Sumerowie

Z Wikipedii

Sumerowie to lud niewiadomego pochodzenia, posługujący się językiem sumeryjskim, który pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. stworzył wysoko rozwiniętą cywilizację w dolnej Mezopotamii (Sumer). Charakter kultury Sumerów wskazuje na to że wywodzili się z terenów górskich ( liczne budowle przypominające górskie formy ukształtowania powierzchni ) co może świadczyć o ich kaukaskim pochodzeniu. Istnieją również hipotezy wg których Sumerowie wywodzą się z Tybetu.

Sumerowie stworzyli kulturę, która najsilniej oddziaływała na terytorium całego dzisiejszego Iraku, północnej Syrii, południowo-wschodniej Turcji i południowo-zachodniego Iranu.

Prowadzili oni osiadły tryb życia, zajmując się uprawą ziemi, hodowlą bydła, rybołówstwem, handlem i rzemiosłem. Zorganizowani byli w strukturach rodowych i plemiennych. Utworzyli pierwsze miasta-państwa, między innymi Eridu, Uruk i Ur. Inne ważne ośrodki miejskie Sumerów to : Adab, Larsa, Umma, Sippar, Lagasz, Szurupak, Kisz. Zamieszkiwali w nich głównie rolnicy, uprawiający okoliczne tereny, ale także rzemieślnicy, parający się garncarstwem, budownictwem, tkactwem, odlewnictwem brązu, oraz kupcy, którzy prowadzili wymianę towarów z Syrią, Palestyną, Egiptem, a nawet drogą morską z mieszkańcami doliny Indusu.

Społeczeństwa państw sumeryjskich miały strukturę klasową, władzę w nich sprawował król-kapłan, zaś na dole drabiny społecznej znajdowali się niewolnicy. Zatrudniano ich głównie do budowy kanałów nawadniających i regulacji często wylewających rzek.

Wierzenia Sumerów oparte były na kulcie sił przyrody i bóstw astralnych, a władcy sumeryjskich państw opierali się na radach astrologów i wróżbitów, bez których nie podejmowali poważniejszych decyzji. Panteon Sumerów był bardzo rozległy, a jego wpływy odcisnęły się na wierzeniach ludów na terenie Mezopotamii przez najbliższe tysiąclecia. Do najważniejszych bóstw sumeryjskich należeli:

• An - bóg nieba, władca wszechświata;
• Ea - władca świata podziemnego;
• Enlil - syn Ana lub Enkiego, władca powietrza;
• Enki - syn Ana, bóg podziemnego oceanu, patron magii, mądrości i rzemiosła;
• Sin - bóg księżyca;
• Anat - bóg wojny;
• Dumuzi - bóg pasterzy i podziemia, mąż Inany;
• Inana - bogini miłości i walki, określana mianem Królowej Niebios, najważniejsza bogini sumeryjska

Być może to właśnie Sumerowie wynaleźli pismo klinowe złożone ze znaków, odciskanych w miękkiej glinie rylcem lub trzciną o trójkątnym przekroju. Jednakże w obliczu odkryć najnowszych zabytków pisma klinowego w Niniwie i na obszarach Iranu, kwestia wynalezienia tego pisma przez Sumerów została podważona, ale nie wykluczona. Sumerowie zaczęli też stosować matematykę, wprowadzając między innymi sześćdziesiętny system pomiaru czasu - 24 godziny, 60 minut, 60 sekund i 360 stopni w okręgu.

Sumerowie stworzyli też poemat o Gilgameszu - najstarszy epos, dzieło wierszowane. Ostatecznie powstał mniej więcej 2300-2250 lat p.n.e. Opiewa dzieje bohatera - króla Gilgamesza, władcy miasta Uruk nad Eufratem. Gilgamesz jest bogiem w dwóch trzecich, a w jednej trzeciej człowiekiem - nie ma równych jego nadludzkiej sile - co denerwuje bogów. Wysyłają przeciw Gilgameszowi człowieka ulepionego z gliny - Enkidu. Ale wrogowie Gilgamesz i Enkidu zostają przyjaciółmi i ramię w ramię dokonują wielkich bohaterskich czynów. Gilgamesz będzie też za wszelką cenę próbował zdobyć dla Enkidu dar nieśmiertelności - wszak Enkidu jest tylko zwykłym człowiekiem. Bohater powędruje nawet do krainy zmarłych, by przynieść przyjacielowi nieśmiertelność. Nie udało się to jednakże Gilgameszowi - ani nikomu innemu po dzień dzisiejszy. Enkidu - tylko człowiek - zmarł...

Zobacz też: Język sumeryjski, Mitologia sumeryjska, sztuka sumeryjska i akadyjska.