Bitwa pod Mauchline Muir

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Wojna domowa w Anglii
Powick Bridge – Edgehill – Turnham Green – Hopton Heath – Adwalton Moor – Lansdowne – Roundway Down – Gainsborough – Newbury (I) – Winceby – Cropredy Bridge – Marston Moor – Newbury (II) – Taunton – Naseby – Langport – St. Fagans – Pembroke – Mauchline Muir – Maidstone – Preston – Rathmines – Wigan Lane – Worcester

Bitwa pod Mauchline Muir miała miejsce 12 czerwca 1648 podczas angielskiej wojny domowej 1642-1651.

Bitwa została stoczona pomiędzy Prezbiterianami przeciwnymi zaręczynom z królem Anglii Karolem I a ugodowcami (Engagers) i lojalnymi wobec rządu szkockiego siłami pod wodzą Jamesa Hamiltona. Walka stoczona została w pobliżu Loudoun Hill na wschód od Kilmarnock w Ayrshire. Rebelia została szybko rozproszona przez zawodowych żołnierzy, dowodzonych przez hrabiego Middletona i hrabiego Callendara.

[edytuj] Zaręczyny

W trakcie 1647 Hamilton i znaczna część szkockiej szlachty coraz bardziej niepokoili się o los króla Karola I, więzionego od końca pierwszej angielskiej wojny domowej i będącego pod władzą coraz bardziej radykalnych członków tzw. Armii Nowego Typu (New Model Army). Nowy rząd markiza Argylla, który zajął miejsce radykalnej partii Prezbiterian, związany był z listem Konwentorów (Covenants) z 1638 i 1643.

Przed Hamiltonem pozostało jedno bardzo ważne zadanie, mające dwa przeciwstawne sobie aspekty: które w przyszłości okazały się niemożliwe do pogodzenia: dojść do ugody z królem, co usatysfakcjonowałoby Argylla, i jednocześnie zadowolić radykałów Kirka. W grudniu 1647 szkocki rząd zawarł tajemną ugodę z Karolem – wówczas więźniem w Carisbrooke Castle na wyspie Wight- znaną jako Zaręczyny (the Engagement). Karol obiecał zaprowadzić Prezbiteriaizm w Anglii na próbny okres 3 lat – co nie oznaczało, że sam przystąpił do Konwentorów – w zamian za pomoc szkockiej armii. To było znacznie poniżej oczekiwań szkockich komisarzy, lecz to było wszystko co król mógł ofiarować. Oczekiwano kłopotów – które wkrótce nadeszły.

[edytuj] Przekleństwo Boga

Dla Hamiltona i jego partii Zaręczyny były najważniejszą sprawą. W odróżnieniu od Przysięgłej Ligi Konwentorów (Solemn League and Covenant) nie mogła ona uzyskać aprobaty szkockiego parlamentu ani kościoła (General Assembly of the Church). W swej istocie była arystokratyczną próbą odzyskania kontroli nad szkocką polityką, nad którą szkocka arystokracja nie panowała już od 1643 roku.

Już przed zebraniem się parlamentu w 1648 rosła szybko opozycja wobe zawartych Zaręczyn. Komisja Kirka, ciągła egzekutywa Ogólnego Zgromadzenia (General Assembly) otwarcie głosiła, że królewskie ustępstwo w sprawach religijnych jest szkodliwe dla Konwencji (the Covenant). Zaręczyny zostały otwarcie potęione z ambony we wszystkich parafiach w Szkocji, jeden z ministrów protestanckich zagalopował się aż do stwierdzenia, że Hamilton ściągnie przekleństwo Boga na siebie i swoje potomstwo. Wkrótce powszechna opozycja osiągnęła taki stan, że zaczęło to poważnie wpływać na tempo rekrutacji do armii Hamiltona. Szczególnie silny opór pojawil się na południowym zachodzie Szkocji, w Ayrshire, Lanarkshire i Galloway, a więc w rejonach gromadzących najbardziej zajadłych zwolenników Konwencji (the Covenant). Opóźnienia w tworzeniu armii oznaczały dla sił angielskich Rojalistów, że powstanie w drugiej angielskiej wojnie domowej zostanie wyizolowane i bez wsparcia.

[edytuj] Żołnierze i kaznodzieje

Rząd został zmuszony by podjąć surowe środki dla zakończenia oporu. James Turner, zawodowy żołnierz, został wysłany do Galsgow z regimentem piechoty by zmusić magistraty do współpracy.

Wielu mieszczan zrezygnowało z oporu widząc wydatki i niewygody związane z kwaterunkiem żołnierzy. Wieści o tej osobliwej metodzie szybko rozeszły się po okolicach; więc gdy Turner wkroczył do Paisley magistraty szybko się poddały. Hamilton w tym czasie przymusowo rekrutował mężczyzn w Lanarkshire, podczas gdy hrabia Callendar przesunął się na zachód by mu pomóc. Setki mężczyzn, wielu z nich na koniach i pod bronią, uszło przez granice do Ayrshire, gdzie opozycja wobec Zaręczyn była szczególnie ostra.

Na początku czerwca 2000 lub 3000 milicji Kowentorów zebrało się koło Loudoun Hill. Mieli wszystko, oprócz przywódcy. Stanowisko wodza zaoferowali hrabiemu Eglinton oraz generałowi Leslie, znanym zwolennikom Argylla. Jednak obaj panowie odmówili. Rozczarowani takim rozwojem wypadków, zebrani zaczęli się rozchodzić. Ci, co jednak pozostali, stanowili wystarczająco pokaźną grupę, złożoną w znacznej części z uciekinierów z Lanarkshire, by przystąpić do Wieczerzy Pańskiej w niedzielę 11 czerwca w Mauchline. Ponieważ wielu ludzi przybyło z pobliskich parafii, kazania i modlitwy trwały aż do następnego dnia.

[edytuj] Mauchline Muir

Gdy będący w Paisley Turner dowiedział się o niebezpiecznym zebraniu w Ayrshire, nie miał jednak informacji o dokładnej lokalizacji. Natychmiast wysłał raport do Hamiltona, który rozkazał Callendarowi i Middletonowi połączyć się z nim. Dnia 12 czerwca połączyli się w Stewarton, koncentrując całą siłę 1600 jazdy i 2000 piechoty. Teraz Callendar już wiedział, że Konwentorzy są w Mauchline. Jeden regiment został wysłany do Irvine, podczas gdy Turner i Middleton posuwali się z sześcioma oddziałami jazdy naprzeciw rebeliantom. Callendar ruszył z resztą sił, zamierzając odpocząć w Kilmarnock. Otrzymał jednak nowe raporty, mówiące, że siły milicji szacowane z początku na 600 ludzi, liczą jakieś 2000, w tym 1200 jazdy. Natychmiast wyslał posiłki by dołączyły do jego czołowych jednostek. Middleton stanął przed Konwentorami, uszykował się nad Mauchline Muir, mając 600 żołnierzy, łącznie z posiłkami od Callendara. Po nieudanej probie rozpędzenia rebeliantów, rozkazał części swych sił ruszyć naprzód. Atak ten został z miejsca odparty i wówczas armia rebeliantów ruszyła do natarcia. Callendar, który początkowo nie docenił powagi sytuacji, przybył w ostaniej chwili, by uratować z opresji osaczone przez przeważające siły wojsko Middletona. Nadejście dodatkowych oddziałów regularnej armii skłoniło bntowników do ucieczki. Obie strony straciły w walce po kilku ludzi zabitych i znacznie większą ilość rannych, włączając w to Middletona i Johna Hurry'ego. Nie zorganizowano pościgu, więc wielu powstańców uciekło do Galloway, kolejnej fortecy Konwentorów (Covenanter).

[edytuj] Literatura

Baillie, Robert, Letters and Journals, 3 vols., 1841.
Burnet, Gilbert, Memoirs of the Lifes and Actions of James and William, dukes of Hamilton, 1852.
Turner, Sir James, Memoirs of his own Life and Times, 1632-1670, 1829.

Hewison, J. K. The Covenanters, 1913.
Paterson, J., History of the County of Ayr, 1847.
Rubenstein, H. L., Captain Luckless. James, First Duke of Hamilton, 1606-1649, 1975.
Stevenson, D., The Battle of Mauchline Muir, in Ayrshire Collections, vol. 111973.
Stevenson, D., Revolution and Counter-Revolution in Scotland, 1644-1651, 1977.