Heksan
Z Wikipedii
| Heksan | |
|---|---|
|
|
| Podstawowe informacje | |
| Inne nazwy | n-Heksan |
| Wzór sumaryczny | C6H14 |
| SMILES | CCCCCC |
| Masa molowa | 86,18 g/mol |
| Wygląd | bezbarwna ciecz |
| Numer CAS | [110-54-3] |
| Właściwości | |
| Gęstość i stan skupienia | 0,6548 g/ml, ciecz |
| Rozpuszczalność w wodzie | niemieszalny |
| Temperatura topnienia | −95°C (178 K) |
| Temperatura wrzenia | 69°C (342 K) |
| Lepkość | 0,294 cP w 25°C |
| Zagrożenia | |
| Graficzne symbole zagrożeń: |
   |
| Klasyfikacja UE | Palny (F) Szkodliwy (Xn) Repr. Cat. 3 Niebezpieczny dla środowiska (N) |
| NFPA 704 |
3
1
0
|
| Zwroty ryzyka | R11, R38, R48/20, R62, R65, R67, R51/53 |
| Zwroty bezpieczeństwa | S2, S9, S16, S29, S33, S36/37, S61, S62 |
| Temperatura zapłonu | −23,3°C |
| Temperatura samozapłonu | 233,9°C |
| Granica wybuchowości | 1,2-7,7% |
| Numer RTECS | MN9275000 |
| Podobne związki | |
| Podobne alkany | Pentan Heptan |
| Podobne związki | Cykloheksan |
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa) |
|
Heksan (C6H14) – alkan o sześciu atomach węgla w cząsteczce. Przedrostek "heks" oznacza sześć atomów węgla w cząsteczce, a przyrostek "an" oznacza że jest to węglowodór nasycony, czyli taki, w którym występują wyłącznie pojedyncze wiązania pomiędzy atomami węgla. Izomery heksanu są bardzo niereaktywne oraz są często stosowane jako rozpuszczalniki w reakcjach organicznych, ponieważ są wysoce niepolarne. Wchodzą również w skład benzyn. Heksan ma pięć izomerów:
- n-heksan
- 2-metylopentan (Izoheksan)
- 3-metylopentan
- 2,3-dimetylobutan
- 2,2-dimetylobutan
Spis treści |
[edytuj] Produkcja
Heksan jest produkowany w wyniku rafinacji ropy naftowej. Wyjściowa mieszanina frakcji silnie zależy od źródła surowca i wymuszenia rafinacji. Przemysłowy produkt (zwykle około 50% wagowych n-heksanu) jest frakcją wrzącą w temperaturze 65-70°C.
[edytuj] Toksyczność
Inhalacje parami heksanu w wysokim stężeniu wywołują stan słabej euforii, połączonej z sennością, zawrotami głowy oraz nudnościami.
Stałe odurzenie heksanem było obserwowane u pracowników w wytwórniach butów, zakładach odnawiających meble oraz w zakładach samochodowych. Pierwsze symptomy to osłabienie sprawności ruchowej mięśni, poprzedzone mrowieniem i skurczami kończyn. W odosobnionych przypadkach, obserwowany jest zanik mięśni szkieletowych, połączony z utratą koordynacji i osłabieniem wzroku.
Podobne symptomy są obserwowane w przypadku zwierząt. Są one połączone z degeneracją obwodowego układu nerwowego (czasem również ośrodkowego układu nerwowego), rozpoczynając od niektórych dłuższych i szerszych aksonów. Toksyczność nie jest przynależna do samego heksanu ale do jednego z produktów jego metabolizmu: heksa-2,5-dionu należącego do grupy ketonów. Jest on podejrzewany o reagowanie z grupą aminową bocznego łańcucha lizyny pozostawianej w białkach, co skutkuje krzyżowaniem i stratą funkcji biłkowych.
Efekty zatrucia heksanem nie są długotrwałe, i zwykle zanikają stopniowo po jednym do trzech lat od końca narażenia na kontakt.
[edytuj] Przypisy
- Institut national de recherche et de sécurité. (2005). "Hexane". Fiche toxicologique n° 113, 8pp. (po francusku)
[edytuj] Zobacz też
- cykloheksan
- heksen
[edytuj] Linki zewnętrzne
- International Chemical Safety Card 0279 (n-heksan)
- International Chemical Safety Card 1262 (2-metylopentan)
- Material Safety Data Sheet for Hexane
- National Pollutant Inventory - n-heksan fact sheet
- National Safety Council
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (n-heksan)
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (izomery heksanu)
- Phytochemica l database entry
| n-Alkany (liniowe) | |||||||
| metan CH4 |
etan C2H6 |
propan C3H8 |
butan C4H10 |
pentan C5H12 |
heksan C6H14 |
heptan C7H16 |
oktan C8H18 |
| nonan C9H20 |
dekan C10H22 |
undekan C11H24 |
dodekan C12H26 |
tridekan C13H28 |
tetradekan C14H30 |
pentadekan C15H32 |
heksadekan C16H34 |
| heptadekan C17H36 |
oktadekan C18H38 |
nonadekan C19H40 |
eikozan C20H42 |
heneikozan C21H44 |
dokozan C22H46 |
trikozan C23H48 |
tetrakozan C24H50 |
| pentakozan C25H52 |
heksakozan C26H54 |
heptakozan C27H56 |
oktakozan C28H58 |
nonakozan C29H60 |
triakontan C30H62 |
hentriakontan C31H64 |
dotriakontan C32H66 |
| tritriakontan C33H68 |
tetratriakontan C34H70 |
pentatriakontan C35H72 |
heksatriakontan C36H74 |
heptatriakontan C37H76 |
oktatriakontan C38H78 |
nonatriakontan C39H80 |
tetrakontan C40H82 |
