Ekonomia dobrobytu

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ekonomia dobrobytu - teoria ekonomiczna, która stanowiła integralną część klasycznej szkoły ekonomii.

Dla Adama Smitha, Davida Ricarda i Johna Milla wzrost dobrobytu oznaczał przeważnie wzrost wytworzonego produktu. W klasycznej teorii niewidzialnej ręki rynku przyjęto ponadto, że leseferyzm zapewni maksymalny dobrobyt, co było rozumiane w ten sposób, że rynek potrafi dokonywać optymalnej alokacji ustalonej ilości zasobów między alternatywne zastosowania dzięki cenom równoważącym popyt z podażą.

Autorzy wierni tradycji użytecznościowej traktowali dobrobyt jako sumę użyteczności gospodarstw domowych, a alokacja maksymalizująca tak pojmowany dobrobyt opisywana była jako optymalna alokacja zasobów np. Jeremy Bentham zakładał, że dobrobyt łączny jest arytmetyczną sumą dobrobytów indywidualnych i że można je porównywać.

Istotnym narzędziem analizy ekonomii dobrobytu była teoria renty konsumenta sformułowana przez Alfreda Marshalla. Według Marshalla przyrosty tej renty, która może być pewną miarą satysfakcji konsumentów, a więc dobrobytu społecznego, są mniejsze przy wysokich dochodach, niż przy dochodach niskich. Stąd jego teza, że bardziej równomierny podział dochodu narodowego musi prowadzić do zwiększenia ogólnych rozmiarów renty konsumenta, a więc do maksymalizacji dobrobytu społecznego. Związana była z tym polityka progresywnego opodatkowania dochodów i pomoc dla biednych.

Kwestie dobrobytu nie mogły być jednakże rozwijane w pełni z uwagi na dążenie do traktowania ekonomii jako nauki pozytywnej, a więc zajmującej się opisem faktów i wzajemnych zależności w gospodarce. Neoklasycy konsekwentnie bowiem oddzielali problemy normatywne związane z etyką i sądami wartościującymi. Przekonanie, że ekonomia dobrobytu powinna być wolna od oceny wartościującej, związane było również z nazwiskiem Vilfreda Pareta. Jeszcze w latach 30. XX w. ekonomiści sądzili, że można posługiwać się optymalnością Pareta do oceny gospodarki bez wypowiadania sądów wartościujących. Próbowano formułować warunki, w których równowaga ogólna osiągnie optimum Pareta, co miało mieć znaczenie dla dobrobytu społecznego i efektywnej alokacji zasobów.

Choć rozróżnienie między teorią ekonomii a polityką ekonomiczną nastąpiło już w drugiej połowie XIX w., próbę rozwinięcia formalnej teorii dobrobytu na cele polityki gospodarczej podjął dopiero w XX w. Arthur Pigou, który uważany jest za twórcę teorii dobrobytu. Jego praca The Economics of Welfare (1920) usankcjonowała oficjalną nazwę tej dyscypliny i stała się podstawą określonej orientacji teoretycznej.

W historii myśli ekonomicznej uznany jest podział na „starą" ekonomię dobrobytu opartą na utylitarystycznej podstawie (m.in. Jeremy Bentham, John S. Mill, Francis Edgeworth, Arthur Pigou) i „nową" ekonomię dobrobytu, która przyjęła zasady analizy Pareta.

Współcześnie ekonomia dobrobytu welfare economics określona jest jako podstawa polityki społeczno-gospodarczej państwa, czyli ekonomia normatywna. Zagadnienia rozważane w jej ramach to m.in.: sposób zorganizowania sprawnie funkcjonującej gospodarki, konstrukcja właściwego systemu podatkowego, metoda najbardziej optymalnego zróżnicowania dochodów.

Ekonomia dobrobytu w wymiarze teoretycznym definiuje kryteria wyboru społecznego, a na poziomie praktycznym stosuje te kryteria do oceny gospodarek opartych na różnych instytucjach (rządzie, rynku) w celu identyfikowania wyboru najbardziej pożądanego. Nową gałąź wysoce abstrakcyjnej ekonomii dobrobytu, zwaną nową ekonomią polityczną, teorią wyboru publicznego, stworzyła praca Kennetha Arrowa o paradoksie głosowania. Zagadnienie ekonomii dobrobytu rozważa również Amartya Sen.