Cåzu-betchfessî
Èn årtike di Wikipedia.
On cåzu-betchfessî, c' est ene lete ki rote come on betchfessî scrijha, sins nd aveur li no.
Ça pout esse eto on foninme ki s'mostere tofer dizo l' minme discandje di lets et k' åreut polou divni on vraiy betchfessî, mins k' a stî rfondou å cas pa cas.
Ådvins |
[candjî] Li lete "é" come cåzu-betchfessî
[candjî] Egzimpes
é riprezinte ene discandje é <=> i / î dins l' dierin pî di sacwants mots come :
- lére, dji lé (lîre, dji lî).
- lét (lit).
- déme (dîme)
- ceréjhe (cèrîje, cèlîhe).
- pé (pi)
- préjhî (prîjî, prîzer).
- cérudjin (chirudjin)
[candjî] Discandje di voyale å mitan do mot
Come des ôtès voyales, li cåzu-betchfessî "é" va esse ricandjî på son î cwand i s' va rtrover å mitan des mots.
- lijhaedje, lijheu, lireye; foû-rîle : léjhou.
- lîter, lîtrê
- cerijhî
[candjî] Alére
- L. Remacle, La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600, p. 64-67.
[candjî] li cåzu-betchfessî LH
Li dobe lete LH aparexhe dins les vîs scrijhas, diviè 1250 (Paalhe/Pailhe, Boëlhe), po rinde on ridaedje L <=> Y.
Il åreut polou divni on betchfessî "LH" dins toele, tchandele, iye, aiye.
I n' a nén stî ritnou paski ci scrijha la n' egzistêye nén dins des lingaedjes corants po les djonnes Walons, et k' il a stî atåvlé foirt tård (2000) dins li rfondaedje do walon.
[candjî] Li lete W come cåzu-betchfessî
Dins des mots come waxhea, påwion, evnd, li W si pout prononcî W u V.
[candjî] Li lete H come cåzu-betchfessî
Cwand ele ristope on hiket, li H pout esse riwaitî come on cåzu betchfessî, pask' i s' pout prononcî H u Y (et kécfeye W) : ahessî, ahiver, tahon.
Dins l' minme uzaedje, c' est padecô Y k' est ritnou : crayea, ecrayî.
Alére :
- L. Remacle, Les variations de l'H secondaire ene Ardenne liégeoise, p. 100-101.
