Kłodawa

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miasta w województwie wielkopolskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Współrzędne: 52°15' N 018°55' E

Kłodawa

Gmina
- rodzaj

Kłodawa
miejsko-wiejska

Założono

XI wiek

Prawa miejskie

1430-1867; 1925 -

Burmistrz

Józef Chudy

Powierzchnia

4,32 km²

Położenie

52° 15' N
18° 55' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

6844
1591,2 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

62-650

Tablice rejestracyjne

PKL

Położenie na mapie Polski

Kłodawa

TERC10
(TERYT)

4304109064

Urząd miejski³

ul. Dąbska 17
62-650, 62-651 Kłodawa
tel. 63 273-01-01; faks 63 273-06-88

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Kłodawa to miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie kolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłodawa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego. Według danych z 30 czerwca 2006, miasto miało 6844 mieszkańców.

Kłodawa leży na Wysoczyźnie Kłodawskiej, nad Rgielewką (dopływ Warty). W mieście znajduje się największa czynna kopalnia soli (sól kamienna, sól potasowa i sól magnezowa).

Kłodawa była małą osadą przykościelną powstałą w XI w.. Prawa miejskie uzyskała przed 1430, utraciła w 1870, w 1925 odzyskała. Znacznie zniszczona podczas wojen w XVII w. oraz podczas II wojny światowej (zginęło ponad 3 tys. mieszkańców). Na przedmieściach znajduje się cmentarzysko z okresu kultury łużyckiej. Kościoły: drewniany z 1557 i późnobarokowy (1718-1765) z byłym klasztorem karmelitów.

[edytuj] Historia miasta

Pierwsze ślady osadnictwa we wsi Słupeczka odnotowano już 4000 lat temu, zaś 2500 lat temu takie ślady odnaleziono w Starej Kłodawie. Była to kultura łużycka. Samo miasto Kłodawa położone jest nad rzeką Rgielewką (dopływ Warty), inaczej zwaną Kłodawicą. Nazwa miasta pochodzi od wyrazu "kłoda", które oznaczało legowisko zwierzyny leśnej, zawalone drzewem i pilnowane przez "zakłodników". Nazwy pobliskich miejscowości (Pomarzany, Radzyń) świadczą, że ludność napływała do miasta z północnej Polski. Za Piastów tereny te porośnięte były gęstymi lasami, a królowie chętnie przybywali tu na polowania. Miasto należało do województwa łęczyckiego.

[edytuj] Królowie otaczają miasto swoją opieką

Już w 1085 roku król Władysław Herman nakazał wybudować w Kłodawie kościół, będąc wdzięcznym za narodziny swojego syna, Bolesława. Takie budynki wznoszono również w innych miastach Polski. Kościół otrzymał za patrona świętego Idziego. Jego powstanie znacznie zwiększyło napływ rzemieślników do miasta. Królem, który szczególnie lubił te strony, był Władysław Jagiełło. Na jednym ze zjazdów koronnych w Łęczycy w 1409 roku wydał przywilej, uwalniający mieszkańców Kłodawy od dostarczania podwód dla posłańców i sokolników królewskich. Zastrzegał, że kiedy jego żona, Jadwiga, będzie przebywać w mieście, Kłodawiacy zobowiązani są zapewnić jej kilka wozów oraz kuchnię królewską. W 1429 roku do Kłodawy przybywają kanonicy laterańscy regularni. Monarcha, zanim zmarł, spełnił ogromne marzenie mieszczan i 9 sierpnia 1430 nadał Kłodawie prawa miejskie magdeburskie. Nadał jeszcze jeden przywilej miastu: zapewnił swobody miejskie mieszkańcom, uwalniając ich od ciężarów dawnego prawa polskiego. Miastu nadawano odtąd ustawy magdeburskie, a więc niemieckie. Na czele miasta stanął wójt, który miał za zadanie sądzić mieszczan. Pomagali mu w tym ławnicy. Rozwojowi miasta sprzyjał również kolejny król, Kazimierz Jagiellończyk. W 1455 roku uwolnił miasto od wszelkich ceł i opłat targowych. Było to wtedy jedno z największych miast województwa. Król chętnie przebywał w Kłodawie, gdyż na północy toczono wojnę o brzegi Bałtyku. W 1464 roku wybuchła morowa zaraza. Rok później w Kłodawie wybuchł ogromny pożar, król Kazimierz odwiedził zgliszcza i dopomógł miastu naprawić szkody, wydał również zgodę na wybudowanie szpitala. Nadał Kłodawie wójtostwo. W mieście zbierały się większe zgromadzenia szlachty i duchowieństwa. Wiece były zwykle spowodowane konfliktami z Turcją. W 1485 roku zwołano sejmik szlachty wielkopolskiej. Punktem kulminacyjnym świetności Kłodawy było panowanie Zygmunta Starego. Zatwierdził on w Krakowie wszystkie dotychczas nadane przywileje, a po kolejnym pożarze uwolnił mieszczan od płacenia czynszu z placów i domów; później także od reszty czopowego. Pozwolił na wykopanie studni pośrodku rynku.

Kościół Wniebowzięcia NMP

W 1535 roku miasto nawiedziła kolejna klęska pożaru, który zniszczył jego znaczną część. Delegacja wybrała się do króla, aby zlitował się nad miejską tragedią. Wszystkie te prawa potwierdził syn monarchy, Zygmunt August. Uwolnił mieszczan od wszelkich "foraliów" i różnych innych opłat. W czasie bezkrólewia znów nawiedził miasto pożar. Zwolnienie od wszelkich opłat (chyba już tradycyjne) nastąpiło zaraz po koronacji kolejnego króla, Stefana Batorego. Pozwolił wystawić nowy ratusz, gdy stary uległ znacznemu zniszczeniu. Zygmunt III Waza zezwolił na wybudowanie mostu na rzece Rgielewce. W latach 1516 - 1762 kłodawska szkoła kolegiacka stała się filią Akademii Krakowskiej. W czasie potopu szwedzkiego Kłodawa została doszczętnie zniszczona i mimo pomocy władców nie była w stanie przez bardzo długi okres powrócić do dawnej świetności. Ruinę przypieczętowała zaraza w 1708 roku. W latach 1718 - 1755 budowano w mieście kościół parafialny, obecnie pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kłodawie. Ostatnie łaski nadawał miastu Stanisław August Poniatowski. Według niektórych źródeł, w 1788 roku wybuchło tu 151 pożarów.

W 1818 roku rozebrano kolegiatę Świętego Idziego, a cegły z jej rozbiórki wykorzystano na budowę Ratusza Miejskiego (obecnie komisariat Policji). Zabytkowa drewniana dzwonnica, znajdująca się przy zlikwidowanym kościele, została przeniesiona na cmentarz parafialny. W 1866 roku nastąpiła kasacja zakonu kanoników regularnych laterańskich, a wkrótce Kłodawa utraciła prawa miejskie. W 1897 roku powstała pierwsza świecka szkoła (obecnie Zespół Szkół Nr 1). W 1901 roku wybudowano kościół pw. Świętego Dominika w Bierzwiennej Długiej, który konsekrowano trzy lata później.

[edytuj] Lata wojen światowych oraz dwudziestolecie międzywojenne

Kłodawa została wyzwolona przez Polską Organizację Wojskową 9 listopada 1918 roku. Trzy lata później w wyniku pożaru spłonęło 130 budynków mieszkalnych, a dach nad głową straciło 85 rodzin. W 1922 roku oddano do użytku linię kolejową Kutno - Strzałkowo, przebiegającą w odległości 4 km od Kłodawy. Trzy lata później Kłodawa odzyskała prawa miejskie. Najważniejszymi inwestycjami okresu międzywojennego była elektryfikacja miasta oraz regulacja Rgielewki. W 1936 roku do Bierzwiennej Długiej przybyły Siostry Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi; do 1940 roku zajmowały się prowadzeniem ochronki dla dzieci, zamkniętej w czasie wojny przez Niemców. Od 1938 roku miasto administracyjnie przyłączono do województwa poznańskiego. We wrześniu 1939 roku w dworku w pobliskiej wsi Leszcze przebywał oddział Armii Poznań z generałem Tadeuszem Kutrzebą, oczekujący na spotkanie z generałem Bartnowskim. Do spotkania nie doszło, obaj panowie spotkali się wkrótce w Mchówku. W Leszczach zapadła decyzja o zorganizowaniu bitwy nad Bzurą. W kwietniu 1940 dokonano morderstwa w Katyniu, w którym śmierć ponieśli również Kłodawiacy. W 1941 r. w obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Niemcy zamordowali ponad 1500 kłodawskich żydów. W 1943 w Dachau zamordowano proboszcza parafii w Kłodawie, księdza Teofila Choynowskiego. Kłodawa z pod niemieckiej okupacji została wyzwolona przez Armię Czerwoną - 19 stycznia 1945 r.

[edytuj] Okres powojenny i historia współczesna

W latach 1945 - 1949 do Kłodawy przybywały Siostry Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi. Rok później otwarto tu pierwszą miejską bibliotekę "Wiedza". W 1949 rozpoczęto budowę kopalni soli, a w 1956 r. rozpoczęto eksploatację. Siostry doprowadziły do wybudowania w 1975 roku ich własnego domu przy ulicy Toruńskiej. W tym samym roku w wyniku reformy administracyjnej, Kłodawa zostaje włączona w skład województwa konińskiego. 27 maja 1990 odbyły się pierwsze w mieście wybory na burmistrza (został nim Józef Chudy). W 1991 roku zmieniono nazwy wielu ulic, m.in. Armii Czerwonej na Świętego Ducha. 23 kwietnia 1997 na Placu Wolności wybuchł pożar, który strawił kamienicę mieszkalną oraz budynek Poczty Polskiej. 21 września 1997 przeprowadzono wybory parlamentarne, w których wzięli udział Kłodawiacy. Kolejne wybory na burmistrza odbyły się 11 października 1998 roku. Wygrał je wtedy Zdzisław Domański, który stał na czele miasta do jesieni 2006 roku. Od 1999 roku Kłodawa przyłączona zostaje administracyjnie do województwa wielkopolskiego. W 2006 r. mieszkańcy miasta na nowego burmistrza wybrali ponownie Józefa Chudego.

[edytuj] Zabytki

Kościół pod wezwaniem świętych Fabiana i Sebastiana na kłodawskim cmentarzu

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - obecnie kościół parafialny. Wybudowany w XVIII wieku (ukończony w 1755 roku) w stylu późnobarokowym, wnętrze rokokowe. Znajduje się tam ambona w kształcie łodzi oraz kielich z 1707 roku.

Drewniany kościół na cmentarzu pw. Świętych Fabiana i Sebastiana - zbudowany w 1557 roku. W latach 1847 - 1878 pełnił funkcję kościoła parafialnego. Konsekrowany pw. Bożego Ciała, a kapłanów w nim pracujących nazywano Bożeciałkami.

Kolegiata Świętego Idziego - znajdowała się na placu przy skrzyżowaniu obecnej ulicy Poznańskiej i Dąbskiej. Nakazał wybudować ją Władysław Herman z wdzięczności za narodziny swojego syna. Zajmowali się nią kanonicy laterańscy regularni. Wokół znajdował się cmentarz. Została rozebrana, a cegieł użyto do budowy Ratusza Miejskiego.

Drewniana dzwonnica na cmentarzu parafialnym - przeniesiona w to miejsce z placu, na którym znajdowała się kolegiata Świętego Idziego.

Ratusz Miejski - zbudowany w 1819 roku w stylu klasycystycznym z cegieł rozebranej kolegiaty Świętego Idziego. Obecnie siedziba Komisariatu Policji.

Szkoła klasztorna z XVIII wieku - początkowo pod administracją kościelną, obecnie Zespół Szkół nr 1.

Drewniana chałupa - znajdowała się przy ulicy Poznańskiej, była własnością pana Zarębskiego. Została rozebrana kilka lat temu.

[[Grafika:salve]

[edytuj] Cmentarze i miejsca pamięci narodowej

Cmentarze

Pomnik żołnierzy radzieckich

Pomnik Poległych

Cmentarz parafialny - początkowo położony był przy kolegiacie świętego Idziego. W latach 1420 - 1810 opiekowali się nim zakonnicy, pracujący w parafii. Jako miejsce pochówku został użyty dopiero w XVIII wieku. Kiedy Kłodawa znalazła się pod zaborem pruskim, Fryderyk Wilhelm zakazał pochówku w tym miejscu i cmentarz przeniesiono za rzekę, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego.

Nieczynny cmentarz żydowski - znajdował się w dawnej dzielnicy Kłodawy - Dziadowicach (obecnie ulica Łęczycka). W latach II wojny światowej doszczętnie zniszczony przez Niemców. Nagrobki zostały przez nich użyte jako płyty chodnikowe. Uratowane przez mieszkańców tablice znajdują się w pracowni historycznej ZS nr 2.

Miejsca pamięci narodowej

Pomnik podpułkownika Wojska Polskiego Józefa Byszewskiego (znajduje się przy kościele parafialnym).
Mogiła żołnierzy Wągrowieckiego Batalionu Obrony Narodowej (na cmentarzu parafialnym).
Tablica na cmentarzu parafialnym, upamiętniająca śmierć proboszcza ks. Teofila Choynowskiego w Dachau.
Pomnik na Placu Wolności upamiętniający żołnierzy poległych w walce w czasie II wojny światowej.
Pomnik przy kościele parafialnym, upamiętniający śmierć żołnierzy Armii Radzieckiej. Przy pomniku umieszczona jest lufa czołgu trafionego granatem przez Niemca Hermanna Kanta.
W kaplicy św. Kingi w kopalni soli znajduje się tablica, poświęcona górnikom, którzy zginęli w czasie pracy oraz budowniczym kopalni, którzy zginęli podczas jej tworzenia.

Znane osoby pochowane na cmentarzu parafialnym w Kłodawie

Roch Szurgociński (uczestnik powstania styczniowego)
Leopold Płaczkiewicz (uczestnik powstania styczniowego)
Adam Rustejko - Pieńkiewicz (poeta)
Stanisław Markowski (łącznik Armii Krajowej)

[edytuj] Edukacja

Przedszkole nr 1 imienia Jana Brzechwy - placówka powstała we wrześniu 1931 roku z inicjatywy ówczesnego burmistrza Kłodawy, Władysława Zalewskiego. W latach 1950 - 1967 mieściło się przy ulicy Przedeckiej, a dwa lata później zostało przeniesione do nowowybudowanego obiektu na Osiedlu Górniczym, gdzie znajduje się obecnie.
Przedszkole nr 2 - wybudowane w 1988 roku na potrzeby mieszkańców starej części miasta. Była to placówka nowoczesna, posiadająca własną pralnię, gabinet lekarski oraz wygodne sale lekcyjne. Zostało zlikwidowane w 2000 roku, a jego budynek oddano do użytku Zespołowi Szkół Nr 1.
Zespół Szkół Nr 1 - jego budynek początkowo należał do Kościoła, jednak w 1897 roku powstała tu pierwsza szkoła świecka, nazwana Publiczną Szkołą Elementarną. W 1919 roku zmieniła swoją nazwę na Publiczną Szkołę Powszechną. W 1997 roku obchodziła stulecie swojego istnienia. Od 1999 roku jest to Zespół Szkół, skupiający sześcioletnią szkołę podstawową i trzyletnie gimnazjum.
Zespół Szkół Nr 2 - wybudowany w latach 1963 - 1965 i w tym samym roku oddany do użytku. W 1999 roku placówka zrezygnowała z dotychczasowego imienia Aleksandra Zawadzkiego. Od tegoż samego roku siedziba szkoły podstawowej i gimnazjum.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych imienia Marii Dąbrowskiej - początkowo grunty, na których znajduje się szkoła, przeznaczone były pod budowę szkoły podstawowej. Zamiar zrealizowano, a w 1953 roku powstał tu pierwszy oddział licealny. Cztery lata później odbył się pierwszy egzamin maturalny. W latach sześćdziesiątych dołączono do liceum technikum oraz szkołę zawodową.

[edytuj] Sport i rekreacja

W mieście działa klub sportowy Górnik Kłodawa, którego sekcja piłkarska w sezonie 2006\2007 występuje w konińskiej klasie okręgowej. Juniorzy Górnika występują natomiast w wojewódzkiej lidze juniorów młodszych. Przy zespołach szkół znajdują się Szkolne Koła Sportowe lub Szkolne Kluby Sportowe. Na hali sportowej przy Zespole Szkół nr 1 odbywają się zawody sportowe (w siatkówce, piłce ręcznej, koszykówce). Istnieje kilka klubów tenisa stołowego.

[edytuj] Zakłady i instytucje

Zakłady i instytucje podlegające władzom gminnym

Gminny Ośrodek Kultury w Kłodawie / Kino "Dar"
Biblioteka Publiczna w Kłodawie
Ośrodek Opieki Społecznej w Kłodawie
Straż Miejska w Kłodawie
Zarząd Budynków i Usług Komunalnych w Kłodawie
Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kłodawie
Urząd Miasta i Gminy w Kłodawie

Zakłady i instytucje niepodlegające władzom gminy

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Zdrowie" w Kłodawie
Apteki
Bank Spółdzielczy w Kłodawie
Poczta Polska w Kłodawie
Służba drogowa

[edytuj] Gospodarka

Bryła soli kamiennej z kłodawskiej kopalni

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kopalnia soli Kłodawa.

Niegdyś miasto rozwijało się głównie dzięki Kopalni soli "Kłodawa", przy której osiedlało się coraz więcej mieszkańców. Cztery kilometry od miasta biegnie trasa kolejowa Berlin - Poznań - Warszawa - Moskwa. Krzyżują się tu ważne szlaki komunikacyjne, m.in. trasa nr 92 z rozjazdami w kierunku Dąbia, Izbicy i Przedcza. Najważniejsze ulice miasta to: Warszawska, kard. Stefana Wyszyńskiego, Plac Wolności, Kolska, Bierzwieńska, Dąbska i Przedecka.

[edytuj] Znane osoby mające związek z miastem

Paweł Włodkowic z Brudzenia - herbu Dołęga, był średniowiecznym uczonym i dyplomatą, w Kłodawie pracował jako proboszcz kolegiaty św. Idziego. Zmarł w roku 1435 lub 1435.
Sędziwój z Czechli (lub Czechla) - herbu Korab, historyk, kanonik gnieźnieński, teolog, utrzymywał kontakt z nauką i kulturą francuską. Zmarł około roku 1476.
Ernest Chryzostom z Dorposza - wojewoda łęczycki, herbu Leliwa, generał audytor Jego Królewskiej Mości. Mąż Barbary Kretkowskiej.
Michał Rawita Witanowski - farmaceuta, historyk, etnograf, urodzony w Częstochowie, kupił w Kłodawie aptekę. Pasjonował się historią regionu kłodawskiego i wydał o nim wiele książek. Pochowany w Piotrkowie Trybunalskim.
Józef Grzymski - sekretarz magistratu miasta, członek Polskiej Organizacji Wojskowej.
Władysław Kapica - kłodawski działacz PPS, opiekun bezrobotnych.
Michał Biały - pionier i budowniczy Kopalni Soli, jego imieniem nazwano jeden z trzech szybów kopalnianych.
Andrzej Ruciński - poseł na sejm V kadencji, wybrany z partii Samoobrona RP, obecnie jest posłem niezrzeszonym.

Obecnie w Kłodawie historią regionu zajmują się: Jan Grzegorzewicz, Janusz Jaworski oraz Waldemar Sztomber.

[edytuj] Władze miasta od roku 1990

[edytuj] Pierwsza kadencja: 1990 - 1994

Wybory: 27 maja 1990
Burmistrz Miasta: Józef Chudy
Zastępca Burmistrza: Dariusz Kwiatkowski
Przewodniczący Rady Miejskiej: Wacław Kurpik

[edytuj] Druga kadencja: 1994 - 1998

Wybory: 19 czerwca 1994
Burmistrz Miasta: Zdzisław Domański
Zastępca Burmistrza: Tadeusz Łojewski
Przewodniczący Rady Miejskiej: Antoni Sikorski

[edytuj] Trzecia kadencja: 1998 - 2002

Wybory: 11 października 1998
Burmistrz Miasta: Zdzisław Domański
Zastępca Burmistrza: Tadeusz Łojewski
Przewodniczący Rady Miejskiej: Antoni Sikorski

[edytuj] Czwarta kadencja: 2002 - 2006

Wybory: 27 października 2002
Burmistrz Miasta: Zdzisław Domański
Zastępca Burmistrza: Wiesław Ratajczyk
Przewodniczący Rady Miejskiej: Tadeusz Łojewski

[edytuj] Piąta kadencja: 2006 - 2010

Wybory: 12 listopada 2006
Burmistrz Miasta: Józef Chudy
Zastępca Burmistrza: Paweł Nowak
Przewodniczący Rady Miejskiej: Jadwiga Jaroniewska - w styczniu 2007 roku zrzekła się pełnienia funkcji, ponieważ nie dopełniła ustawowego obowiązku i nie złożyła w terminie oświadczenia majątkowego. Jej kompetencje przejął z-ca przewodniczącego Andrzej Opasiak.

[edytuj] Odległość od większych polskich miast i czas przejazdu

Warszawa - 150km - ok. 2h
Poznań - 150km - ok. 2h
Włocławek - 50km - ok. 45min
Konin - 50km - ok. 45min
Łódź - 65km - ok. 1h
Toruń - 110km - ok. 1,5h
Bydgoszcz - 150km - ok. 2h
Świecko - 325km - ok. 3,5h

[edytuj] Zobacz też

Kłodawa (stacja kolejowa)

[edytuj] Bibliografia

Piotr Maluśkiewicz. Województwo konińskie. Warszawa - Poznań 1983
Piotr Maluśkiewicz. Ziemia Konińska. Konin 1997
P. Anders, W. Gostyński, B. Kucharski, W. Łęcki, P. Maluśkiewicz, J. Sobczak, Z. Szmidt. 155x Wielkopolska. Poznań 2000