Lampa elektronowa
Z Wikipedii
Lampa elektronowa – jeden z wielu elektronicznych elementów aktywnych, historycznie pierwszy. Jest to szklana (najczęściej) bańka z dwiema lub więcej elektrodami wzajemnie na siebie oddziaływającymi, z wypompowanym powietrzem (lampa próżniowa), lub odpowiednim gazem pod niewielkim ciśnieniem (lampa gazowana). Lampy elektronowe służą do wzmacniania, generacji, przekształcania itp. sygnałów elektrycznych, prostowania prądu.
Pierwszą lampę elektronową zbudował w roku 1904 John Ambrose Fleming – była to dioda. Pierwszą lampę wzmacniającą triodę opracował w cztery lata później Lee De Forest.
Obecnie w większości zastosowań konstrukcje lampowe zostały zastąpione rozwiązaniami wykorzystującymi tranzystory lub układy scalone. Konstrukcje lampowe spotyka się w urządzeniach zabytkowych oraz w sprzęcie najwyższej klasy, gdzie parametry układów scalonych lub tranzystorowych są niewystarczające. Najwyższej klasy wzmacniacze Hi-End wykorzystują obecnie wciąż rozwiązania lampowe (np. EL84, 6550, EL34, 6L6, KT88, 300B,ECC83). Lampy stosuje się także do wzmacniania bardzo słabych sygnałów na granicy szumu np. w radarach, radioteleskopach czy łączności radiowej z sondami kosmicznymi (poziom szumu na poziomie -200dB w najlepszych konstrukcjach, nieosiągalny w układach półprzewodnikowych) oraz w urządzeniach skrajnie wielkiej mocy (np. stacje nadawcze). Lampy stosowane są także chętnie w sprzęcie studyjnym, estradowym, klasycznych syntezatorach (np. Mooga), wzmacniaczach gitarowych (np. EL34 lub 6L6 w "piecach" Marshalla). Lampy są też używane w urządzeniach wojskowych z uwagi na niewrażliwość na impuls elektromagnetyczny.
Podstawowe wady lamp:
- ograniczony czas pracy (zazwyczaj kilka tysięcy godzin, choć często znacznie mniej)
- niska wytrzymałość mechaniczna (szklana bańka, delikatne siatki)
- duże wymiary
- ogromny pobór prądu
- wydzielanie dużych ilości ciepła
- duża wrażliwość na warunki pracy (wilgoć, wstrząsy, temperatura)
- wysoka cena
- konieczność rozgrzania lamp przed efektywną pracą (czasem kilka minut)
- problemy z konstrukcją i utrzymaniem urządzeń (parowanie lamp, tuning)
- wysokie napięcie pracy obwodów anodowych (kilkaset V)
- duża awaryjność
Podstawowe zalety:
- znacznie lepsza charakterystyka zniekształceń (parzyste harmoniczne) niż w układach tranzystorowych
- znacznie lepsze znoszenie skrajnych przeciążeń
- kilka rzędów wielkości lepszy odstęp sygnału od szumu niż w krzemie
- lepsza dynamika
- z uwagi na duże wymagania prądowe do obwodów grzania lamp – konieczność stosowania dobrych zasilaczy – w urządzeniach lampowych nie występuje problem niedoboru prądu
- przy zastosowaniach audio – dźwięk odbierany subiektywnie dużo cieplejszy, czystszy i bardziej przestrzenny; audiofile mówią o charakterystycznym lampowym basie – bardzo niski, bardzo miękki, bardzo dynamiczny i doskonale kontrolowany, choć te określenia są trudne do przełożenia na konkretne parametry techniczne
- duża prostota konstrukcji pozwalających na uzyskanie doskonałych parametrów
- duże moce z pojedynczej lampy nieosiągalne dla tranzystorów
Obecnie lampy produkowane są m.in. na Słowacji, w Rosji, w Chinach, w Niemczech i w USA. Część obecnie wytwarzanych konstrukcji bazuje na lampach z lat 40. i 50., a ich parametry są zadowalające.
[edytuj] Podział lamp elektronowych
Ze względu na obecność próżni wewnątrz bańki, lampy elektronowe można podzielić na próżniowe i gazowane.
Podział ze względu na zastosowanie obejmuje lampy detekcyjne, prostownicze, wzmacniające generacyjne, mieszające i inne, rzadziej spotykane.
Najpopularniejszy jest podział na ze względu na konstrukcję:
- próżniowe
- dioda
- trioda
- tetroda
- pentoda
- heksoda
- heptoda
- oktoda
- ennoda
- wapotron
- magiczne oko
- lampa obrazowa
- mikrofalowe
- fotodioda próżniowa (fotokomórka)
- fotopowielacz
- wzmacniacz obrazu (noktowizor)
Były też lampy o bardzo specyficznej funkcji – np. dekatron – lampa licząca, czy lampa pamiętająca, albo zintegrowany wzmacniacz elektryczny wysokiej częstotliwości, detektor i wzmacniacz akustyczny (małej częstotliwości) z trzema triodami, dwoma kondensatorami i pięcioma rezystorami wewnątrz bańki – lampa typu 3NF skonstruowana przez Manfreda von Ardenne'a w 1926, pretendująca do miana pierwszego w dziejach układu scalonego, a stanowiąca zasadniczo kompletny odbiornik radiowy.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- wzmacniacze lampowe
- współczesne wzmacniacze HI-END
- współczesne wzmacniacze HI-END
- urządzenia lampowe
- katalog współczesnych lamp
- sklep z lampami
- lampowa dolina
- katalog
- lampa 3NF
Przykłady ciekawych, nowoczesnych urządzeń lampowych:
- [1] lampowy odtwarzacz DVD 5+1 klasy Hi-End
- [2] lampowy odtwarzacz HDCD (przetwornik Burr Brown i układ PMD-100) klasy Hi-End
- [3] lampowy tuner AM/FM z RDS klasy Hi-End
- [4] lampowe radia samochodowe
