Zbigniew Przybyszewski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Zbigniew Przybyszewski komandor porucznik
ur. 22 IX 1907 w Giżewie zm. 16 XII 1952 w Warszawie
Kariera:
szef Służby Artylerii Marynarki Wojennej
dywizjon ścigaczy
Działania wojenne:
II wojna światowa
Odznaczenia:
Virtuti Militari
Order Krzyża Grunwaldu

Zbigniew Przybyszewski (ur. 22 września 1907, zm. 16 grudnia 1952) – polski komandor porucznik oraz żeglarz. Podczas kampanii wrześniowej w 1939 dowodził baterią nr 31 – cyplową w dywizjonie artylerii nadbrzeżnej, po II wojnie światowej był szefem Służby Artylerii Marynarki Wojennej. Został skazany na karę śmierci i rozstrzelany pod fałszywym zarzutem działalności szpiegowskiej, następnie zrehabilitowany.

[edytuj] Wykształcenie

Zbigniew Przybyszewski urodził się 22 września 1907 w Giżewie w rodzinie ziemiańskiej. Był synem Józefa i Heleny z domu Janiszewskiej W 1927 zdał maturę w gimnazjum w Inowrocławiu i został przyjęty na IX rocznik Wydziału Morskiego do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Gdyni. Po trzech latach nauki ukończył szkołę z lokatą 12/17 i otrzymał promocję oficerską. Był również absolwentem kursu elektrotechniki w Warszawie (1934) oraz kursów Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej: II Kursu Oficerów Artylerii Morskiej (1934) i II Kursu Oficerów Podwodnego Pływania (1935). W latach 1930-1931 odbył kurs aplikacyjny dla podporuczników marynarki w dywizjonie szkolnym w Gdyni, natomiast w 1934 uczestniczył w praktyce artyleryjskiej we Francji.

[edytuj] Służba wojskowa

ORP "Wicher" na kotwicy.

Pierwsze stanowisko służbowe objął w Kadrze Marynarki Wojennej w Świeciu, gdzie został dowódcą plutonu szkolnego. Od 1931 do 1932 był oficerem wachtowym torpedowca ORP "Krakowiak". W międzyczasie, jako p.o. oficera wachtowego, uczestniczył w rejsie niszczyciela ORP "Wicher" do Szwecji. Na początku 1933 wyznaczono go zastępcą dowódcy ORP "Krakowiak", a pod koniec roku przeszedł do Kadry Floty w Gdyni na dowódcę kompanii. W 1934 został oficerem artylerii na okręcie podwodnym ORP "Wilk". W latach 1935-1936 przebywał w Ośrodku Szkolenia Jachtingu Morskiego, początkowo na stanowisku zastępcy komendanta, a później komendanta jednostki. Wielokrotnie brał udział w regatach jachtowych na Morzu Bałtyckim. W 1936 objął funkcję zastępcy dowódcy torpedowca ORP "Mazur", a od 1937 pływał jako I oficer artylerii na niszczycielach OORP "Burza" i "Błyskawica".

"Schleswig-Holstein" ostrzeliwuje Gdynię.

Pod koniec 1938 został w dywizjonie artylerii nadbrzeżnej dowódcą baterii nr 31 – cypolwej im. Komandora Podporucznika Heliodora Laskowskiego na Helu. W trakcie kampanii wrześniowej w 1939 prowadził skuteczny ogień przeciwko pancernikom szkolnym "Schleswig-Holstein" i "Schlesien", uzyskując trafienia 25 września. Tego samego dnia odniósł obrażenia w wyniku ostrzału cypla przez niemieckie okręty, w związku z tym przekazał dowodzenie kpt. mar. Bohdanowi Mańkowskiemu i udał się do szpitala. Pod jego nieobecność bateria ponownie celnie raziła pancerniki 27 września. 28 września powrócił do linii i przejął dowodzenie jednostką, która do końca obrony Wybrzeża zachowała zdolność operacyjną. Po kapitulacji Półwyspu Helskiego 2 października dostał się do niewoli i przez resztę wojny znajdował się w oflagach: XVIII B Spittal i II C Woldenberg. W Woldenbergu dwukrotnie bez powodzenia próbował ucieczki, biorąc udział w podkopie pod murami oraz chowając się w ciężarówce.

Kiedy w 1945 nastąpiło wyzwolenie zdecydował się powrócić na Wybrzeże i rozpoczął pracę w Morskim Instytucie Rybackim w Gdyni. W tym samym roku przyjęto go do formującej się Marynarki Wojennej i wyznaczono dowódcą 2 kompanii w Szkole Specjalistów Morskich. Na początku 1946 przez krótki czas był adiutantem dowódcy Marynarki Wojennej, a w momencie utworzenia dywizjonu ścigaczy objął jego dowództwo. Pod koniec 1946 został dowódcą 31 dywizjonu artylerii nadbrzeżnej. W latach 1949-1950 szefował Służbie Artylerii Marynarki Wojennej i był zastępcą szefa Wydziału Marynarki Wojennej Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie.

ORP "Mazur" w morzu.

Był awansowany na stopnie oficerskie:

podporucznika marynarki – 1930
porucznika marynarki – 1933
kapitana marynarki – 1938
komandora podporucznika – 1945
komandora porucznika – 1946.

W 1950 został niespodziewanie aresztowany przez Główny Zarząd Informacji. 21 lipca 1952 Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie wydał wyrok w sprawie "zorganizowania spisku w wojsku", czyli tzw. "spisku komandorów". Pod fałszywym zarzutem działalności szpiegowskiej 7 oficerów Marynarki Wojennej skazano na karę śmierci lub dożywotnie więzienie, pomimo wycofania w procesie wymuszonych zeznań. W końcu 1952 w więzieniu na warszawskim Mokotowie rozstrzelani zostali: kmdr Stanisław Mieszkowski (16 grudnia), kmdr por. Zbigniew Przybyszewski (16 grudnia) i kmdr Jerzy Staniewicz (12 grudnia). W więzieniu znaleźli się: kmdr por. Robert Kasperski, kmdr por. Kazimierz Kraszewski, kmdr por. Wacław Krzywiec i kmdr Marian Wojcieszek. Decyzją Naczelnego Sądu Wojskowego z 24 kwietnia 1956 postępowanie karne zostało wznowione i po ponownym rozpatrzeniu spawy uchylono wyrok z 1952, stwierdzając całkowitą niewinność skazanych.

Imieniem Komandora Zbigniewa Przybyszewskiego nazwano ulice w Gdyni, na Helu i w Kruszwicy. Nosi je także 6. Harcerska Drużyna Żeglarska w Rybniku. Jego pamięci poświęcono tablice w kościele ojców Franciszkanów w Gdyni-Wzgórzu Św. Maksymiliana oraz w kościele św. Michała Archanioła w Gdyni-Oksywiu. Został pochowany prawdopodobnie na warszawskich Powązkach.

[edytuj] Odznaczenia

Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari
Order Krzyża Grunwaldu III klasy

[edytuj] Bibliografia

Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918-1947. Wyższa Szkoła Morska, Gdynia 1996 (ISBN 83-86703-50-4)