Stanisław Krusiński
Z Wikipedii
Stanisław Krusiński (ur. 1 maja 1857 r. w Posiołkach w guberni saratowskiej - zm. 24 stycznia 1886 r. w Kazaniu) - ekonomista i socjolog, jeden z pierwszych popularyzatorów marksizmu w Polsce.
Studiował medycynę w Petersburgu, Kazaniu i Warszawie. W latach 1880-1883 w Warszawie skupia się wokół niego grupa studentów, później nazwanych "krusińszczykami". W grupie tej odgrywali ważną rolę Bronisław Białobłocki, krytyk literacki, i Ludwik Krzywicki. Z inicjatywy Krusińskiego i przy jego współudziale przetłumaczono 1 tom Kapitału Karola Marksa.
Na dorobek naukowy Krusińskiego składa się kilkanaście przyczynków opublikowanych w latach 1883-1885 głównie na łamach dodatku miesięcznego do "Przeglądu Tygodniowego". Z listów Krusińskiego oraz relacji Krzywickiego wiadomo, że Krusiński napisał lub rozpoczął kilka innych prac, które prawdopodobnie zaginęły. Przeważającą część dorobku Krusińskiego stanowią rozprawy ekonomiczne. Ich przedmiotem są: krytyka założeń ekonomii liberalnej (na przykładzie dzieł Józefa Supińskiego), analiza rozwoju kapitalizmu w rolnictwie, krytyka ideologów drobnej własności wiejskiej i miejskiej i popularyzacja założeń ekonomii marksowskiej.
W szkicach socjologicznych Krusiński krytykował z punktu widzenia podstawowych założeń materializmu historycznego społeczny program "pracy organicznej" warszawskich pozytywistów oraz teorię socjologiczną Herberta Spencera. W oparciu o teorię walki klasowej i darwinizmu społecznego dowodził, że społeczeństwa "ucywilizowane" nie są organizmami, których poszczególne części współdziałają zgodnie ze sobą. Uważał jednak, że będą miały taki charakter w sprawiedliwym ustroju społecznym, w socjalizmie.
Do najmniej ukształtowanych należały filozoficzne poglądy Krusińskiego, które rozwijały się pod wpływem różnorodnych kierunków - darwinizmu, neokantyzmu i pozytywizmu. Marzył o stworzeniu naukowej psychologii życia zbiorowego. Poglądy swe określał jako "dualizm", akcentując w ten sposób niemożność sprowadzenia "ducha" do "materii". Za Fryderykiem Engelsem podkreślał "dialektyczną zmienność" przyrody. W odczytywaniu prac Karola Marksa i Fryderyka Engelsa oraz zarysach wizji dalszego rozwoju społecznego, Krusiński deklarował się jako scjentysta, przypisując nie tylko nauce, ale i inteligencji jako grupie społecznej ważną rolę społeczną.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia prac Stanisława Krusińskiego
- Szkice socjologiczne (wyd. 1891);
- Szkice ekonomiczne i filozoficzne (wyd. 1892);
- Pisma zebrane, wstępem poprzedził Tadeusz Kowalik, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1958.
