Katedra św. Elżbiety w Koszycach
Z Wikipedii
Katedra pw. św. Elżbiety w Koszycach (słow. Dóm sv. Alžbety, węg. Szent Erzsébet-székesegyház, niem. Dom der Heiligen Elisbeth) - gotycka katedra w Koszycach, największa świątynia katolicka na Słowacji i najbardziej na wschód wysunięty gotycki kościół katedralny w Środkowej Europie.
Spis treści |
[edytuj] Historia budowli
Świątynia wzniesiona została w latach 1378 - 1508 w stylu późnogotyckim w miejscu wcześniejszego kościoła parafialnego, który spłonął w pożarze w 1370 roku. Katedra często ponosiła uszczerbek wskutek katastrof, dlatego też w swej historii przechodziła liczne odbudowy. Najważniejsze prace renowacyjne przeprowadzono tu w latach 1877 - 1896. Podczas ostatniej ich fazy, poniżej północnej nawy wybudowano kryptę, gdzie w 1906 roku pochowano szczątki Franciszka II Rakoczego i jego towarzyszy z Turcji.
[edytuj] Wygląd zewnętrzny
Katedra w Koszycach jest budowlą pięcionawową, posiada transept i wieloboczne prezbiterium. Metaliczna wieża umiejscowiona jest w miejscu przecięcia naw. W południowej części świątyni znajduje się kaplica oraz kruchta, powyżej niej zaś królewska galeria. Strzelista południowa wieża, zwana Matejową, pochodząca z 1461 roku oraz wieża północna zwieńczona rokokowym hełmem z 1775 dopełniają zachodniej fasady budowli.
Zachodni portal dekorowany jest płaskorzeźbami wyobażającymi sceny biblijne: Jezus w Ogrodzie Getsemani, pobożność oraz chustę św. Weroniki. Najbogatszy i najcenniejszy pod względem artystycznym jest portal północny wraz ze swymi płaskorzeźbami. Ostatnią Wieczerzę wykonano w dwóch rzędach, ponad innymi. Ponadto zobaczyć tu można sceny z życia św. Elżbiety, Matkę Boską z kobietami oraz św. Jana w otoczeniu żołnierzy. Ponad tym wyobrażono Ukrzyżowanie. W środkowej części północnego portalu znajduje się posąg św. Elżbiety. Południowy portal zawiera dwa wejścia, którym nadano formę integralnej części oryginalnej kompozycji architektonicznej, zgodnie z planem południowej kruchty.
[edytuj] Wnętrze
Niezwykle cenne jest monumentalne wnętrze katedry. Do najwspanialszych zabytków świątyni należy ołtarz główny św. Elzbiety oraz podwieszona pod sklepieniem statua Maryi Niepokalanie Poczętej, późnogotycki ołtarz nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, epitafium rodziny Reinerów, drewniana rzeźba Matki Boskiej, fragmenty fresków wyobrażających Ostatnią Wieczerzę, ołtarz św. Antoniego, fresk wyobrażający Zmartwychwstanie, brązowa chrzcielnica, ołtarz z wizerunkiem św. Anny, gotycka kalwaria, lampion króla Mateusza, drewniane polichromowane posągi, ołtarz Pokłonu Trzech Króli, neogotycki kamienny pulpit. Najcenniejsze dzieła oraz relikwie są strzeżone w skarbcu.
