William Donovan
Z Wikipedii
William Joseph Donovan (1883 - 1959) - generał major, w czasie II wojny światowej twórca i dyrektor Biura Służb Strategicznych (Office of Strategic Services - OSS); od chwili jego powstania w 1941 roku, szef tajnych operacji amerykańskich.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie
Urodzony w Buffalo w stanie Nowy Jork, podczas studiów na Columbia University, był znanym graczem futbolu, uniwersytet ukończył w 1905 roku.
[edytuj] I wojna światowa
Wzięty prawnik nowojorski, po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Europy jako uczestnik organizowanej przez Herberta Hoovera akcji pomocy głodującym.
[edytuj] Początki w wojsku
W 1916 roku odwołany do Stanów Zjednoczonych i wcielony do wojska. Walczył w potyczkach z grasującymi na granicy meksykańsko-amerykańskiej oddziałami Pancho Villi, następnie został odwołany do Nowego Jorku, gdzie otrzymał dowództwo batalionu legendarnego 69 Pułku Piechoty (Fighting Irish) nowojorskiej Gwardii Narodowej, walczącego od listopada 1917 roku na frontach w Europie.
[edytuj] Odznaczenia
Donovan był trzykrotnie ranny, za odwagę na polu walki odznaczony Medal of Honor, Distinguished Service Cross, Legion d'Honneur, Order of the British Empire i Croix de Guerre z wieńcem palmowym i srebrną gwiazdą. Do roli wywiadu przekonał się bezpośrednio po zakończeniu wojny, jako amerykański oficer łącznikowy przy dowództwie armii adm. Aleksandra Kołczaka.
[edytuj] Kariera prawnicza
Po powrocie do Stanów Zjednoczonych w połowie 1920 roku, Donovan podjął przerwaną karierę prawniczą, dochodząc do stanowiska zastępcy prokuratora generalnego Stanów Zjednoczonych, po czym otworzył praktykę prywatną.
[edytuj] Podróże
Jako osoba ciekawa świata i nie mogąca długo usiedzieć w jednym miejscu, w latach trzydziestych wiele podróżował prywatnie, m.in. do ogarniętej wówczas wojną domową Hiszpanii i Abisynii, a u schyłku dekady odbył liczne podróże po Europie i Bliskim Wschodzie, w roli specjalnego wysłannika ówczesnego prezydenta USA, Franklina Roosevelta.
[edytuj] Misja do Wielkiej Brytanii
Najważniejszą z tych misji była wizyta w Wielkiej Brytanii, w lipcu 1940 roku, oficjalnie w celu oceny brytyjskiego potencjału obronnego. Za wszelką cenę starał się storpedować tę wizytę przekonany o nieuchronnym zwycięstwie Niemiec ambasador USA Joseph P. Kennedy. Donovan spotkał się w Londynie z dyrektorem Wywiadu Marynarki Wojennej, kontradmirałem Johnem Godfreyem, szefem Tajnej Służby Wywiadowczej MI6, Gen. mjr. sir. Stewartem Menziesem, oraz innymi wysokimi oficerami wywiadu brytyjskiego. Nie został jednak oficjalnie powiadomiony o powołaniu nowej brytyjskiej agencji prowadzącej wojnę sabotażową, Kierownictwie Operacji Specjalnych SOE. Przyjęta z entuzjazmem przez brytyjskie koła oficjalna wizyta przekonała Donovana, że z pomocą USA Wielka Brytania zdoła odeprzeć napór niemiecki.
[edytuj] Wycieczka
W końcu 1940 roku wraz z szefem operacji wywiadu brytyjskiego Williamem Stephensonem udał się w niebezpieczną, liczącą ponad 40 tysięcy kilometrów trasę po frontach wojny i głównych ośrodkach działalności szpiegowskiej na kontynencie europejskim i w Afryce. Odwiedził Wielką Brytanię, Gibraltar, Maltę, Egipt, Grecję, Jugosławię, Turcję, Potrugalię i Hiszpanię. Miał okazję ujrzeć, jak to ujął jego biograf, Anthony Cave Brown - (....) niekończącą się procesję generałów, admiarłów, marszałków lotnictwa, szpiegów, polityków, szejków, księży, mułłów, książąt, pułkowników i królów. Zabiegający o wciągnięcie Stanów Zjednoczonych do wojny premier Winston Churchill był nim zachwycony.
[edytuj] Nowa superagencja
Powrót Donovana do Waszyngtonu w marcu 1941 roku poprzedziły doniesienia amerykańskich attaché wojskowych o jego szczególnym zainteresowaniu sprawami wywiadu. Szef wywiadu US Army, gen. mjr. Sherman Miles napisał 8 kwietnia 1941 roku w liście do gen. George,a C. Marshalla -
Wiele przemawia za tym, że płk Donovan zmierza do powołania superagencji, kontrolującej cały wywiad, co mogło się okazać wysoce niekorzystne, o ile nie wręcz katastrofalne w skutkach.
W tym samym czasie dyrektor Federalnego Biura Śledczego - FBI, J. Edgar Hoover, zabiegał o rozszerzenie zasięgu działań swojej Specjalnej Służby Wywiadowczej (Special Intelligence Service) na kraje obce, od Ameryki Łacińskiej po Europę i Azję. Niechęć Milesa i Hoovera do Donovana była tym silniejsza, że obydwaj mieli innego jeszcze konkurenta Vincenta Astora, którego prezydent mianował niedawno kontrolerem wywiadu US Army, i Biura Wywiadu Marynarki Wojennej (Office of Naval Intelligence - ONI) i FBI w okręgu nowojorskim, a którego według krążących pogłosek miał w najbliższym czasie zamiar postawić na czele nowej superagencji wywiadowczej. 10 czerwca, zachęcany usilnie przez sekretarza marynarki wojennej Franka Knoxa. Donovan wystosował memoriał, w którym uzasadniał konieczność utworzenia tajnej służby. Agencją taka winien według niego kierować koordynator informacji strategicznych, mianowany przez prezydenta i odpowiedzialny bezpośrednio przed nim i nikim innym. Budżet agencji miał poochodzić z tajnego funduszu, kontrolowanego według uznania prezydenta. Donovan zgodził się, że nowa agencja nie powinna przejąć wewnątrzkrajowych kompetencji FBI, ani dublować obowiązków służb wywiadu US Army i Navy. Miała za to koordynować, podporządkować i interpretować całość informacji pochodzących z wszelkiego rodzaju źródeł.
[edytuj] Poparcie Brytyjczyków
Brytyjczycy, którzy widzieli w Donovanie herolda sprawy czynnego poparcia ich wysiłku zbrojnego przez Stany Zjednoczone, podjęli, jak to później określano, "próbę przyśpieszenia sprawy". Z misją do Waszyngtonu przyjechał ówczesny DNI (Director of Navy Intelligence) Godfrey, któremu towarzyszył kmdr.por. Ian Fleming. Najbliższe dni spędzili upewniając prezydenta USA, że USA potrzebuje agencji, na czele której powinien stanąć Donovan.
[edytuj] Szef OSS
11 lipca 1941 roku prezydent Roosevelt mianował Donovana dyrektorem nowej agencji wywiadu zagranicznego, nadając mu tytuł Koordynatora Informacji (strategicznej), Coordinator of Strategic Information. Stephenson depeszował do Dyrektora Generalnego MI6, Menziesa - Może pan sobie wyobrazić, jaką ulgę odczułem na wieść, że na stanowisku o tak wielkim znaczeniu znalazł się nasz człowiek... Początkowo prezydent chciał Donovana przywrócić do służby czynnej, ustąpił jednak wobec opozycji US Army i Kongresu. Donovan rozpoczął więc karierę wywiadowczą jako cywil (mundur przywdział ponownie dopiero 7 grudnia 1941 roku). Często mówiono o nim "generał Donovan", generałem brygady został jednak dopiero w marcu 1943 roku, a w listopadzie 1944 roku mianowano go generałem majorem.
[edytuj] Początki na czele OSS
Początki nowej agencji, na czele której stanął Donovan, nie były zbyt pomyślne. Już w lipcu 1942 roku, Donovan o mało nie stracił OSS, wydając rozkaz dokonania serii włamań do ambasady hiszpańskiej w Waszyngtonie. Tylko interwencja JCS zdołała uratować OSS i Donovana przed wściekłym dyrektorem FBI Hooverem.
[edytuj] Przeciwnicy
Wiele czasu zajmowało Donovanowi zwalczanie rywali i przeciwników. A miał ich wielu: wysocy funkcjonariusze wywiadu brytyjskiego obawiali się konkurencji OSS i SOE w Europie, gen. MacArthur zabraniał jego ludziom (agentom OSS) wstępu na obszar południowo-wschodniego Pacyfiku, a w kraju potężny dyrektor FBI czekał na okazję zadania mu ciosu w plecy. Donovan odczuł zwłaszcza to ostatnie zagrożenie - .. FBI lepiej traktuje Abwehrę niż nas.
[edytuj] Plaże Normandii (Utah)
7 czerwca 1944 roku, drugiego dnia inwazji w Normandii, Donovan i jego adiutant David Bruce wylądowali na plaży Utah (łamiąc przepis zakazujący oficerom Ultry narażać się na ryzyko wzięcia do niewoli). Gdy znaleźli się pod ogniem niemieckich karabinów maszynowych, Donovan stwierdził: Obaj wiemy za dużo. (po wyjęciu pistoletu dodał) Jeśli będą chcieli nas dostać, zastrzelę najpierw ciebie. Siebie potem. (...) Ostatecznie to ja dowodzę.
[edytuj] Nowa agencja
Przy końcu wojny szef OSS, William J. Donovan, przedstawił prezydentowi Rooseveltowi propozycję utworzenia wzorowanej na OSS agencji wywiadowczej przystosowanej do działań w czasie pokoju. Do realizacji nowego pomysłu Donovana nie doszło, gdyż prezydent Roosevelt zmarł nagle 12 kwietnia 1945 roku. Jego następca, Harry Truman, rozwiązał Biuro Służb Strategicznych 1 października 1945 roku. Mimo to OSS prowadziło swą działalność jeszcze do 12 stycznia 1946 roku. Większość pracowników cywilnych i wojskowych OSS, a było ich 1362 osoby, przeniesiono do Tymczasowej Służby Badań i Wywiadu podległej Departamentowi Stanu, resztę personelu - 9028 osób, przeniesiono do nowo utworzonej Jednostki Służby Strategicznej - (Strategic Service Unit - SSU), która następnie przemianowana została w Centralną Agencję Wywiadowczą CIA
[edytuj] Norymberga i Tajlandia
Donovan występował jako oskarżyciel pomocniczy w kilku procesach przed Trybunałem Norymberskim. W sierpniu 1953 roku został mianowany ambasadorem USA w Tajlandii, wycofał się 18 miesięcy później ze względu na zły stan zdrowia
[edytuj] Śmierć
William Donovan zmarł 8 lutego 1959 roku w sanatorium wojskowym w Waszyngtonie. Gdy ówczesny prezydent USA, Dwight Eisenhower, dowiedział się o jego śmierci, krzyknął - Cóż to był za człowiek! Straciliśmy ostatniego bohatera!
