Felsztyn
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°28'00" N 022°40'00" E
| Felsztyn | |||
|
|||
| Państwo |  Ukraina |
||
| obwód | lwowski | ||
| Powierzchnia | 3,5 km² | ||
| Położenie | 49°28' N 22°40' E |
||
| Ludność (2001) • liczba ludności • gęstość |
1062 303 os./km² |
||
| Kod pocztowy | 82052 | ||
| Podział miasta | {{{podział miasta}}} | ||
Położenie na mapie |
|||
| {{{2}}} | |||
Felsztyn (ob. ukr. : Скелівка) – obecnie wieś, w rejonie starosamborskim, obwód lwowski, Ukraina. Do 17 września 1939 roku, powiat starosamborski, województwo lwowskie, miasto w Polsce.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Wieś położona jest ok. 2 km od Starego Sambora i ok. 20 km od przejścia granicznego w Krościenku. Leży w dolinie Strwiąża, u podnóża wyniesienia Węgrzeliska 375 m n.p.m. Felsztyn położony był przy dawnym szlaku handlowym do Sambora i Lwowa. W roku 1417 przez Felsztyn do Lwowa podróżował król Władysław Jagiełło. W roku 1857 wybudowano w Felsztynie linię kolejową prowadzącą do Lwowa, przystanek Felsztyn-Głębokie. Dojazd do wsi z Polski poprzez drogowe przejście graniczne w Krościenku.
[edytuj] Historia
Dawniejsze nazwy Fulsztyn, Folsteyn, Felstin, Fullensteyn, Fulsthine, Fulstin (1593). Pochodzenia nazwy miejscowości wywodzi się od rodowej siedziby Herburtów na Morawach, twierdzy Fulsztyn. Miejscowość ta istnieje do dziś i położona jest nad rzeką Osobłogą zwana[1] (Füllstein cześć wsi Bohušov).
Herburtowie to niemiecki ród rycerzy Vulm korzeniami z Westfalii - Dolna Saksonia, pierwotna osada Fülme w pobliżu miejscowości Rinteln[2]. W tym miejscu należy dodać, że już wcześniej bo w roku 1253 razem z księciem Władysławem Opolskim wyruszył na wyprawę na Ruś Halicką przeciw księciu Danielowi Halickiemu założyciel Fulsztajnu na Morawach - Herbort z Fulmu.
Pierwsza wzmianka o Felsztynie pochodzi z roku 1374. Po roku 1370 dochodzi do podziału rodziny Herburtów na dwie linie, pierwsza pozostaje nadal na Śląsku w Sośnicowicach i Fulsztajnie, natomiast druga po powrocie ziemi sanockiej, województwo ruskie, do Korony 1340 otrzymuje liczne nadania i przywileje od Władysława Opolczyka nad Sanem, Wiarem i Strwiążem. Miasto zostaje lokowane na prawie magdeburskim w roku 1380. Herburtowie dbali o miasto i jego rozwój, do poł. XVI wieku ściągali ze Śląska i Moraw licznych osadników o różnych specjalnościach, tkaczy, murarzy, ogrodników etc. Kolejne przywileje dla miasta potwierdzali następnie królowie Polski, Kazimierz Jagiellończyk (1488) oraz Zygmunt August (1551).
Po Herburtach właścicielami Felsztyna był ród Danillewiczów (1641). W Felsztynie na początku XVI w. urodził się Jan Herburt, kasztelan sanocki oraz starosta przemyski, autor wielu dziel o tematyce dyplomatycznej oraz Sebastian Herburt autor wielu utworów muzycznych, pierwszy nauczyciel muzyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W kościele parafialnym pw. św. Marcina Biskupa (obecnie cerkiew) spoczywają zwłoki Walentego Herburta, biskupa przemyskiego, posła Zygmunta Augusta na sobór trydencki w roku 1572, znajduje się tu również płyta nagrobkowa chorążyny Herburtowej z roku 1495 oraz pomniki Jana Herburta z żoną oraz ich syna Krzysztofa Herburta zm. w 1558. W roku 1649 podczas nawały kozackiej zamek zniszczony. Na początku XVIII wieku dochody miastu przynosiły kotły piwne i gorzałczane, których było w Felsztynie trzy.
Do 1772, woj. ruskie, ziemia przemyska, powiat przemyski. W okresie zaborów miasto należało do pow. staromiejskiego, i położone było na granicy dawnego pow. samborskiego. W mieście znajdowały się parafie greko- oraz rzymskokatolicka oraz drewniana synagoga. Od 1918 - 1939 woj. lwowskie, powiat Sambor, urząd miejski w miejscu, do 1939 burmistrzem był Jan Kucharski. W roku 1928 miasteczko liczyło 1195 mieszkańców. W mieście funkcjonowała straż ogniowa, stowarzyszenia kupców katolickich, oraz kasy kredytowe. Targi miejskie odbywały się w każdy wtorek. Od 1939-1941 okupacja sowiecka. Od 1941-1944 okupacja niemiecka. Od 1944 w granicach ZSRR. Od 1991 w granicach Ukrainy.
[edytuj] Osadnictwo
W okresie I Rzeczypospolitej istniało również drugie miasto założone przez Herburtów o tej samej nazwie Felsztyn (ob. Gwardejskoje) ok. 20 km od miasta Chmielnicki (dawniej Płoskirów). Dalej na wschód nad samym Zbruczem położona była jedna z największych twierdz polskich, wybudowana przez Herburtów na początku XVI wieku w Kudryńcach (ukr. Кудринці).
