Powstanie zabajkalskie
Z Wikipedii
Powstanie zabajkalskie wybuchło 24 czerwca 1866 roku w Kraju Zabajkalskim.
Po stłumieniu powstania styczniowego rosyjskie władze zesłały na Syberię 18 623 [1] (do Syberi Wschodniej 11.000) jego uczestników[2][3].
Organizatorami nowego powstania zbrojnego byli polscy zesłańcy, budujący linię kolejową niedaleko chińskiej granicy nad jeziorem Bajkał. Utworzyli oni organizację Syberyjski Legion Wolnych Polaków i rozpoczęli działania zaczepne przeciwko wojskom rosyjskim. W jego skład wchodzili głównie byli uczestnicy powstania styczniowego. Przywódcami powstania zostali Narcyz Celiński i Gustaw Szaramowicz. Powstańcy (ok. 700 osób) byli słabo uzbrojeni i pozbawienia wsparcia swych lojalistycznie nastawionych współtowarzyszy niedoli. 28 czerwca zostali rozgromieni i rozproszeni w bitwie pod Miszychą.[4] Część z nich próbowała się przedostać ku chińskiej granicy, jednak została schwytana przez Kozaków. 400 jego uczestnikom, którzy przeżyli, obostrzono wymiar kary. 19 listopada 1866 ogłoszono wyrok: na karę śmierci skazano siedmiu przywódców powstania. Ostatecznie rozstrzelano jedynie czterech z nich: Narcyza Celińskiego, Gustawa Szaramowicza, Władysława Kotkowskiego i Jakuba Reinera. Przed wykonaniem wyroku skazańcy napisali listy do swoich rodzin. Listy te jednak nigdy nie dotarły do swoich adresatów. Władze rosyjskie wysłały je najpierw do Sankt Petersburga, gdzie Aleksander II, wydał polecenie nie doręczenia ich osobom dla których były przeznaczone.
Wyrok wykonano 27 listopada 1866 w Irkucku na przedmieściu Uszakowka, za rogatką "jakucką", u podnóża gór w pobliżu rzeki Angary. Kornel Ujejski na wieść o krawym stłumieniu tego powstania i egzekucji jego przywódców napisał wiersz Na zgon rozstrzelanych w Irkucku.
[edytuj] Bibliografia
- Henryk Skok Powstanie polskich zesłańców za Bajkałem w 1866 r. w: Przegląd Historyczny t. LIV z. 2 1963
- Henryk Skok Polacy nad Bajkałem 1863-1883; wyd. PWN Warszawa 1974
