone w okolicach Królewca. Napoleon spędził popołudnie na formowaniu nowo przybyłych oddziałów, które były osłaniane przez zmasowany ostrzał artylerii. O godzinie 17:00 wszystkie przygotowania zostały zakończone i Ney poprzedzany ciężkim ostrzałem artylerii gwałtownie ruszył na las Sortlack. Atak został skierowany wzdłuż Łyny. Jedna z dywizji Neya (dywizja Marchanda) wpędziła część Rosyjskiego lewego skrzydła do wody przy lesie Sortlack. Rosjanie widząc, co się dzieje przypuścili wściekłe natarcie kawalerii przeciwko lewemu skrzydłu dywizji Marchanda, które jednak zostało odparte przez dywizję dragonów Latoura – Maubourga.
Wkrótce Rosjanie tłoczyli się razem w zakrętach Łyny, co czyniło ich łatwym celem dla dział Neya i rezerwy. Atak Neya został tu jednak powstrzymany, kiedy Bennigsen rzucił do walki rezerwę kawalerii, która natarła z wielką furią i odrzuciła Neya i zmusiła go do cofnięcia się w wielkim nieporządku. Tak jak pod Pruską Iławą wydawało się, że nadejście nocy miało odroczyć decydujący sukces, jednak tym razem walka odbywała się nie zimą tylko późną wiosną na twardym gruncie i w dobrych warunkach pogodowych, dlatego wielka mobilność i doświadczenie francuskich jednostek okazały się decydujące. Dywizja piechoty generała Duponta natarła gwałtownie, z Posthenen a dywizje kawaleri francuskiej odrzuciły szwadrony Rosjan na zatłoczone masy piechoty na brzegu rzeki a generał artylerii Senarmount podciągnął olbrzymią ilość dział, aby strzelać z krótkiego zasięgu.
Był to pierwszy przykład straszliwych przygotowań artyleryjskich współczesnego pola bitwy i Rosyjska obrona rozpadła się w kilka minut. Wyczerpany Korpus piechoty Neya był zdolny do pościgu rozbitych regimentów lewego skrzydła Bennigsena po ulicach Frydlandu. W tym samym czasie Lannes i Portier powstrzymywali Rosyjskie centrum i prawe skrzydło na swoich miejscach a ich artyleria zadawała Rosjanom olbrzymie straty. Kiedy Frydland zaczął płonąć, obaj marszałkowie rzucili swoją piechotę do ataku. Świeże oddziały francuskie wkraczały na pole bitwy. Generał Dupont odznaczył się tego dnia po raz drugi dzięki przekroczeniu brodu na strumieniu młyńskim i uderzeniu na lewą flankę Rosyjskiego centrum. Atak ten spotkał się z wściekłym oporem, ale Wojska Francuskie ciągle wypychały do tyłu linię Rosjan, przez co bitwa zakończyła się bardzo szybko.
Straty, jakie ponieśli Rosjanie uciekając przez rzekę Łynę przy Frydlandzie były bardzo ciężkie, wielu żołnierzy utonęło. Ciągle nie rozbite oddziały prawego skrzydła Rosjan dzięki znalezieniu brodu na północ od Frydlandu wycofywały się przez drogę na Allenburg. Francuska kawaleria lewego skrzydła, mimo, że dostała rozkaz pościgu pozostała z nieznanych przyczyn nieaktywna. Do godziny 23:00 było już po bitwie i tylko rosyjska bateria na przeciwległym brzegu rzeki osłaniała chaotyczny odwrót Rosjan. Bennigsen był o włos od całkowitej klęski. Francuskie straty wyniosły około 8000 żołnierzy, podczas gdy Rosjanie stracili prawie 20000 zabitych i rannych.
[edytuj] Po Bitwie
Bennigsen nie mógł już dłużej udawać przed Carem Aleksandrem że wszystko idzie w dobrym kierunku i że zwycięstwo jest tylko kwestią czasu. Jego armia praktycznie przestała się liczyć i co gorsza nic nie mogło zatrzymać Napoleona przed uderzeniem na Rosję. Aleksander zdając sobie sprawę z wymiaru klęski pod Frydlandem poprosił 19 Czerwca 1807r. o zawarcie rozejmu. Napoleon mając w pamięci krwawe bitwy z kampanii zimowej (szczególnie tą pod Pruską Iławą) przystał na ten rozejm od razu i doprowadził do rozpoczęcia wstępnych pertraktacji pokojowych, które zostały sfinalizowane podpisaniem Pokoju w Tylży. Naoczny świadek Baron Lejeune wspomina że przybył po bitwie do Frydlandu z wiadomością dla Napoleona że Kołobrzeg został zdobyty szturmem. Przy czym Napoleon przerwał mu i powiedział "Ja też dzisiaj zdobyłem swoją wioskę Kołobrzeg razem ze wszystkim co powstrzymywało moje natarcie, Frydland jest wart Austerlitz, Jeny czy bitwy pod Marengo, której rocznicę obchodzę właśnie dziś".
[edytuj] Skutki
Bitwa pod Frydlandem efektywnie zakończyła wojnę z IV Koalicją. 7 Lipca 1807r., Rosja i Francja podpisały Pokój w Tylży, który doprowadził do zawarcia sojuszu pomiędzy oba krajami po dwóch latach wojny. Francja podpisała osobny traktat z Prusami 2 dni później, aby odciąć je od wpływu na główne negocjacje. Oficjalne warunki Pokoju z Tylży wspominały o wzajemnym zrozumieniu pomiędzy Napoleonem a Carem Aleksandrem, ale te okryte tajemnicą zajmowały się bardzo rzeczowo sprawami światowymi: Francja zezwoliła Rosji na przejęcie całkowitego wpływu nad polityką wobec Imperium Otomańskiego w zamian zyskując wpływ na Dalmację i Wyspy Jońskie. Rosja dostała wolną rękę w sprawie Finlandii, za co Aleksander zgodził się przystąpić do Systemu Kontynentalnego w razie gdyby wojna z Wielką Brytanią miała się przeciągnąć. W drugim traktacie Prusy zostały upokorzone. Wszystkie Pruskie terytoria na zachód od Łaby zostały przekształcone w nowe Królestwo Westfalii a te uzyskane dzięki drugiemu i trzeciemu rozbiorowi Polski zostały przekształcone w Księstwo Warszawskie. Białystok został wcielony do Rosji.
[edytuj] Legenda
Bitwa pod Frydlandem ma szczególne miejsce w Polskiej historii, mimo że jest stosunkowo mało znanym epizodem Wojen Napoleońskich. To właśnie tej bitwie zawdzięczamy odzyskanie częściowej niepodległości dzięki utworzeniu Księstwa Warszawskiego, co było bezpośrednią konsekwencją tej bitwy. Frydland znajduje się obecnie w Rosyjskim Obwodzie Kaliningradzkim a jego nazwa została zmieniona na Prawdinsk w 1945r. Bitwa ta jest wymieniona na Łuku Triumfalnym w Paryżu oraz u podstawy sarkofagu Napoleona w katedrze inwalidów w Paryżu.
[edytuj] Bibliografia
- Jonatan Sutherland „Bitwy Epoki Napoleońskiej” Almapress Warszawa 2005 ISBN 83-7020-333-7
- Chandler, David G. The Campaigns of Napoleon. New York: Simon & Schuster, 1995. ISBN 0-02-523660-1
- Fisher, Todd & Fremont-Barnes, Gregory. The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire. Oxford: Osprey Publishing Ltd., 2004. ISBN 1-84176-831-6
- McLynn, Frank. Napoleon: A Biography. New York: Arcade Publishing Inc., 1997. ISBN 1-55970-631-7
