Ҷуғрофия
From Википедиа
Чуғрофия ё География (аз калимаи юнонӣи γεωγραφία гирифташуда тасвирнамудани замин мебошад) – илм дар бораи замин, дар бораи харакати замин, чойгир шавии замин хамчун саёра дар ситема офтоби, дар бораи шакли замин, сохт ва релефи замин, дар бораи атмосфераи замин ва дар бораи хаёти органикии он маълумот медихад. География чамъи маълумот ва холат буда, аз тарафи як катор илмхо коркарда бароварда мешавад ва хаёти руи заминро хаматарафа меомузад.
Маҷмӯи ба ҳам алоқаманди илмҳо оид ба табиат (географияи табиӣ) ва ҷамъият (географияи иқтисодӣ), ки комплексҳои территориявии иабиӣ ва истеҳсолиро бо мақсадисамаранок истифода бурдани сарватҳои табиӣ ва оқилона ҷойгиркунонии истеҳсодот меомӯзад. Илмхои табиатшиносию географи ба географияи табиии умуми (заминшиносии умуми) ва географияи табиии регионали (ландшафтшиноси) чудо мешавад.
Географияи табиии умуми конунияти умумии сохт, таркиб, динамика ва табакаи географии Замин; географияи табиии регионали конунияти комплексхои территориявии табииро тадкик менамояд.
Географияи иктисоди бошад, конунияти чийгиркунонии истехсолот, шароит ва хусусиятхои тараккиёти онро дар мамлакат ва нохияхои гуногун меомузад. Объекти тадкикоти географияи табии ва иктисоди гуногун буда, яке аз руйи конунхои табиат, дигаре дар асоси конунхои чамъият инкишоф ёбал хам, дар байни онхо алокаи мустахкаме хаст. Асоси ин алокаманди дар он аст, ки таъсири фаъолияти инсон ба табиат ба назар гирифта шуда, ба истехсолоти чамъияти аз нуктаи назари шароитхои реалии табии бахо дода мешавад. Дар алокамандии географияи табиию иктисоди аз як тараф ва як катор илмхои шабех аз тарафи дигар геохимияи ландшафтхо, кишваршиноси, этнография, демография, географияи табии, таърихи ва гайра инкишоф меёбанд. География хамяун илм дар давраи сохти гуломдори дар Миср, кишвархои Осиёи Пеш, Хиндустон, Хитой, дертар дар Юнон ва Рим ру ба инкишоф ниход. Он вактхо география бештар хусусияти тасвири дошт. Маълумотхои онро баои бахрнаварди, тичораи, корхои харби ва идораи мамлакат истифода мебурданд. Исбот гардидани куррашаклии Замин ва мавчудияти минтакахои иклими комёби бузурги географияи хамонвакта буд. Олтмон - географхои машхури дунёи кадим (Ҳеродот ва Страбон), ки хануз географияро аз таърихи халкхо чудо намекарданд (инчунин Арасту, Эратосфен ва Дикеарх), аввалин бор дарозии дарачаи меридианро чен карданд. Птолемей (Батлимус) харитаи территориявие тартиб дод, ки он аз укёнуси Атлантик то ба Хинд ва аз Скандинавия то болооби Нилро дарбар мегирифт. ДАр ибтидои асрхои миёна география махсусан дар кишвархои Шарки Араб ва Чин равнак ёфт; дар инкишофи география хиссаи олимони Осиёи Миёна низ хеле калон аст. Нишонахои аввалини афкори географии халкхои Осиёи Миёна ва Эрон дар ёдгорихои кадими (навиштачоти кухи Бесутун, барелефхои Исфахон, кандакории кухи Дамованди Хамадон, катибахои руйидевории шахрхои кадимии Панчакент, Тирмиз, Марв ва Бомиён) акс ёфтаанд.
