Gore Vidal
Z Wikipedii
Gore Vidal, właściwie Eugene Luther Vidal, piszący też pod pseudonimem Edgar Box (ur. 3 października 1925 w West Point) – amerykański pisarz, dramaturg, scenarzysta i polityk, tworzący zarówno w USA jak i we Włoszech.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodzony w Nowym Jorku na terenie Akademii Wojskowej USA, gdzie pracował jego ojciec Eugene Vidal. Jego matka była córką Thomasa P. Gore'a – senatora USA. W młodości przyjął nowe nazwisko Gore Vidal powstałe z połączenia nazwisk ojca i dziadka. Jest spokrewniony m.in. z byłym wiceprezydentem USA Alem Gore'em.
Swoją humanistyczną i politologiczną edukację rozpoczął w dzieciństwie, które spędzał w Waszyngtonie. Musiał wówczas czytać na głos wiele książek i dokumentów swemu ślepemu dziadkowi.
W wieku 18 lat wstąpił do marynarki wojennej i brał udział w II wojnie światowej m.in. jako korespondent wojenny. Literacko zadebiutował potem powieścią "Williwaw", opartą na jego własnych morskich przeżyciach.
Po wojnie kilka lat spędził w Gwatemali. Napisał wówczas swoją pierwszą szokującą (jak na ówczesne warunki amerykańskie) powieść "The City And The Pillar" ("Nie oglądaj się w stronę Sodomy"). Była to historia o amerykańskich gejach z lat 40. Dzięki podjęciu tej tematyki w sposób niemoralizatorski, zyskał wówczas sławę jako dojrzały pisarz.
Przez większość swego życia zajmował się pisarstwem, w tym publicystyką o tematyce społecznej i politycznej. W 1960 r. bez sukcesu kandydował do Kongresu Stanów Zjednoczonych. W latach 70. współzakładał lewicującą Partię Ludową (People's Party). W 1982 r. zajął drugie miejsce w wyborach do Senatu USA w Kalifornii.
W międzyczasie napisał kilka scenariuszy filmowych i zagrał w kilku filmach obyczajowych.
Czas spędzał głównie we Włoszech. W 2003 r. przeprowadził się na stałe do USA, gdzie nadal pisze.
[edytuj] Dorobek pisarski
Pierwszą powieść opublikował w wieku 21 lat. Był to "Williwaw" – typowa powieść morska w stylu Hemingwaya. Książka została dobrze przyjęta, zwłaszcza że pamiętano jego wcześniejsze korespondencje wojenne. Kilka lat później jego powieść "The City and the Pillar" (pl. "Nie oglądaj się w stronę Sodomy"), która bez moralizowania neutralnie odnosiła się do tematu homoseksualizmu, spowodowała skandal obyczajowy. Doprowadziło to m.in. do odmowy recenzowania kilku jego kolejnych książek w New York Timesie. Książka zadedykowana była dla "J.T.". W końcu Vidal został zmuszony przez prasę do wyjawienia, że były to inicjały jego pierwszej homoseksualnej miłości w życiu – Jimmiego Trimble'a. Jimmie posłużył Vidalowi do nakreślenia głównego bohatera powieści.
W okresie zmniejszonej sprzedaży jego powieści Vidal pracował nad sztukami teatralnymi, filmami i serialami telewizyjnymi jako scenarzysta. Dwie z jego sztuk – "The Best Man" i "Visit to a Small Planet" odniosły spory sukces na Broadwayu, po czym zostały zaadaptowane na potrzeby filmów.
Na początku lat 50., pod pseudonimem Edgar Box, Vidal napisał trzy powieści detektywistyczne o detektywie Peterze Sergeancie.
W 1956 r. Vidal został zatrudniony jako scenarzysta w wytwórni filmowej MGM. Napisał wówczas scenariusz do remake'u filmu "Ben-Hur" jako współautor, jednak z powodu chaosu po śmierci producenta filmu nie został wówczas wymieniony wśród twórców filmu.
W latach 60. Vidal napisał trzy powieści, które odniosły wielki sukces. Były to "Julian", dziennik Juliana Apostaty – ostatniego cesarza Rzymu – który sprzeciwił się chrześcijaństwu, "Washington, D.C." ("Waszyngton") o działalności politycznej jednej rodziny w latach 1937-52 oraz "Myra Breckinridge" o zabawnych poczynaniach tytułowej transseksualistki.
Po napisaniu dwóch nieudanych sztuk ("Weekend" i "An Evening With Richard Nixon") i dziwnej na poły autobiograficznej powieści "Two Sisters", Vidal skupił się głównie na pisaniu esejów i powieści o historii Stanów Zjednoczonych ("Burr", "1876", "Lincoln", "Empire", "Hollywood" i "The Golden Age"). Napisał też powieść o historii starożytnej Persji – "Creation" (pl. "Stworzenie świata"), kontynuację przygód Myry Breckinridge – "Myron" oraz inne dowcipne powieści – "Kalki", "Duluth", "Live From Golgotha" (pl. "Na żywo z Golgoty") i "The Smithsonian Institution").
Vidal wracał czasem do tworzenia filmów dla kina i telewizji. Był autorem scenariusza do filmu "Billy the Kid" z Valem Kilmerem w roli głównej i miniserialu o Lincolnie. Napisał też pierwotną wersję scenariusza do szokującego filmu "Caligula" (pl. "Kaligula"), jednak później wycofał nazwisko z powodu narzuconych mu zmian.
W esejach Vidal mistrzowsko podejmował tematykę polityki, historii i literatury. W 1993 r. otrzymał nagrodę National Book Award za "United States (1952-1992)". Kontynuacją tej historycznej powieści jest niedawna powieść "The Last Empire".
W latach 90. napisał m.in. esej "Inventing A Nation" o założycielach USA oraz spisał pamiętniki ("Palimpsest"). W latach 60. zagrał sam siebie w filmie Federico Felliniego "Roma"
[edytuj] Bibliografia
(Tytuły polskich wydań podane są w nawiasach kwadratowych)
[edytuj] Eseje i literatura faktu
- Rocking the Boat (1963)
- Reflections Upon a Sinking Ship (1969)
- Sex, Death and Money (1969)
- Homage to Daniel Shays (1973)
- Matters of Fact and of Fiction (1977)
- The Second American Revolution (1982)
- Armageddon? (1987)
- At Home (1988)
- A View From The Diner's Club (1991)
- Screening History (1992)
- Decline and Fall of the American Empire (1992)
- United States: essays 1952-1992 (1993)
- Palimpsest: a memoir (1995
- Virgin Islands (1997)
- The American Presidency (1998)
- Sexually Speaking: Collected Sex Writings (1999)
- The Last Empire: essays 1992-2000 (2001)
- Perpetual War for Perpetual Peace or How We Came To Be So Hated (2002)
- Dreaming War: Blood for Oil and the Cheney-Bush Junta (2002)
- Inventing a Nation: Washington, Adams, Jefferson (2003)
- Imperial America: Reflections on the United States of Amnesia (2004)
[edytuj] Sztuki
- Visit to a Small Planet [Przejażdżka na małą planetę] (1957)
- The Best Man [Ten najlepszy] (1960)
- On the March to the Sea (1960-1961, 2004)
- Romulus (adapcja sztuki Friedricha Duerrenmatta, 1962)
- Weekend (1968)
- Drawing Room Comedy (1970)
- An evening with Richard Nixon (1970)
[edytuj] Powieści
- Williwaw (1946)
- In a Yellow Wood (1947)
- The City and the Pillar [Nie oglądaj się w stronę Sodomy] (1948)
- The Season of Comfort (1949)
- A Search for the King [Trubadur króla Ryszarda] (1950)
- Dark Green, Bright Red (1950)
- The Judgment of Paris (1953)
- Messiah [Mesjasz] (1955)
- A Thirsty Evil (1956)
- Julian [Julian] (1964)
- Washington, D.C. [Waszyngton] (1967)
- Myra Breckinridge [Myra Breckinridge] (1968)
- Two Sisters (1970)
- Burr (1973)
- Myron (1975)
- 1876 (1976)
- Kalki (1978)
- Creation [Stworzenie świata] (1981)
- Duluth (1983)
- Lincoln (1984)
- Empire (1987)
- Hollywood (1989)
- Live from Golgotha: the Gospel according to Gore Vidal [Na żywo z Golgoty] (1992)
- The Smithsonian Institution (1998)
- The Golden Age (2000)
[edytuj] Pod pseudonimami
- A Star's Progress (lub Cry Shame!, 1950) jako Katherine Everard
- Thieves Fall Out (1953) jako Cameron Kay
- Death Before Bedtime (1953) jako Edgar Box
- Death in the Fifth Position (1952) jako Edgar Box
- Death Likes It Hot (1954) jako Edgar Box
[edytuj] Linki zewnętrzne
Strony anglojęzyczne:
- The Gore Vidal Index
- Wywiad w magazynie "Salon", Styczeń 1998
- "The Enemy Within" (The Observer, 27 X 2002)
- Wywiad dla "City Pages", Marzec 2005
- The Gore Vidal Pages
- Gore Vidal
- Wywiad (RealAudio) z Gorem Vidalem z 1992r.
- The Edge, wywiad z grudnia 2005
- "I Do What I Think Needs Doing" – wywiad z Vidalem
- GLBTQ: Vidal, Gore (b. 1925)
