Lech (postać legendarna)
Z Wikipedii
Lech – legendarny protoplasta Polaków, założyciel Gniezna i twórca państwa Polan. Brat Czecha i Rusa. Tradycja przypisuje mu stworzenie nazwy pierwszej stolicy Polski i określenie godła państwa - Orła Białego. Legenda o nim pojawiła się m.in. w czeskiej kronice Dalimila i polskiej Kronice Wielkopolskiej.
Spis treści |
[edytuj] Legenda
Prawdopodobnie najstarsza wzmianka o Lechu pochodzi z czeskiej kroniki Dalimila z początku XIV wieku, gdzie został on przedstawiony w towarzystwie Czecha, legendarnego praojca narodu czeskiego[1].
Lecha opisał także autor Kroniki Wielkopolskiej: Gdy zaś ze swoim potomstwem wędrował przez rozległe lasy, gdzie teraz istnieje królestwo polskie, przybywszy wreszcie do pewnego uroczego miejsca, gdzie były bardzo żyzne pola, wielka obfitość ryb i dzikiego zwierza, tamże rozbił swe namioty. A pragnąc tam zbudować pierwsze mieszkanie, aby zapewnić schronienie sobie i swoim rzekł "Zbudujmy gniazdo"! Stąd i owa miejscowość aż do dzisiaj zwie się Gniezno, to jest "budowanie gniazda"[2]
Według późniejszej legendy Lech podczas postoju w okolicach Poznania ujrzał pod wieczór sporych rozmiarów gniazdo na drzewie. Znajdował się w nim biały orzeł z dwoma pisklętami. Gdy Lech przyglądał się mu, orzeł rozpostarł skrzydła na tle nieba czerwonego od zachodzącego słońca. Lech zachwycił się i postanowił osiąść w tym miejscu. Na pamiątkę w swoim herbie umieścił białego orła na czerwonym tle, a miejsce nazwał Gnieznem od słowa gniazdo. Legenda ta występuje w kilku wersjach[3], różniących się szczegółami i dokładnością opisu. Aktualnie pełni ona rolę opowiastki dla dzieci i nieobowiązkowej lektury dla uczniów szkoły podstawowej[4].
[edytuj] Historyczność Lecha
Pojawiła się hipoteza łącząca legendarnego Lecha z czeskim księciem Lechem, który zginął w 805 roku w walce z wojskami Karola Wielkiego[5].
[edytuj] Pochodzenie imienia
Imię protoplasty Polaków pochodzi zapewne od nazwy plemienia Lędzian - Lechici, która pojawiła się m.in. w Geografie bawarskim w formie Lendizi. W późniejszym czasie określenie Lechici zostało przyporządkowane wszystkim mieszkańcom państwa polskiego. Do dziś funkcjonuje w tym znaczeniu w wielu językach wschodnich wraz z rzeczownikiem określającym samo państwo - Lechia. Nazwa ta w zgrubiałej formie Ljachowie została użyta się m.in. w ruskiej Powieści minionych lat: Slověne że ovi prišedše i sědoša na Vislě i prozvaša sja Ljachově. A od tech Ljachov prozvaša sja Poljane. Nazwę tą zastosował także Wincenty Kadłubek w zlatynizowanych formach Lechitae (Lechici) i lechiticus (lechicki). Jednokrotnie w jego kronice polskiej pojawia się także Lechia na określenie Polski. W kronice brakuje natomiast wzmianki o samym Lechu. Legenda ta nie pojawia się także we wcześniejszej kronice Galla Anonima.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Labuda G., Mieszko I, s. 31-32, Wyd. Ossolineum, Wrocław 2002, ISBN 83-04-04619-9
[edytuj] Przypisy
- ↑ za: J. Nalepa, Polska, s. 243
- ↑ Kronika Wielkopolska, Wstęp, tłum. K. Abgarowicz, Warszawa 1965
- ↑ jedna z wersji legendy umieszczona została na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Gnieźnie
- ↑ zgodnie z punktem drugim listy proponowanych lektur w podstawie programowej dla szkoły podstawowej
- ↑ G. Labuda, Organizacje państwowe Słowian zachodnich w okresie kształtowania się państwa polskiego (od VI do połowy X wieku), [w:] Początki Państwa Polskiego. Księga Tysiąclecia, t. 1, Poznań 1962, s. 49; H. Łowmiański, Początki Polski, t. 4, Warszawa 1970, s. 399
