Istebna

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 49°34' N 018°54' E

Istebna

Herb Istebnej

Jerzy Michałek

49° 34' N
18° 54' E

Liczba
mieszkańców
• liczba ludności

4 989 (stan na 20.10.2004)

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

43-470

Tablice rejestracyjne

SCI

Położenie wsi

Położenie na mapie Polski

Istebna

Kościół Dobrego Pasterza

Istebna wieś gminna w powiecie cieszyńskim, województwo śląskie, położona w Beskidzie Śląskim na zboczach Złotego Gronia 590-620 m n.p.m. Krajobraz miejscowości to głównie tereny górzyste z zalesieniami. Przez miejscowość przepływa rzeka Olza.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Wraz z Jaworzynką i Koniakowem tworzy Beskidzką Trójwieś. Leży w Beskidzie Śląskim w pobliżu granicy z Czechami i Słowacją. Okolice są atrakcyjne pod względem turystycznym i przyciągają wielu turystów. W okolicy przepływa rzeka Olza.Jednak po dziś dzień duża część ludności utrzymuje się z rolnictwa i pracy w odległych miastach. Wieś jest ważnym ośrodkiem sportowym, szczególnie dzięki rozbudowanym trasom biegowym na przełęczy Kubalonka. Stan ludności przedstawia się następująco mężczyźni:2 461, kobiety:2 528

[edytuj] Historia

Pierwszą osadą na terenie Istebnej były Jasnowice, powstały one najprawdopodobniej w połowie XVI; urbacz z roku 1552 określa je jako świeżo założoną wieś. Pod koniec tego też wieku na stokach południowych Złotego Gronia pojawili się osadnicy tworząc podstawy pod rozwój nowej wsi Istebnej. Jednak pierwsza wzmianka o tej wsi ukazuje się w urbaczu Księstwa Cieszyńskiego dopiero w 1621 r. – spisano w nim wszystkich osadników oraz ich powinności, które miały obowiązywać od 1643 r. Dlatego daty 1621-1643 uznawane są za okres kształtowania się organizacji wsi. Osadnicy Istebnej zobowiązani byli wobec Księcia Cieszyńskiego do produkcji gontów jak również do wyrębu drewna i spławiania go rzeką Olzą. Drewna z Istebnej używano do budowy szańców jabłonkowskich. Pierwsi osadnicy przybyli tutaj z terenów zachodnich Górnego Śląska, jednak osiedlili się tu również pasterze wołoscy, dając początek późniejszym przysiółkom. Najprawdopodobniej przybyli oni z terenów Słowacji, skąd przynieśli nazwę wsi Istebna – istnieje bowiem już od XIII w. na Orawie miejscowość o takowej nazwie. Wołosi zapoczątkowali miejscowe pasterstwo, które okazało się być o wiele bardziej dochodowe niż rolnictwo (ziemia nie była zbyt urodzajna). Niebawem po założeniu Istebnej tutejsi górale mieli już trzy szałasy w górach, gdzie wypasano ponad 1100 sztuk bydła (głównie owce). Pasterstwo pozostało podstawowym zajęciem mieszkańców aż do połowy XIX w.

Pierwsza pieczęć gminy z roku 1702 obrazuje kozę ogryzającą drzewo, co symbolizuje wieloletnią walkę zarządu dóbr książęcych z hodowlą kóz w lasach.

W roku 1716 do Jabłonkowa przybywa jezuita ks. Leopold Tempes z misją rekatolizacja miejscowych górali. Dotarł on niebawem do Istebnej gdzie w 1720 r. zbudował drewnianą kapliczkę, a nieopodal niej szkołę. Koszty comiesięcznego sprowadzenia księdza jak i utrzymania nauczyciela ponosili zarówno protestanci, jak i katolicy. W 1794 r. starania Templesa doprowadziły do powstania nowego murowanego kościoła pod wezwaniem "Dobrego Pasterza wstępującego do nieba", natomiast na rok 1819 datuje się powstanie nowej murowanej szkoły obok kościoła. W tym samym roku nieopodal powstaje gospoda "U Ujca" która na wiele lat staje się centrum życia społecznego górali.

Od końca XVIII w. postępujący upadek szałaśnictwa aż po jego kres poprzez zniesienie w 1853 r. serwitutów leśnych zmusza górali do szukania innych form zarobku. Od końca tego wieku coraz więcej górali trudni się furmanieniem. Rudę darniową wybudowaną w okolicy wożono do hut w Ustroniu i Węgierskiej Górce, a drzewo do Cieszyna i Jabłonkowa. Część górali znalazła pracę w hutach w Trzyńcu i Ustroniu.

Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej oraz wojnie czechosłowacko – polskiej o Śląsk Cieszyński z 1919 r. wieś, na mocy decyzji Rady Ambasadorów, została przyznana Polsce. Nowe granice odcięły jednak wieś od jej centrum administracyjnego – Jabłonkowa i dopiero otwarcie drogi w roku 1939 połączyło wieś z resztą Śląska Cieszyńskiego.

W roku 1930 r. zostaje poświęcony Kościół Ewangelicki znajdujący się na końcu wsi.

W 1937 r. na przełęczy Kubalonka oddany do użytku zostaje Ośrodek Chorób Płuc Dzieci i Młodzieży – spłonął na początku lat 70., później odbudowany.

[edytuj] Komunikacja

Drogi
Gmina Istebna połączona jest węzłem komunikacyjnym z układem drogowym Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Gmina posiada połączenia drogowe z:

aglomeracją katowicką przez Wisłę, Ustroń, Skoczów, Żory;
aglomeracją rybnicką przez Wisłę, Skoczów, Żory lub Cieszyn, Zebrzydowice;
Beskidem Żywieckim; z Milówką, Rajczą, Ujsolami, i Rycerką, oraz z Żywcem przez Węgierską Górkę;
aglomeracją bielską przez przełęcz Salmopolską i Szczyrk, oraz przez Wisłę, Ustroń, Skoczów;
z Republiką Czeską przez przejście graniczne Jasnowice-Bukovec;
z Republiką Słowacką przez przejście graniczne Zwardoń Myto – Skalite.

Przykładowe odległości z Istebnej w km (jadąc samochodem drogami głównymi):

Miejscowość	Odległość [km]
Wisła	16
Ustroń	26
Cieszyn	39
Bielsko-Biała	54
Katowice	100
Częstochowa	190
Warszawa	450
Bydgoszcz	510
Szczecin	620

Kolej
Gmina nie posiada połączenia kolejowego. Najbliższe jest w Wiśle Głębcach.

Autobus
Gmina ma połączenie za pośrednictwem dwóch przewoźników Autobusowych PKS Cieszyn i Wispol

[edytuj] Użytkowanie Terenów

Użytkowanie Terenów	Powierzchnia [ha]
Rolnictwo i leśnictwo	4 510,32
Zabudowa mieszkaniowa	98,76
Usługi o charakterze publicznym	18,93
Usługi o charakterze komercyjnym	9,17
Wytwórczość	4,56
Obsługa techniczna i usługi komunalne	1,14
Komunikacja	36,38
Wody	61,74

[edytuj] Zabytki i Atrakcje Turystyczne

Istebna ze względu na swoje położenie wśród malowniczych Beskidów uchodzi za jedną z najbardziej atrakcyjnych miejscowości w Polsce pod względem turystycznym.

Zobaczyć w Istebnej można:

Parafialny kościół katolicki pod wezwaniem Dobrego Pasterza – Znajdujący się w centrum wsi kościół powstał w latach 1792-1794 na miejscu wcześniejszej drewnianej kaplicy. Po rozbudowie w latach 1928-29 kościół przybiera obecny kształt architektoniczny. Wewnątrz, w nawie głównej powstają wówczas polichromie autorstwa dwóch istebniańskich artystów: Ludwika Konarzewskiego – seniora i Jana Wałacha. Na szczególną uwagę zasługują freski we wnętrzu kościoła przedstawiające Piekło i Niebo (L. Konarzewski – senior) czy choćby spowiedź górali (Jan Wałach) oraz młodopolskie elementy wyposażenia: ambona w kształcie łodzi i chrzcielnica w kształcie muszli (L. Konarzewski). Po prawej stronie ołtarza głównego – kaplica z bardzo oryginalnym wystrojem, powstałym w 1953 r.: realistycznym malowidłem przedstawiającym procesję górali pędzla Ludwika Konarzewskiego – juniora, jego również autorstwa – obrazem ołtarzowym, ukazującym Chrystusa na Krzyżu w rozmowie z Dobrym Łotrem oraz z wystrojem ceramicznym jego siostry – Marii Konarzewskiej.
Kurna "Kurlawa" Chata Kawuloków – Jest to najbardziej popularna izba regionalna na Śląsku Cieszyńskim, znajdująca się w chacie góralskiej z XIX w. Chata była równocześnie warsztatem Jana Kawuloka (1899-1976)znakomitego gawędziarza, twórcy instrumentów ludowych. Na uwagę zasługuje stary piec bez komina oraz zbiór instrumentów muzycznych.
Przełęcz kubalonka – Znajdująca się 761 m n.p.m. przełęcz jest bardzo popularna wśród turystów.
Parafialny kościół katolicki p. w. Podwyższenia Krzyża Świętego – poniżej przełęczy Kubalonka. Jest to kościół drewniany, powstały w końcu XVIII w. w miejscowości Przyszowice w gm. Gierałtowice na Górnym Śląsku. W 1957 r. został przeniesiony do Istebnej. Wewnątrz – barokowy ołtarz i starsza od kościoła ambona z końca XVII w.
Ośrodek Edukacji Ekologicznej – Jego zadaniem jest działalność edukacyjna. Szczególnym eksponatem w budynku jest Panorama Beskidzka przedstawiająca miejscową florę i faunę. Ekspozycja informuje również o sławnym Świerku Istebniańskim zwanym Świerkiem Andersona.
Kościół Matki Boskiej Fatimskiej Wzniesiony w 1956 r. jest interesującym przykładem współczesnego ludowego budownictwa skalnego.
Kościół ewangelicki – Wzniesiony w 1930 r. poświęcony przez biskupa kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce ks. Juliusza Bursche. Po zniszczeniach wojennych kościół wyremontowano, a w nowym ołtarzu głównym umieszczono obraz Zbawiciela, autorstwa Czesława Kuryatty z Wisły.
Kościół katolicki p. w. Matki Boskiej Frydeckiej – Pierwotnie znajdujący się w Jaworzynce, skąd przeniesiono go na obecne miejsce w latach 90. XX w. Kościół został zbudowany w 1953 r. i nawiązuje on do lokalnych tradycji budowlanych.
Muzeum prywatne Jana Wałacha – w Istebnej – Andziołówce. Kolekcja grafik, rysunków, obrazów i rzeźb w pracowni położonej koło dawnego domu artysty.
Muzeum prywatne i galeria rodziny Konarzewskich – w Istebnej – Buczniku. Kolekcja obrazów i prac reprezentujących inne dziedziny plastyki, tworzonych przez zmarłych i żyjących członków rodziny artystów.
Izba pamięci Jerzego Kukuczki