Wikang Tagalog

Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.

Ang Tagalog (mula 1961 hanggang 1987: Pilipino) ay isa sa mga pangunahing wika ng Republika ng Pilipinas at ito ang de facto ngunit hindi de jure na batayan na siyang pambansang wikang Filipino. Sinasalita rin ito sa Hilagang Kapuluang Mariana, kung saan ang mga Pilipino ang pinakamalaking pangkat etnolingwistiko.

[baguhin] Kasaysayan

Ang salitang Tagalog ay hinango sa salitang tagailog, galing sa tagá- na nangangahulugang "katutubo ng" at ilog, ibig sabihin ay mga taong naninirahan sa tabi ng ilog. Walang mga halimbawa ng Tagalog bago dumating ang mga Kastila. Sinasabi ng ilan na ito ay marahil sinunog ng mga unang paring Kastila, siansabing masademonyo ito. Unti lamang ang alam tungkol sa kasaysayan ng wika. Ngunit mga ispekulasyon sa mga linguwista na ang mga ninuno ng mga Tagalog ay nagmula sa hilagang silangang Mindanao o sa silangang Visayas, kasama ng mga kamag-anak nitong mga taga gitnang Pilipinas.

Ang pinakaunang aklat na naisulat sa Tagalog ay ang Doctrina Cristiana (Christian Doctrine) noong 1593. Ito ay nakasulat sa Espanyol at dalawang uri sa Tagalog; ang una ay nakasulat sa Baybayin at ang isa naman ay sa alpabetong Latin.

[baguhin] Ang paggamit ng Tagalog sa Pilipinas

Ang Tagalog ay ginagamit bilang lingua franca ng Pilipinas, subalit ang Ingles ang ginagamit sa mga eskwelahan at sa pagkakalakalan, pati na rin sa bugkos ng pamahalaan.

[baguhin] Mga Wikain o Diyalekto

[baguhin] Maynila

Ang Tagalog ang siyang ginagamit na salita sa Maynila. Ito'y madalas na hinahaluan ng iba’t ibang mga panrehiyon na diyalekto. Ang Maynila ang tumatayo bilang melting pot ng mga pangkat etnolingwistiko ng bansa. Ang salitang Tagalog ng Maynila ay may pagkaorihinal, madarama mo ang istorya ng Pilipinas sa bawat pagbigkas ng mga salitang naangkop na ngayon sa diyalektong ito; bagamat hiram na salita sa dayuhang mananakop, inangkin nang sarili ng mga Filipino ang bawat salitang ito; na lagi naring gamit sa lahat ng mga usapin. May pagkamabagal ang pagsalita at may halong mga banyagang salita ang Tagalog ng Maynila; kabilang dito ang mga hiram na salita galing sa Kastila at Ingles ng mga Amerikano. Kadalasan, naipagkakasing-kahulugan na ang Taglish at ang Tagalog ng Maynila buhat ng malawak na paghiram mula sa Ingles. Ito ang naging batayan para sa Pilipino at, pagkatapos, sa Filipino.

Sakop: Kalakhang Maynila, Cavite, at lahat ng mga bayan ng Laguna sa kanluran ng Pagsanjan.

[baguhin] Bataan

Ang Tagalog ng Bataan at Zambales ay maitutulad sa Tagalog ng Maynila, bagaman madalas na nahahaluan ng Ilokano at/o Kapampangan.

Sakop: Bataan, timugang bahagi ng Zambales, Olongapo, at mga bayan ng Pampanga.

[baguhin] Bulacan

Ang Tagalog ng Bulacan ay may pagka-wordy o pagkamasalita kung ihahambing sa Tagalog ng Maynila. Maraming salita sa dyalektong Bulakenyo ay hindi nauunawaan sa Kalakhang Maynila. Bukod pa rito, mabilis magsalita ang mga Bulakenyo.

Sakop: Bulacan, Tarlac, at Nueva Ecija.

[baguhin] Batangas

Ang Batangas ang pinagmulan ng wikang Tagalog at, dahil dito, pinakamalapit sa Sinaunang Tagalog ang Tagalog na sinasalita rito kaysa sa ibang mga wikain. Ginagamit pa rin dito ang mga salitang nagmula sa Sanskrit, Arabo, at Persian. Sinasalita nang mabilis at nang may makapal na punto ang Tagalog ng Batangas, at may pagkaibang-himig ito sa dyalekto ng Maynila.

Sakop: Batangas.

[baguhin] Tanay-Paete

Sakop: Lahat ng mga bayan sa silangan ng Pagsanjan, Laguna, at Rizal.

[baguhin] Marinduque

Ang Tagalog ng Marinduque ay nagpapakita ng mga bakas ng impluwensya mula sa mga wika ng Kabisayaan. Karamaihan sa mga tagapagsalita ng Tagalog ay hindi nakakaunawa sa anyong ginagamit sa Marinduque.

Sakop: Marinduque.

[baguhin] Lubang

Isang anyo ng Tagalog ng Batangas.

Sakop: pulo ng Mindoro, kapuluang Lubang.

[baguhin] Tayabas

Ang Tagalog na sinasalita sa lalawigan ng Quezon ang pinakanaiiba sa mga anyo ng Tagalog. Malawak ang paglagom nito ng mga salitang Kastila, Fukyen, at Bikolano; ilan ding mga salita ang hindi nauunawaan nang maski kaunti ng ibang mga tagapagsalita ng Tagalog. Bukod sa karaniwang “ya”, na katumbas ng Batanggenyong “ala e”, may higit-kumulang 200 salita na ginagamit lamang sa lalawigan ng Quezon, partikular na ang mga silangang bahagi ng lalawigan. Halimbawa ang abyad (asikasuhin), balam (mabagal), dasig (usog), dayag (maghugas ng mga pinggan), hambo (maligo), lagumba (magloko-lokohan), pulandit (talsik), tibulbok (pagyanig, vibration), yano (sobra), at iba pa.

Tila nahahati rin ang Tagalog ng Tayabas sa dalawang anyo: ang anyong kanluran na mas nalalapit sa Batanggenyo at ang anyong silangan na mas nalalapit sa Bikolano.

Sakop: Quezon, Camarines Norte.