Fabryka Wagon
Z Wikipedii
Fabryka Wagon w Ostrowie Wielkopolskim - wybudowana w latach 1920-1922, w przeszłości największy zakład przemysłu metalowego w południowej Wielkopolsce i największy zakład taboru kolejowego w Polsce.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Czas | Zatrudnienie |
lata 20. | ~1000-1500 |
lata 70. | do 8500 |
rok 1997 | ~2500 |
rok 2005 | ~1300 |
Po I wojnie światowej wobec zmiany realiów jaką było przesunięcie granicy i umiejscowienie miasta w jednym obszarze gospodarczym z konkurencyjnymi ośrodkami (Kalisz), konieczne stało się zlokalizowanie w Ostrowie ważnej inwestycji, która zapobiegłaby zatrzymaniu rozwoju miasta. Dzięki staraniom włodarzy (burmistrz Stefan Rowiński) krakowska Spółka Akcyjna L. Zieleniewski postanowiła wybudować swoją fabrykę w Ostrowie.
- 1920, 3 lipca - położenie kamienia węgielnego pod budowę Fabryki Wagonów L. Zieleniewski (koncern Polskie Fabryki Maszyn i Wagonów L. Zieleniewski S. A.)
- 1921 - zakończenie budowy pierwszej hali, montaż pierwszego wagonu
- 1922 - zakończenie budowy drugiej hali, rozpoczęcie naprawy wagonów
- lata 20' - budowa elektrowni, parowozowni, tartaku, budynków zarządu
- 1926, 30 listopada - decyzja o sprzedaży przedsiębiorstwa państwu
- 1927, 1 maja - wykupienie przez państwo, utworzenie Warsztatów Wagonowych
- 1929 - przekształcenie w przedsiębiorstwo budżetowe Warsztaty Kolejowe II Klasy, przyłączenie Warsztatów Kolejowych w Skalmierzycach
- 1939, 3 września - przejęcie przez hitlerowców
- 1945, 23 stycznia - przejęcie przez państwo
- 1950, 1 stycznia - utworzenie Warsztatów Mechanicznych Kolei Państwowych nr 11
- 1952 - włączenie w struktury PKP, utworzenie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego "Ostrów"
- 1961 - ZNTK "Ostrów" otrzymują uprawnienia przedsiębiorstwa patronackiego w stosunku do pozostałych ZNTK branży wagonowej, utworzenie Centralnego Biura Konstrukcyjnego
- lata '60 i '70 - budowa elektrociepłowni, kuźni metali
- 1970 - nadanie imienia Powstańców Wielkopolskich
- 1995 - przystąpienie do powszechnego programu prywatyzacji
- 1996 - uwłaszczenie pracowników - stają się właścicielami 15% akcji zakładu
- 1999 - nadanie nazwy Fabryka Wagon
- 2004 - upadłość Fabryki
- 2005 - sprzedaż Fabryki przedsiębiorstwu "Antra", zmiana nazwy Fabryki na Europejskie Konsorcjum Kolejowe "Wagon", likwidacja Kuźni (spółka Forge & Parts) i Elektrociepłowni, sprzedaż Forge & Parts
- 2006 - zlikwidowana kuźnia Fabryki Wagon (spółka Forge&Parts) po sprzedaży rozpoczyna działalność jako Kuźnia-Ostrów
Prywatyzacja nie zakończyła się dla zakładu szczęśliwie. W 2004 ogłoszono kontrolowaną upadłość. Pojawiły się komplikacje związane z postawą właścicieli Fabryki. Mediował m.in. wicepremier Jerzy Hausner. Pomimo tego zakład funkcjonował dalej i powoli odbudowywał swoją pozycję na rynku, m.in. dzięki stałym zamówieniom PKP Cargo. W 2005 został sprzedany przedsiębiorstwu Antra z Rudy Śląskiej i zmienił nazwę na Europejskie Konsorcjum Kolejowe "Wagon". W przypadku spółki Forge & Parts nie przeprowadzono postępowania upadłościowego, po likwidacji została sprzedana przedsiębiorstwu Pantra ze Stalowej Woli.
W części budynków fabrycznych znajdują się obecnie: Ośrodek Badań Psychologiczno-Psychiatrycznych, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Liceum Polsko-Kanadyjskie im. Aleksandra Grahama Bella oraz Gimnazjum Polsko-Kanadyjskie, a funkcjonujący przy Fabryce Ośrodek Lecznictwa Kolejowego przezkształcono w niezależny od kolei Ośrodek Leczenia Kompleksowego POZ.
[edytuj] Budynki Fabryki Wagonów L. Zieleniewski
- Dawne hale fabryczne. Obecnie budynki administracyjne. Zaprojektowane przez Bronisława Giedaczyńskiego, wybudowane w latach 1920-1921, ulokowane wzdłuż ulicy Wrocławskiej. Bogato rozczłonkowana, trzykondygnacyjna bryła budynku, ze skrzydłami, ryzalitami, lizenami. Nakryta dachami dwu- i czterospadowymi, z naczółkami, niektóre zamknięte półszczytami, z wystawkami i oknami powiekowymi. Bogate w drewno. Zawiera odwołania do modernizmu, tzw. stylu dworkowego oraz stylu zakopiańskiego (!), o czym świadcżą m.in. drewniane zamknięcia półszczytów.
- Dawne budynki administracyjne. Obecnie domy mieszkalne. Wybudowane do 1924 pod kierunkiem Bronisława Giedaczyńskiego. Bryła prostsza niż w przypadku budynków fabrycznych, ale z większą ilością elementów drewnianych. Dachy dwuspadowe, uskokowe ryzality.
- Dawne domki pracownicze. Położone przy ulicach Wrocławskiej i Gorzyckiej. W większości przebudowane.
Na terenie fabrycznym ulokowano dwa pomniki:
- popiersie hutnika, przed Kuźnią Wagon
- ściana pamięci - pomnik Powstańców Wielkopolskich