Kruszyna pospolita
Z Wikipedii
| Kruszyna pospolita | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Rząd | szakłakowce |
| Rodzina | szakłakowate |
| Rodzaj | kruszyna |
| Gatunek | kruszyna pospolita |
| Nazwa systematyczna | |
| Frangula alnus Mill. | |
| Synonimy | |
| Rhamnus frangula L. | |
Kruszyna pospolita (Frangula alnus Mill.) – gatunek krzewu należący do rodziny szakłakowatych. W Polsce występuje pospolicie na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.
.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Krzew wysokości do 5 m. Nazwa pochodzi od kruchych, podatnych na złamanie gałązek. Brak cierni na gałązkach odróżnia kruszynę od podobnego gatunku - szakłaku pospolitego.
- Łodyga
- Gałązki cienkie. Kora na młodych gałązkach błyszcząca, czerwonobrunatnego koloru, na starszych matowa, szarobrunatna i pokryta białymi plamkami – przetchlinkami.
- Liście
- Szerokoeliptyczne lub odwrotnie jajowate, całobrzegie, tępe lub zaostrzone. Po obu stronach nerwu głównego mają 6-8 łukowatych nerwów bocznych. Na górnej stronie ciemniejsze, na spodniej jaśniejsze, żółtawozielone. Liście ogonkowe, długości do 5 cm, nagie, tylko na nerwach owłosione, ustawione skrętolegle. Pączki bez łusek.
- Kwiaty
- Drobne, wyrastają po 2-10 z kątów liści na długich szypułkach. Obupłciowe, 5-krotne, o zielonkawych z zewnątrz, białych wewnątrz płatkach korony, krótsze od działek kielicha. Pręciki krótsze od płatków korony. Przedprątne kwiaty kwitną od maja do września. Zapylana jest przez owady (lub samopylna).
- Owoc
- Kulisty pestkowiec wielkości grochu, początkowo czerwony, później stopniowo ciemnieje, aż do czarnego koloru. Zawiera 2-3 jajowate nasiona. Owoce dla ludzi niesmaczne i trujące, jednak stanowią ulubiony przysmak wielu ptaków.
- Biotop, wymagania
- Lasy, zarośla, brzegi pól uprawnych, preferuje miejsca wilgotniejsze. Nanofanerofit.
- Roślina trująca
- Owoce zjedzone w większych ilościach powodują u ludzi wymioty i silną biegunkę. Preparaty ziołowe z kory ze względu na uboczne działanie (powodują przekrwienie miednicy małej), nie mogą być stosowane przez kobiety w ciąży, podczas miesiączki, po operacji, przy hemoroidach, w stanach zapalnych narządów jamy brzusznej.
[edytuj] Ochrona
Roślina objęta częściową ochroną gatunkową w Polsce.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina miododajna.
- Roślina uprawna : uprawiana czasami jako roślina ozdobna.
- Roślina lecznicza :
- Surowiec zielarski : kora (Cortex frangulae) zawiera glikozydy antrachinowe (m. in. frangulinę), flawonoidy, garbniki, saponiny. Wchodzi w skład wielu mieszanek ziołowych, sporządza się z niej odwary.
- Działanie : przeczyszczające i pobudzające perystaltykę jelit. Stosowana przy przewlekłych zaparciach.
- Zbiór i suszenie : zbiera się wiosną, przed rozwojem liści, łuszczy korę, suszy, a następnie wygrzewa w temperaturze 100 stopni Celsjusza przez godzinę (lub przechowuje przez rok). Świeża kora ma bowiem własności wymiotne.
[edytuj] Ciekawostki
- Owoce barwią wełnę na żółtozielono lub fioletowo, kora na żółtobrunatno.
- Dawniej stosowano korę z kruszyny do wyrobu węgla do prochu strzelniczego.
[edytuj] Bibliografia
- 1. Krejča, Jindřich i Macků, Jan. Atlas roślin leczniczych. Warszawa : Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 8304032813.
- 2. Kulesza, W.. Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa : PWRiL, 1955.
- 3. Mazerant-Leszkowska, Anna. Mała księga ziół. Warszawa : Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 8320208106.
- 4. Rutkowski, Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa : Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 8301143428.
- 5. Seidl, Olga i Rostafiński, Józef. Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa : PWRiL, 1973.
- 6. Podbielkowski, Zbigniew. Słownik roślin użytkowych. Warszawa : PWRiL, 1989. ISBN 8309002564.
