Wikipedysta:R'Q/brudnopis

Z Wikipedii

Inwazja na Panamę
Data	20 grudnia, 1989–3 stycznia, 1990
Miejsce	Panama
Wynik	Zdecydowane zwycięstwo Amerykanów, panamski reżim obalony
Walczące strony Stany Zjednoczone Panama Dowódcy Carl W. Stiner Manuel Noriega Siły 27,684+ 16,000+ Straty 23 zabitych, 324 zranionych 450 żołnierzy, 200-4,000 cywili

Inwazja Stanów Zjednoczonych na Panamę o kryptonimie Operation Just Cause, była inwazją na Panamę przeprowadzoną przez siły zbrojne Stanów Zjednoczonych. Miała na celu obalenie genarała i de facto autorytarnego władcy Panamy Manuela Noriegi. Inwazja zaczęła się w grudniu 1989, podczas kadencji prezydenta USA George'a H. W. Busha.

Spis treści 1 Przed inwazją 2 Inwazja 2.1 Straty 2.2 Pochodzenie nazwy "Operation Just Cause" 3 International reaction 4 Aftermath 5 American units involved in the operation 6 Related operations 7 External links 8 Notes and references 9 Other reading

[edytuj] Przed inwazją

Inwazja była poprzedzona więcej niż rokiem napiętych stosunków dyplomatycznych między Stanami Zjednoczonymi i Panamą. USA zarzucały Noriedze udział w nielegalnych operacjach finansowych i współpracę z handlarzami narkotyków. Poza tym unieważnił on wybory prezydenckie w 1989. Przez wiele miesięcy przed inwazją amerykańskie oddziały formowały się w bazach wojskowych położonych na terenie byłej Strefy Kanału Panamskiego.

Orzeczenie amerykańskiego rządu uzasadniające inwazję zostało wydane przez prezydenta George'a H. W. Busha rankiem 20 grudnia, parę godzin po rozpoczęciu operacji. Bush wymienił w nim cztery powody inwazji ^[1]:

• Ochrona obywateli amerykańskich mieszkających w Panamie. W swoim przemóiweniu, Bush oznajmił, że Noriega ogłosił wojnę pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Panamą i że zagroził tym samym około 3,500,000 Amerykanów tam żyjących. Wcześniej dochodziło do starć pomiędzy siłami USA i Pamamy; jeden Amerykanin zginął parę dni wcześniej.

• Obrona demokracji i praw człowieka w Panamie. Niecały rok wcześniej Noriega anulował wybory prezydenckie wygrane przez kandydata z partii opozycyjnej ^[2].

• Walka z handlem narkotykami. Panama stała się centrem przepływu pieniędzy pochodzących ze sprzedaży narkotyków i punktem tranzytowym dla transportu narkotyków trafiających później do USA i Europy. Noriega był oskarżany o bezpośredni udział w tych operacjach.

• Niedoprowadzenie do złamania zasad Traktatów Torrijos-Carter. Członkowie Kongresu i inne ważne politycznie postacie w Stanach Zjednoczonych uważały, że Noriega stanowi zagrożenie dla neutralności Kanału Panamskiego a Stany Zjednoczone mają, zgodnie z postanowieniami traktatu, prawo do interwencji militarnej w obronie Kanału.

W odpowiedzi na jeden z powyższych punktów dotyczący wprowadzeniu przez Noriegę stanu wojny pomiędzy USA i Panamą, Noriega odpowiedział, że to USA rozpoczęły wojnę poprzez: wprowadzenie sankcji ekonomicznych i "prowokacyjnych" manewrów wojskowych zakazanych Traktatami Torrijos-Carter. Stosunki między amerykańskimi i panamskimi cywilami tradycyjnie były dość ciepłe, a inwazja nie zmieniła tego.

16 grudnia wydarzył się incydent, w którym zginął jeden amerykański żołnierz. Czterech żołnierzy armii USA zastrzymało się przed blokadą drogi obok kwatery głównej PDF w dzielnicy miasta Panama City zwanej El Chorrillo. Amerykański Departament Obrony zapewnia, że żołnierze byli nieuzbrojeni, znajdowali się w prywatnym samochodzie i próbowali uciec, po tym, jak jak ich pojazd okrążył tłum cywili i żołnierzy PDF. Zaś PDF mówiło, że Amerykanie byli uzbrojeni i odbywali misję rozpoznawczą. ^[3]. Poza tym, w reportażu gazety Los Angeles Times ^[4] czytamy, że "według amerykańskich wojskowych i cywilnych informatorów" zabity żołnierz był członkiem grupy zwanej "Hard Chargers", której zadaniem było podburzać żołnierzy PDF do buntu. Z artykułu dowiadujemy się też, że "metody grupy były dobrze znane amerykańskim oficerom" sfrustrowanym przez "panamskie prowokacje popełniane z inspiracji dyktatora Manuela A. Noriegi", pomimo, że wojsko nigdy oficjalnie nie tworzyło takiej grupy. Pentagon później zaprzeczył, jakoby taka grupa kiedykolwiek istniała (zobacz też ^[5]).

[edytuj] Inwazja

Wojska lądowe USA wspierane przez U.S. Air Force (siły powietrzne) i U.S. Navy (marynarka wojenna), uczestniczyły w Operacji Just Cause - inwazji na Panamę. Siły lądowe, składały się z: XVIII Airborne Corps (XVIII Korpus Powietrzno - Desantowy), 82nd Airborne Division (82. Dywizja Powietrzno - Desantowa), 7th Infantry Division (7. Dywizja Piechoty), 75th Ranger Regiment (75. Pułk Rangers), a Joint Special Operations Task Force (Grupa Do Zadań Specjalnych Joint) i U.S. Marines.^[6]

Atak na Panamę rozpoczął się 20 grudnia, 1989, o godzinie 01:00 czasu miejscowego. W operacji uczestniczyło 27,684 amerykańskich żołnierzy i ponad 300 jednostek latających —wśród których były m. in. myśliwiec AC-130 Spectre, statek rozpoznawczy OA-37B Dragonfly, F-117A Nighthawk i helikopter szturmowy AH-64 Apache. W akcji zostały po raz pierwszy użyte samoloty AH-64 i F-117A.

Wszystkie te siły musiały się zmierzyć z ok. 16,000 członkami Sił Obronnych Panamy (PDF)^[7].

Operacja zaczęła się szturmem na strategiczne obiekty, takie jak cywilne lotnisko Punta Paitilla w Panama City, garnizon PDF i lądowisko samolotów w Rio Hato (w którym znajdowała się także rezydencja Noriegi), i inne centra dowodzenia w całej Panamie. Atak na kwaterę główną PDF (zwaną także La Comandancia) wywołał wiele pożarów, jeden z których zniszczył większość gęsto zaludnionego, położonego obok osiedla El Chorrillo znajdującego się w centrum Panama City^[8]. Podczas walk w Comandancia, PDF zestrzeliły jeden helikopter AH-6 Little Bird ^[9].

Parę godzin po rozpoczęciu inwazji, Guillermo Endara został zaprzysiężony na prezydenta w bazie wojskowej USA w Strefie Kanału. Zgodzono się co do tego, że Endara został zwycięzcą w wyborach prezydenckich, które odbyły się wcześniej tego roku ^[10].

Walki toczyły się jeszcze przez parę dni, głównie przeciwko paramilitarnym oddziałom lojalistów Noriegi zwanych "Batallones de la Dignidad". Po pokonaniu Sił Obronnych Panamy, rozpoczęło się plądrowanie prywatnych posesji i inne formy wandalizmu. Pomimo tego rozprzestrzeniania się bezprawia, amerykańskie siły skupiały się nie na przywróceniu porządku, ale na złapaniu Noriegi. Noriega ukrywał się jeszcze przez parę dni, ale zorientował się, że nie ma zbyt wielu możliwości postępowania. Za jego złapanie wyznaczono milion dolarów - mogło więc dojść do rzezi jego lojalnych ochroniarzy. Noriega otrzymał azyl polityczny w poselstwie dyplomatycznym Watykanu w Panama City. Amerykańska armia wywierała na nim presję psychologiczną, a także naciski dyplomatyczne na poselstwo watykańskie. Amerykanie także sprytnie grali głośną muzykę rock-and-rollową podczas dnia i nocy. Dzięki temu wszystkiemu, Noriega poddał się Amerykanom 3 stycznia 1990. Został natychmiast umieszczony na wojskowym samolocie transportowym i wywieziony do Stanów Zjednoczonych.

Żołnierze zaczęli wracać do USA 12 stzcynia 1990, podczas gdy 16th MP Brigade (16 brygada policji wojskowej) kontynuowała patrole w okolicach Panama City by pomóc ponownie wprowadzić porządek i wymusić stosowanie się do prawa. Mieli także pomagać obywatelom Panamy i jej nowemu rządowi (wszystko to robiono pod kryptonimem Operation Promote Liberty).

[edytuj] Straty

Amerykanie stracili 22 żołnierzy i 1 marine. 324 zostało zranionych. Południowe Dowództwo USA, wtedy umiejscowione na Quarry Heights w Panama, oszacowało liczbę zabitych panamskich żołnierzy na pięćdziesiąt, co było niską wartością w porównaniu z pierwotnymi szacunkami wskazującymi na 314 zabitych. There has been considerable controversy over the number of Panamanian civilian casualties resulting from the invasion. At the low end, the Southern Command estimated that number at two hundred. A U.S.-based independent Commission of Inquiry, headed by former U.S. Attorney General Ramsey Clark, estimated at more than three thousand the number of Panamanian civilian casualties. There is no known accounting as to how many civilian deaths were directly attributable to military actions on either side. According to GlobalSecurity.org, "More civilians almost certainly would have been killed or wounded had it not been for the discipline of the American forces and their stringent rules of engagement".^[11]

Physicians for Human Rights ^[12] in a report issued one year after the invasion ^[13], estimated that "at least 300 Panamanian civilians died due to the invasion". The report also concluded that "neither Panamanian nor U.S. governments provided a careful accounting of non-lethal injuries" and that "relief efforts were inadequate to meet the basic needs of thousands of civilians made homeless by the invasion". The report estimated the number of displaced civilians to be over 15,000, whereas the U.S. military provided support for only 3,000 of these.

According to official Pentagon figures 516 Panamanians were killed during the invasion; an internal Army memo estimated the number at 1,000 ^[14] and an Independent Commission of Inquiry on the U.S. Invasion of Panama estimated Panamanian deaths at 1000-4000 ^[15]. According to the documentary "The Panama Deception", some researchers put the death toll between 3,000 and 4,000 civilians ^[16].

[edytuj] Pochodzenie nazwy "Operation Just Cause"

Operation plans directed against Panama evolved from plans designed to defend the Canal. They became more aggressive as the situation between the two nations deteriorated. The Prayer Book series of plans included rehearsals for a possible clash (Operation Purple Storm) and missions to secure American sites (Operation Bushmaster). Eventually these plans became Operation Blue Spoon, which was renamed by President Bush as Just Cause.

The name "Just Cause" has been used primarily by the United States military for planning and historical purposes and by other U.S. entities such as the State Department. Panamanians usually refer to it simply as "The Invasion" (La Invasión). It has been reported that the invasion was derisively referred to as "Operation Just Because" by skeptics inside The Pentagon ^[17].

In recent years, the naming of U.S. military operations has been the source of some controversy, both internationally and domestically (see Operation Enduring Freedom). At the time operations to depose Noriega were being planned, U.S. military operations were given meaningless names. Just Cause was planned under the name Blue Spoon, and the invasion itself incorporated elements of the Operation Nifty Package and Operation Acid Gambit plans. The name Blue Spoon was later changed to Just Cause for aesthetic and public relations reasons. The post-invasion occupation and reconstruction was titled Operation Promote Liberty.

[edytuj] International reaction

On December 22 the Organization of American States passed a resolution deploring the invasion and calling for withdrawal of U.S. troops ^[18]. A similar resolution was passed on December 29 by the United Nations General Assembly. Earlier, a Security Council resolution condemning the invasion had been vetoed by the United States, United Kingdom and France^[19].

After the invasion, governments throughout Latin America — including the government of Chile under outgoing dictator Augusto Pinochet, which was generally supportive of United States policies — issued statements condemning the invasion and calling for the immediate withdrawal of U.S. troops. One of the reasons Bush gave for the invasion, the reestablishment of democracy in Panama, was widely viewed with suspicionSzablon:Fact, since the United States was perceived throughout Latin America as serving its own strategic or economic interests, often at the expense of democratic principles. Noriega himself , who had worked for the CIA from the late 1950s to 1986Szablon:Fact, was considered ^[20] to be a former collaborator of the United States who had cooperated with American efforts to destabilize the Sandinista regime in Nicaragua for which the United States was convicted at the International Court of Justice (cf. Nicaragua vs. United States). It had also been claimed that during that time the United States did little to curtail his involvement in drug trafficking ^[21][22]

The various reasons supplied by the United States to justify the invasion were widely regarded Szablon:Fact in Latin America as a thin veneer to disguise other intentions, such as the reestablishment of military bases in Panama or even the overturning of the Torrijos-Carter treaties themselves. According to the timetable stipulated by the Torrijos-Carter treaties, the United States was scheduled to hand over the administration of the canal to Panama on January 1, 1990. The Panamanian government under Noriega had said it intended to appoint Tomás Altamirano Duque, widely known as a Noriega loyalist to the top administrator post. This choice was unacceptable to the United States, which had expressed fears he would excessively politicize canal operation.

Despite opposition within the United States Congress to handing the canal over to Panama by the year 2000, the United States fulfilled its treaty obligations and turned over the canal and military bases to Panama in 1999.

[edytuj] Aftermath

After Noriega's ouster, Panama has had three presidential elections, with candidates from opposing parties succeeding each other in the Palacio de las Garzas. Panama also has an unforgiving, if not rowdy press. On 10 February 1990, the Endara government abolished Panama's military and reformed the security apparatus by creating the Panamanian Public Forces. In 1994, a constitutional amendment permanently abolished the military of Panama. While Panama's GDP recovered by 1993, very high unemployment remained a serious problem. This could be attributed to numerous other causes unrelated to its political environment post-Noriega, including the debt crisis of Mexico in 1994–1995, severe recession in Latin America throughout the 1990s, and the Asian financial crisis.

The Panamanian Guillermo Endara government designated the first anniversary of the U.S. invasion a "national day of reflection". On that day hundreds of Panamanians marked the day with a "black march" through the streets of this capital to denounce the U.S. invasion and Endara's economic policies. Protestors echoed claims that 3,000 people were killed as a result of U.S. military action.

One notorious after-effect of the invasion was nearly two weeks of widespread looting and lawlessness, a contingency which the United States military apparently had not anticipated. This looting inflicted catastrophic losses on many Panamanian businesses, some of which took several years to recover. On July 19, 1990 a group of 60 companies based in Panama filed a lawsuit against the United States Government in Federal District Court in New York City alleging that the U. S. action against Panama was "done in a tortious, careless and negligent manner with disregard for the property of innocent Panamanian residents". Most of the businesses had insurance, but the insurers either went bankrupt or refused to pay claiming acts of war are not covered ^[23].

About 2,700 families that were displaced by the Chorrillo fire were each given $6,500 by the United States to build a new house or apartment in selected areas in or near the city. However, numerous problems were reported with the new constructions just two years after the invasion^[24].

[edytuj] American units involved in the operation

• 5th Infantry Division (Mechanized)
• 7th Infantry Division (Light)

• 27th Infantry Regiment
• B btry. 2/62 ADA
• 9th Infantry Regiment

• 75th Ranger Regiment
• 82nd Airborne Division
  • 1st Battalion 504th Infantry (Airborne)
• Marine Corps
  • Marine Security Forces Battalion Panama
  • 3rd Battalion 6th Marines
  • FAST Platoon
  • Delta Company, 2nd Light Armored Infantry Battlion
  • Det (G), 2nd BSSG, 2nd FSSG
• Military Police
  • 511th MP Company (Fort Drum, New York)
  • 988th MP Company {Fort Benning, Georgia}
• 1st Special Operations Command
  • 7th SFG(A)
  • Task Force 160 (Night Stalkers)
  • Seal Team 4
  • Seal Team 6
  • 1st SFOD-D
• XVIII Airborne Corps

• U.S. Southern Command
• U.S. Army South (USARSO)
• 193rd Infantry Brigade
• 154th Signal Battalion
• MEDDAC
• 324th Support Group
• 470th Military Intelligence Brigade
• Armed Forces Radio and Television Services (AFRTS)
• 40th Tactical Airlift Squadron (317th Tactical Airlift Wing)
• 50th Tactical Airlift Squadron (314th Tactical Airlift Wing)
• 437th Military Airlift Wing
• 512th Military Airlift Wing

[edytuj] Related operations

• Operation Acid Gambit – operation undertaken by 1st SFOD-D and the 160th SOAR to rescue Kurt Muse during Operation Just Cause.
• Operation Blade Jewel
• Operation Nifty Package – operation to apprehend Manuel Noriega during Operation Just Cause.
• Operation Nimrod Dancer – 7th ID(light) wargames at Ft. Sherman.
• Operation Prayer Book
• Operation Promote Liberty – operation to rebuild the Panamanian military and civilian infrastructure.
• Operation Purple Storm
• Operation Sand Flea – operation to exercise U.S. freedom of movement rights.

[edytuj] External links

• BBC News Archive: 1989: U.S. forces oust General Noriega
• 1989 Report on the Situation of Human Rights in Panama by the Inter-American Commission on Human Rights describes human rights violations by the Noriega regime before Operation Just Cause.
• "The Panama Deception" - Academy Award-winning documentary (1993).
• How Television Sold the Panama Invasion – Extra!, January 1990; a publication of the media watch group, FAIR.
• Panama: Background of U.S. Invasion of 1989 – historical timeline.
• Operation Just Cause – an excerpt from Deterring Democracy, by Noam Chomsky.
• Photographs from the XVIII Airborne Corps History Office.
• More photographs.
• Tactical map of Operation Just Cause.
• Effects of the military intervention by the United States of America in Panama on the situation in Central America - UN General Assembly Meeting 29 December 1989

[edytuj] Notes and references

[edytuj] Other reading

• New York Times, December 21, 1989,For a Panamanian, Hope and Tragedy, Roberto Eisenmann. (Opinion piece)
• Hagemeister, Stacy & Solon, Jenny. Operation Just Cause: Lessons Learned – Volume I, II & III (Bulletin No. 90-9). Fort Leavenworth, Kansas: Center for Army Lessons Learned – U.S. Army Combined Arms Command. October, 1990.
• Stephen J. Ducat. 2004. The Wimp Factor. Boston:Beacon Press. ISBN 0-8070-4344-3. p. 101-102.

Kategoria:Invasions Kategoria:History of Panama Kategoria:Military history of the United States 1900-1999 Kategoria:Operations involving special forces Kategoria:Urban warfare