Bogowie rzymscy
Z Wikipedii
Spis treści |
Religia starożytnego Rzymu
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Religia starożytnego Rzymu.
Oficjalne rzymskie praktyki obrzędowe jednoznacznie wyróżniają dwie kategorie bóstw: di indigetes (bóstwa rodzime) oraz di novensiles (bóstwa nowe). Indigetes były bóstwami pierwotnej religii państwa rzymskiego, a ich imiona i charakter wiążą się z tytułami wczesnych kapłanów i świętami stałymi kalendarza rzymskiego. Novensiles były bóstwami wprowadzonymi później, w okresie historycznym, zwykle w znanym historykom momencie i w odpowiedzi na konkretny kryzys lub zapotrzebowanie. Oprócz di indigetes, do wczesnych bóstw rzymskich zaliczali się tzw. bogowie, których wzywano przy okazji różnych czynności, np. zbiorów, przy czym imię bóstwa zwykle wywodziło się od czasownika opisującego daną czynność. Takie bóstwa można ogólnie zaliczyć do tzw. bóstw pomocniczych, obok których wzywano także znaczniejszych bogów.
Charakter indigetes i poświęconych im festiwali wskazuje, że wcześni Rzymianie nie tylko byli społecznością rolniczą, lecz także chętnie zajmowali się rzemiosłem wojennym. Poszczególne bóstwa wyraźnie wiązały się z praktycznymi potrzebami życia codziennego - w rozumieniu rzymskiej społeczności. Tak więc Janus i Westa strzegli drzwi i ogniska domowego, Lary chroniły pola i dom, Pales - pastwiska, Saturn - zasiewy, Ceres - kiełkowania i wzrostu upraw, Pomona - owoców, a Consus i Ops - zbiory. Nawet potężny Jowisz, władca bogów, czczony był za pomoc, jaką zsyłane przez niego deszcze niosły gospodarstwom i winnicom. We wczesnym okresie duże znaczenie mieli także Mars i Kwirynus, często uważani za jedno bóstwo. Mars był bogiem działalności młodych mężczyzn, zwłaszcza wojny; czczono go w marcu i październiku. Współcześni badacze uważają, że Kwirynus był opiekunem społeczności zbrojnej w czasie pokoju.
Na czele najstarszego panteonu stała triada Jowisz, Mars i Kwirynus (ich kapłani, flamini, byli najwyżej postawionymi w hierarchii), oraz Janus i Westa. We wczesnym okresie bogowie ci mieli niewiele cech indywidualnych, nie mieli małżonków ani genealogii. W przeciwieństwie do bogów greckich, nie uważano ich za podobnych ludziom, toteż istnieje niewiele opowieści o ich czynach. Ta stara forma kultu związana była z Numą Pompiliusem, drugim królem Rzymu; wierzono, że jego małżonką i doradczynią była rzymska bogini fontann i narodzin, Egeria, którą w późniejszych źródłach pisanych często uważano za nimfę. Jednakowoż nowe elementy dodane zostały stosunkowo wcześnie. Królewskiej rodzinie Tarkwiniuszy przypisuje się ustanowienie wielkiej Triady Kapitolińskiej - Jowisza, Junony i Minerwy - która zajmowała najwyższą pozycję w rzymskiej religii.
Przegląd bogów
| Bogowie rzymscy | ||
|---|---|---|
| imię (imiona) | odpowiednik grecki | uwagi |
| Amor - Kupid, Kupidyn | Eros | bóg miłości i namiętności seksualnej |
| Bachus | Dionizos | bóg płodnych sił przyrody, wina i winnej latorośli |
| Eskulap | Asklepios | opiekun sztuki lekarskiej |
| Geniusz | półboska, śmiertelna istota, która obdarza mężczyznę płodnością, kieruje jego losem, przynosi szczęście lub niepowodzenie | |
| Honor, Honos | bóg będący personifikacją pojęć moralnych - honoru i czci | |
| Janus | wiązany był z bramami (domów lub miast), wszelkim początkiem i końcem | |
| Jowisz - Jupiter | Zeus | władca bogów i najwyższy bóg w panteonie, pan Niebios i Ziemi |
| Kwirynus | jeden z pięciu najważniejszych bogów, był bogiem kwirytów (Quirites), tzn. zbrojnych Rzymian | |
| Mars | Ares | bóg wojny |
| Merkury | Hermes | bóg handlu, zysku i kupiectwa; także złodziei i celników, posłaniec bogów |
| Mitra | Apollo lub Helios | bóg wedyjski, którego kult przyjął się także w Rzymie |
| Momus | syn Nocy, bóg żartów, kpin, drwin i niezasłużonej krytyki | |
| Neptun | Posejdon | bóg wód, chmur i deszczu |
| Orkus | Hades | bóg świata zmarłych |
| Pilumnus | był bóstwem przyrody, bratem Picumnusa, dbał on o zdrowie i prawidłowy wzrost dzieci | |
| Picumnus | był bogiem płodności, rolnictwa, małżeństwa i dzieci, identyfikuje się go ze Sterquilinusem. | |
| Saturn | Kronos | bóg rolnictwa i zasiewów |
| Sol | Helios | bóg światła i powietrza |
| Somnus [1] | Hypnos | bóg snu |
| Sterquilinus | był bogiem użyźniania ziemi, utożsamiany z Picumnusem lub Saturnem | |
| Terminus | bóg granic państwowych i granic między prywatnymi posiadłościami | |
| Virtus | bóg będący personifikacją odwagi | |
| Wulkan | Hefajstos | bóg wulkanów oraz kowalstwa |
| Boginie rzymskie | ||
| Aurora | Eos | bogini jutrzenki |
| Bellona | Enyo | bogini wojny, żona lub siostra Marsa |
| Ceres (mitologia) | Demeter | bogini wegetacji i urodzajów |
| Concordia | bogini zgody i harmonii | |
| Diana | Artemida | bogini księżyca, narodzin i łowów |
| Discordia | Eris | bogini zamętu, niezgody i chaosu |
| Furie | Erynie | bóstwa chtoniczne, demony świata podziemnego |
| Fauna | bogini płodności i urodzaju, identyfikowana z Mają | |
| Flora | Chloris | bogini roślinności wiosennej w stadium kwitnienia |
| Fortuna | Tyche | bogini kierująca ludzkimi losami |
| Gracje - Daino, Pefredo i Enio | Charyty | boginie wdzięku, piękności i radości |
| Iustitia | Temida | bogini będąca personifikacją sprawiedliwości |
| Izyda | utożsamiana z grecką Demeter | egipska bogini, której kult przyjął się również w Rzymie |
| Junona | Hera | małżonka Jowisza |
| Luna | Selene | bogini księżyca |
| Minerwa | Atena | bogini mądrości, nauki, sztuki i literatury |
| Ops | Reja | bogini płodności i zamożności, siostra i małżonka Saturna |
| Pax | Ejrene | bogini pokoju |
| Salus | Hygieja, Higieja | bogini będąca personifikacją zdrowia i bezpieczeństwa |
| Wenus | Afrodyta | bogini miłości |
| Westa | Hestia | bogini ogniska domowego i państwowego |
| Wiktoria | Nike | bogini zwycięstwa i chwały |
Przypisy
- ↑ jego egzystencja ograniczała się chyba tylko do literatury, podobnie jak i wielu innych postaci mitycznych "zapożyczonych" z Grecji przez poetów, jednak nie przejętych przez rzymską religię.
