Roman Strzałkowski

Z Wikipedii

Roman Strzałkowski (20 marca 1943 - 28 czerwca 1956) – 13-letni absolwent Państwowej Szkoły Muzycznej im. Kurpińskiego, uczeń VII klasy Szkoły Podstawowej nr. 40 w Poznaniu, który zginął od kuli w czasie szturmu robotników na gmach Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego podczas Poznańskiego Czerwca 1956 roku.

Śmierć Romka owiana jest legendą, którą trudno oddzielić od rzeczywistości^[1]. Według zeznań części świadków podczas demonstracji (ostrzeliwanej w tym czasie przez UB), przejął flagę od rannej tramwajarki, Heleny Przybyłek - która w jednej z relacji powiedziała (co potwierdziła druga tramwajarka, Stanisława Sobańska):

"O godzinie 9 zatrzymano tramwaje i wszystkich do pochodu. I my w tym pochodzie żeśmy szły. (...) Przechodziłyśmy ulicą Dąbrowskiego i Kochanowskiego. Na Kochanowskiego jakiś mężczyzna doszedł do nas i sztandar nam dał. I w chwili gdy ten sztandar wzięłam i idę, zostałam ranna w obie nogi. Upadłam. Podleciał chłopiec i podniósł sztandar. Wtedy nie wiedziałam, że to był Romek"^[2]

Według innych relacji, miał nieść transparent z napisem "Chcemy religii w szkole" (być może miało to miejsce przed przejęciem flagi). Następnie, według zeznań różnych świadków, został zabity, strzałem w klatkę piersiową, który padł z gmachu UB, lub zginął w późniejszym czasie w jednym z garaży na terenie bazy transportowej UB^[3]. Według najnowszych badań, zgodnych z zeznaniami innych świadków, najbardziej prawdopodobna jest druga wesja, według której Strzałkowski zginął przypadkowo, bądź został zastrzelony przez funkcjonariusza UB, Teofilię Kowal^[4] (jak się później okazało był to pseudonim nadany jej przez milicję i sąd w czasie procesu sądowego w październiku 1956, w obawie przed linczem) - 28 czerwca 1956 o godz. 12:15^[5], na terenie dyspozytorni UB, gdzie znaleziono jego ciało.

Teofilia Kowal pracowała wówczas w poznańskich zakładach "Stomil", jej narzeczony był także funkcjonariuszem UB, 28 czerwca została zatrzymana przez milicję na terenie dyspozytorni UB - w jej torebce znaleziono pistolet, z niewyjaśnionych powodów prokuratura nie wykonała ekspertyzy balistycznej i nie sprawdzono czy z tej broni padł strzał. Kobieta nie potrafiła też wytłumaczyć dlaczego znalazła się na terenie dyspozytorni i co tam przez kilka godzin robiła. Po wznowieniu śledztwa w sprawie Romka Strzałkowskiego przez poznański IPN, nie udało się przesłuchać Teofilii Kowal gdyż zmarła w 2005. W zeznaniach z 1957, Teofilia Kowal kilkukrotnie zmieniała zeznania w sprawie śmierci Romka, najpierw stwierdziła iż zginął gdy przebywał na otwartej przestrzeni pomiędzy garażami UB, następnie powiedziała iż miało to miejsce w samych garażach, w budynku dyspozytorni UB. W jej relacjach Strzałkowski zginął od kuli z zewnątrz, od pocisku wystrzelonego przez demonstrantów z pobliskiego budynku Ubezpieczalni Społecznej^[6], po śmierci miała umieścić zwłoki chłopca w pozycji siedzącej na krześle^[7].

Wersji tej zaprzeczyli biegli z Zakładu Medycyny Sądowej w Poznaniu, stwierdzając iż strzał oddany był od dołu ku górze z niskiego poziomu (rana wylotowa znajdowała się wyżej od wlotowej, a kanał postrzałowy którym przeszła kula skierowany był ukośnie w górę od lewej strony klatki piersiowej ku górze) - niemożliwym jest zatem iż strzał został oddany spoza budynku dyspozytorni, gdyż rana wlotowa musiałaby być wyżej od rany wylotowej, a kanał postrzałowy przebiegać ukośnie w dół - w ekspertyzie końcowej zespół biegłych stwierdził m.in:

"(...) strzał powodujący zranienie mógł być oddany jedynie w dyspozytorni garażowej, w której znajdował się denat w chwili zranienia"^[8]

Ustalenia te uczyniły zeznania Teofilii Kowal całkowicie niewiarygodnymi i sugerowały iż złożyła ona zeznania na podstawie wskazówek udzielanych jej przez funkcjonariuszy WUBP^[9]. Ojciec Romka, Jan Strzałkowski, na podstawie dalszych ustaleń Zakładu Medycyny Sądowej, stwierdzających iż tor pocisku przebiegał pod takim kątem, nachyleniem i jak ustalono, z niskiego poziomu że w normalnych warunkach musiałby uderzyć w rączkę chłopca lub w rękaw koszulki - przypuszczał, wobec braku takich śladów, iż syn musiał mieć podniesione ręce w czasie poprzedzającym śmierć. W związku z tym podejrzewał iż śmierć Romka mogła być egzekucją, jednakże brak jednoznacznych dowodów nie pozwala na postawienie takiego wniosku, śmierć mogła nastąpić np. w czasie szarpaniny (Romek, według relacji niektórych członków bliskiej rodziny Strzałkowskich, był chłopcem dość impulsywnym).

Uznano iż Teofilia Kowal dopuściła się przestępstwa świadomie składając nieprawdziwe informacje i, z inicjatywy rodziców Romka Strzałkowskiego, rozpoczęto w Prokuraturze Wojewódzkiej w Poznaniu przeciwko niej śledztwo, zakończone sformułowaniem aktu oskarżenia (dopuszczenie się przestępstwa z art. 140 par. 1 K.K.). Nieoczekiwanie jednak postępowanie zostało umorzone bez podania istotnych przyczyn. Jan Strzałkowski, ojciec Romka, napisał wtedy zażalenie do Prokuratury Generalnej w Warszawie, z prośbą o podanie przyczyn i prawnego uzasadnienia umorzenia śledztwa, jednak nigdy nie dostał żadnej odpowiedzi. Z kolei matka chłopca, Anna Strzałkowska, próbowała dostać się do Władysława Gomułki, nie wpuszczono jej jednak do budynku w którym się znajdował. Prokuratura odmówiła także zwrotu zakrwawionej koszulki ze śladami kul, będącej jednym z głównych dowodów w sprawie śmierci Strzałkowskiego (m.in. zaprzeczającej wersji wydarzeń podawanej przez Teofilię Kowal).

Po śmierci Romka, UB rozpoczęło akcję dezinformacyjną - w nekrologu który zamówili rodzice Romka, mającego ukazać się w Gazecie Wielkopolskiej, zmieniono wiek chłopca, pominięto fakt iż był uczniem szkoły podstawowej, oraz podano fałszywą godzinę pogrzebu. Rodzice Strzałkowskiego zostali poddani przez funkcjonariuszy WUBP inwigilacji - śledzono ich i fotografowano. Matkę Romka, Annę Strzałkowską, usiłowano siłą wciągnąć do samochodu a do Jana Strzałkowskiego, ojca chłopca, strzelano podczas jednej z wizyt na cmentarzu przy grobie syna.^[10]

Anna Strzałkowska, matka chłopca, w jednym z wywiadów z lat 80. powiedziała :

"(...) Mój syn odegrał w wypadkach poznańskich rolę symboliczną. (...) Ale nasz syn nie poległ w walce, ani nie padł od zabłąkanej kuli. Dziecko nasze zostało zamordowane - samotne i bezbronne w budynku WUBP. Bezlitośni siepacze wzięli na nim odwet za to, że na oczach zgromadzonych tłumów ono rozwinęło polską chorągiew narodową, ten symbol wolności."

"(...) Ukrywanie przed społeczeństwem owej straszliwej zbrodni oraz okoliczności, wśród których ona została popełniona, osłanianie przed wzgardą społeczeństwa zabójców naszego Romka - to nie jest racja stanu. To tylko trwoga przed potępiającym wyrokiem historii tych, na których głowy spada odpowiedzialność za niewinnie przelaną krew polskiego dziecka."^[11]

Śmierć Romka Strzałkowskiego urosła do rangi symbolu Poznańskiego Czerwca 1956. Obecnie poznański IPN prowadzi nadal śledztwo w tej sprawie. 28 czerwca 1981 w Poznaniu, odsłonięto pamiątkową tablicę pamięci Romka Strzałkowskiego, zaś część ulicy Mylnej została nazwana jego imieniem.

[edytuj] Zobacz też

• Peter Mansfeld

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Historia śmierci Romka Strzałkowskiego
• Poznański Czerwiec 1956 - czy Romek został zamordowany w budynku bezpieki?

[edytuj] Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu biograficznego. Jeśli możesz, rozbuduj go.