Philip Kindred Dick

Z Wikipedii

Philip Kindred Dick, Philip K. Dick (ur. 16 grudnia 1928 w Chicago, zm. 2 marca 1982 w Santa Ana w Kalifornii) - amerykański pisarz science fiction, który miał znaczący wpływ na rozwój tego gatunku literackiego.

Spis treści 1 Życie 2 Twórczość 2.1 Nowele i opowiadania 2.2 Powieści 3 Filmy nakręcone na postawie twórczości Philipa K. Dicka 4 Polskie wydania powieści, opowiadań i nowel (część) 4.1 Zbiory opowiadań 4.2 Powieści 4.3 Niektórzy polscy tłumacze 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życie

Pomimo licznych znajomości w środowisku pisarzy science fiction (m.in. przyjaźni z Robertem Heinleinem), za życia nie był szerzej znany miłośnikom tego gatunku. Dopiero w latach 90. XX wieku jego twórczość - połączenie klasycznej prozy z fantastyką, rozważaniami teologicznymi w specyficznym, psychodeliczno-solipsystycznym klimacie - zyskała uznanie czytelników i krytyków.

Na początku drogi twórczej Dick w kręgach fantastycznych uznawany był za pisarza zbyt ambitnego, trudnego, natomiast z kręgów nienurtowych (mainstream) odrzucany był natychmiast z uwagi na pisanie pod szyldem s-f. Jego popularność jako pisarza odmieniły dwie książki. Pierwsza to "Człowiek z Wysokiego Zamku" (The Man in the High Castle) napisana w 1961 r. Dick za tę książkę został uhonorowany jedną z dwóch najważniejszych nagród w dziedzinie literatury fantastycznej - nagrodą Hugo. Druga to "Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?" (Do Androids Dream of Electric Sheep?) wydana w 1968 r., na podstawie której na początku lat osiemdziesiątych nakręcony został film Blade Runner (Łowca androidów).

Od początku twórczość Philipa K. Dicka cechowała problematyka natury rzeczywistości i człowieka. W swoich książkach Dick rozważał kwestie filozoficzne: co to znaczy być człowiekiem? (Do Androids Dream of Electric Sheep?, The Man in the High Castle, Confession of a Crap Artist), czy to co widzimy, to co nas otacza, istnieje naprawdę, czy też jest to tylko złudzenie? (Trzy Stygmaty Palmera Eldritcha, Ubik); jaka jest natura wszechświata? (Valis, Boża Inwazja).

W życiu prywatnym Dick miał pięć małżeństw i dwójkę dzieci. Nadużywał alkoholu i narkotyków, zaś swoje uzależnienie tłumaczył tym, iż od dziecka musiał brać dużo leków i stąd wzięło się jego przyzwyczajenie do pigułek. Wiele wskazuje na to, że właśnie pod wpływem środków psychoaktywnych powstała znaczna część twórczości Dicka. Niektórzy łączą jego uzależnienie z dużym tempem pisania: w ciągu dwóch lat, w czasie największego uzależnienia, napisał 11 powieści i około 60 opowiadań (w tym Trzy Stygmaty Palmera Eldritcha). Okres uzależnienia stał się także prawdopodobnie inspiracją do napisania książki Przez ciemne zwierciadło (A Scanner Darkly), wydanej w 1977 r., pokazującej wizję świata degradowanego zarówno przez narkotyki, jak i organizacje starające zapobiegać zjawisku narkomanii.

U Dicka stwierdzono także schizofrenię paranoidalną (choć biografia Dicka pt. "Boże inwazje" autorstwa Lawrence'a Sutin'a podaje iż był on po prostu "dziwakiem" i w żadnym wypadku nie był chory psychicznie, jednak miał taką opinię ), dodatkowo wzmacnianą przez używanie środków psychoaktywnych. Widoczne były objawy tej choroby - pisarz wielokrotne napadał na żony, zamykał się w domu ze strachu. Uważa się jednak, że choroba także inspirowała go w pracy twórczej, m.in. przy trylogii Valis. W pewnym czasie wierzył, że Stanisław Lem nie jest pisarzem, ale prowokacją KGB, gdyż jeden człowiek nie może pisać tak zróżnicowanych dzieł.

Dick zmarł w roku 1982 po trzech kolejnych atakach serca w szpitalu w Santa Ana, w Kalifornii. Zostawił po sobie bogaty dorobek literacki i olbrzymią rzeszę wielbicieli, w niektórych kręgach jest pisarzem kultowym. Niedoceniany przez większość życia, dopiero tuż przed śmiercią osiągnął stan finansowej stabilności, jednak szeroką popularność jego utwory zdobyły dopiero po jego śmierci.

[edytuj] Twórczość

[edytuj] Nowele i opowiadania

• Chwyt reklamowy ("Sales Pitch")
• Cudowna broń
• Człowiekiem jest... ("Human Is", 1955)
• Czysta gra ("Fair Game") napis. 1953 wyd. 1959
• Dr Futurity (napis. 1953, wyd. 1954 jako nowela Time Pawn, popr. i wyd. w 1959)
• Druga odmiana ("Second Variety", 1953)
• Elektryczna mrówka ("The Electric Ant", 1969)
• Epoka Beztroskiej Pat (Czas Żwawej Pat) ("The Days of Perky Pat", 1953)
• Gdyby nie było Benny'ego Cemoliego ("If There Were No Benny Cemoli", 1963)
• Gra nielosowa ("A Game of Unchance")
• Inaczej, niżby się zdawało ("Not By Its Cover")
• Foster, już nie żyjesz ("Foster, You're Dead", 1954)
• Gdzie kryje się wub ("Beyond Lies the Wub", 1952)
• Kolonia ("Colony", napis. 1952, wyd. 1953)
• Król Elfów (1953)
• Krótki, szczęśliwy żywot brązowego Oxforda
• Mała Czarna Skrzynka ("The Little Black Box", 1964)
• Małe co nieco dla nas, temponautów ("A Little Somethink for Us Tempunauts", 1974)
• Majstersztyk ("Precious Artifact", napis. 1963, wyd. 1964)
• Mecz rewanżowy ("Return Match")
• Miniaturowe miasto (Miasteczko) ("Small Town")
• Model numer 2
• Na obraz i podobieństwo Yanceya ("The Mold of Yancy", 1955)
• Niania
• Nie zrekonstruowane M ("The Unreconstructed M", 1956)
• Och, być Bloblem! ("Oh, to Be a Blobel!", 1964)
• Ofiara
• Ojcowskie alter ego (Kopia ojca) ("The Father-thing", 1954)
• Oszust (Kłamca, Mistyfikator, Impostor - test na człowieczeństwo) ("Impostor", 1953)
• Pani od ciastek (napis. 1952, wyd. 1953)
• Pełzacze
• Przedludzie ("The Pre-Persons", 1974)
• Przez ciemne zwierciadło
• Przypomnimy to panu hurtowo ("We Can Remember It for You Wholesale", 1966)
• Raport mniejszości ("The Minority Report", 1956)
• Roog (1953)
• Sonda przyszlosci ("Meddler")
• Stowarzyszenie
• Śniadanie o zmierzchu (Śniadanie o brzasku) ("Breakfast at Twilight", 1954)
• Świat Jona (Świat Jonesa) ("Jon's World")
• W lepszym świecie
• Wezwanie do naprawy ("Service Call", 1955)
• Wiara naszych ojców ("Faith of Our Fathers", 1967)
• Wisielec
• Wojna z Fnoolami ("The War with the Fnools")
• Za drzwiami
• Zapłata ("Paycheck", 1953)
• Zastępca
• Zautomatyzowana fabryka ("Autofac", napis. 1954, wyd. 1955)
• Zbędny ("Expendable", 1953)
• Złoty człowiek (Złotoskóry) ("The Golden Man")

[edytuj] Powieści

• A teraz zaczekaj na zeszły rok ("Now Wait for Last Year", napis. 1963, popr. 1965, wyd. 1966)
• Blade Runner. Czy androidy marzą o elektrycznych owcach? ("Do Androids Dream of Electric Sheep?", napis. 1966, wyd. 1968)
• Boża inwazja ("The Divine Invasion", napis. 1980, wyd. 1981)
• Cudowna broń ("The Zap Gun", napis. 1964, wyd. 1967)
• Człowiek o jednakowych zębach ("The Man Whose Teeth Were Exactly Alike", napis. 1960, wyd. 1984)
• Człowiek z Wysokiego Zamku ("The Man in the High Castle", napis. 1961, wyd. 1962, nagroda Hugo 1963)
• Czas poza czasem ("Time Out of Joint", 1959)
• Dr Futurity ("Dr. Futurity", 1959)
• Deus Irae (wspólnie z Rogerem Zelaznym) ("Deus Irae", 1976)
• Doktor Bluthgeld, ("Dr. Bloodmoney or How We Got Along After the Bomb", napis. 1963, wyd. 1965)
• Galaktyczny Druciarz (Druciarz Galaktyki) ("Galactic Pot-Healer", napis. 1967-1968, wyd. 1969)
• Inna Ziemia ("The Crack in Space", 1966)
• Klany księżyca Alfy ("Clans of the Alphane Moon", 1964)
• Kosmiczne marionetki ("The Cosmic Puppets", 1953)
• Labirynt śmierci ("A Maze of Death", napis. 1968, wyd. 1970)
• Mary and the Giant (napis. 1953-1955, wyd. 1987)
• Marsjański poślizg w czasie ("Martian Time-Slip", napis. 1962, wyd. 1964)
• Możemy cię zbudować ("We Can Build You", napis. 1962, wyd. 1962)
• Na terenie Miltona Lumky'ego ("In Milton Lumky Territory", 1985)
• Nasi przyjaciele z Frolixa 8 ("Our Friends from Frolix 8", napis. 1968-1969, wyd. 1970)
• Oko na niebie ("Eye in the Sky", napis. 1955, wyd. 1957)
• Paszcza Wieloryba ("The Unteleported Man", inny tyt. "Lies, Inc.", napis. 1964-1965, wyd. 1966)
• Płyńcie łzy moje, rzekł policjant ("Flow my Tears, the Policeman Said", napis. 1970, popr. 1973, wyd. 1974)
• Prawda półostateczna ("The Penultimate Truth", 1964)
• Przez ciemne zwierciadło ("A Scanner Darkly", napis. 1973, popr. 1975, wyd. 1977)
• Radio wolne Albemuth ("Radio Free Albemuth", napis. 1976, wyd. 1985)
• Simulakra ("The Simulacra', napis. 1963, wyd. 1964)
• Słoneczna loteria ("Solar Lottery", 1955)
• Świat Jonesa ("The World Jones Made", napis. 1954, wyd. 1956)
• Transmigracja Timothy'ego Archera ("The Transmigration of Timothy Archer", napis. 1981, wyd. 1982)
• Trzy Stygmaty Palmera Eldritcha ("The Three Stigmata of Palmer Eldritch", napis. 1964, wyd. 1965)
• Tytańscy Gracze ("The Game-Players of Titan", 1963)
• Ubik ("Ubik", napis. 1966, wyd. 1969)
• Valis ("Valis", napis. 1978, wyd. 1981)
• Wbrew wskazówkom zegara ("Counter-Clock World", napis. 1965, wyd. 1967)
• Wyznania łgarza ("Confessions of a Crap Artist", napis. 1959, wyd. 1975)

[edytuj] Filmy nakręcone na postawie twórczości Philipa K. Dicka

• Łowca androidów (1982, Blade Runner) - na podstawie powieści "Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?". IMDB
• Pamięć absolutna (1990, Total Recall) - na podstawie opowiadania "Przypomnimy to panu hurtowo". IMDB
• Confessions d'un Barjo (1992) - na podstawie powieści "Confessions of a Crap Artist". IMDB
• Tajemnica Syriusza (1995, Screamers) - na podstawie opowiadania "Druga odmiana". IMDB
• Impostor - Test na człowieczeństwo (2002) - na podstawie opowiadania pod tytułem ("Impostor"). IMDB
• Raport mniejszości (2002, "Minority Report") - na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem. IMDB
• Zapłata (2003, Paycheck) - na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem. IMDB
• Przez ciemne zwierciadło (2006, A Scanner Darkly) - na podstawie powieści pod tym samym tytułem. IMDB
• Next (2007, Next) - na podstawie opowiadania "The Golden Man". W fazie post-produkcji. IMDB

[edytuj] Polskie wydania powieści, opowiadań i nowel (część)

[edytuj] Zbiory opowiadań

• Zapłata. Przełożyli Agnieszka Kuc i Janusz Margański, Wydawnicto Literackie, Kraków 2004, wydanie I. ISBN 83-08-03543-4 (12 opowiadań)
• Opowiadania najlepsze. Przełożyli Jan Karłowski, Tomasz Olijasz, Miachał Begiert, Wstęp: John Brunner Rzeczywistość Philipa K. Dicka, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1998, wydanie I. ISBN 83-7120-589-9 (19 opowiadań, wstęp, posłowie autora)
• Krótki, szczęśliwy żywot brązowego Oxforda. Prószyński i S-ka, 1 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2000. (25 opowiadań)
• Impostor (2003), Przypomnimy to panu hurtowo (2003). Prószyński i S-ka, 2 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2002, 2003.
• Czysta gra. Prószyński i S-ka, 3 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2002.
• My zdobywcy. Prószyński i S-ka, 4 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 1999, 2002.
• Oko Sybilli. Prószyński i S-ka, 5 cz. Opowiadań Zebranych w Serii Nowej Fantastyki, 2001.
• Ostatni Pan i Władca, Amber 1990.
• Raport Mniejszości, Amber 2002.

[edytuj] Powieści

• Dr Futurity, przełożył Maciej Pintara, Prószyński i S-ka, Seria Fantastyka, Warszawa 2001. ISBN 83-7255-437-4
• Blade Runner (Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?), przełożył Sławomir Kędzierski, Prószyńska i S-ka, Seria Fantastyka, Warszawa 2003. ISBN 83-7337-327-6
• Radio Wolne Albemuth (Radio Free Albemuth 1985), Przełożył Tomasz Bieroń, Zysk i S-ka, Wydanie I, Poznań 2002. ISBN 83-7150-780-1
• Labirynt śmierci, Wydawnictwo Rebis, 2000.
• Kosmiczne marionetki, Wydawnictwo Zysk i s-ka, 1998.
• Klany Księzyca Alfy, Wydawnictwo Zysk i s-ka, 2000.
• Prawda półostateczna, Prószyński i S-ka, Seria Fantastyka, , Warszawa 2004. ISBN 8373377549
• Ubik, Amber, 1990.
• Trzy stygmaty Palmera Eldrichta, Przełożył Zbigniew Królicki, Amber, Wydanie I, Poznań 1990. ISBN 83-85079-16-5
• Czas poza czasem, Przełożył Robert Reszke, posłowie przełożyła Katarzyna Karłowska, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2000. ISBN 83-7120-862-6
• Valis, Przełożył Lech Jęczmyk, Zysk i S-ka, Wydanie II, , Poznań 1997. ISBN 83-7150-265-6
• Transmigracja Timothy'ego Archera, Przełożył Lech Jęczmyk, Zysk i S-ka, Wydanie I, Poznań 1999. ISBN 83-7150-570-1
• Człowiek z Wysokiego Zamku, Przełożył Lech Jęczmyk, Dom Wydawniczy REBIS, Wydanie IV, Poznań 2006. ISBN 83-7301-758-5

[edytuj] Niektórzy polscy tłumacze

• Agnieszka Kuc
• Janusz Margański
• Jan Karłowski
• Robert Reszke
• Sławomir Kędzierski
• Tomasz Oljasz
• Tomasz Bieroń
• Maciej Pintara
• Michał Begiert
• Lech Jęczmyk
• Zbigniew Królicki

[edytuj] Linki zewnętrzne

• http://www.philipkdick.com
• Philip K. Dick w Open Directory
• http://www.geocities.com/pkdlw/index.html
• http://www.poema.art.pl/site/sub_1531.html
• Philip K. Dick w IMDB w Internet Movie Database (IMDb) (en)
• The Philip K. Dick Bookshelf Bibliography