Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov
Èn årtike di Wikipedia.
Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov (Михаил Сергеевич Горбачёв) (2 d' måss 1931), politikî eyet diridjant do pårti comunisse sovietike. I diridja l' Union Sovietike inte 1985 eyet 1991, eyet fjha des rfômes k' ont moenné al fén del Froede Guere, mins eto, sins l' voleur, al fén del moennance politike do pårti comunisse eyet di l' Union Sovietike leye minme.
Gorbatchyov situdia l' droet a l' Univiersité d' Moscou, wice k' i rascontra Raysa, ki dvénrè s' feme. I s' ont maryî e setimbe 1953 eyet baguer e payis da Mixhail Sergeyevitch, li redjon di Stavropol, å sud del Rûsseye, wice k' i finixha ses studiaedjes di droet e 1955.
C' est e 1952, a 21 ans, k' i s' fijha mimbe do PCUS. E 1966, a 35 ans, i s' diploma di l' Institut d' agriculteure, come agronome-economisse. Si cårire avança roedmint, eyet e 1970 il est metou come Prumî Scretaire po l' Agriculteure, et l' anêye shuvante i dvént mimbe do Comité Cintrå. E 1972 i moenna-st ene delegåcion el Beldjike, et deus ans pus tård, e 1974, il est rprezintant å Soviet Supreme eyet tchîf del comission del djonnesse. E 1979 i mousse el Politburo; la il est dzo l' mambornance da Youri Andropov, tchîf do KGB eyet natif lu eto di Stavropol, kel va fé avancî e pårti.
Ci pôzucion ådvins do PCUS fjheut k' i voyaedjive sovént ådfoû, çou kel va mårker dins s' tuzaedje politike. E 1975 i moenne ene delegåcion en Almagne di l' Ouwess, e 1983 ene delegåcion å Canada, eyet e 1985 å Rweyåme Uni.
Al moirt di Konstantin Tchernenko, Mixhail Gorbatchyov, k' a-st adon 54 ans, est eléjhou Sicretaire Djenerå do pårti comunisse, li 11 di måss 1985. I dvént do côp li moenneu di facto di l' Union Sovietike, eyet sayî des rfômes ey enonder li Glasnost (transparince) eyet li Perestroyka (ritcherpetaedje) tins do 27inme Congrès do PCUS e fevrî 1986.
E 1988 i rsaetche l' årmêye sovietike d' Afganistan eyet anoncî ki l' URSS ni s' metrè pus dins les afwaires des payis d' Urope di l' Ess ki polèt do côp tchoezi l' moennance politike k' i vlèt. S' eshuvît des candjmints d' redjime dins bråmint des payis comunisses, eyet l' fén del Froede Guere; po çoula Mixhail Gorbatchyov ourit l' pris Nobel del påye li 15 d' octôbe 1990.
Li 15 di måss 1990 i dvént li prumî, et l' seu, prezidint di l' Union Sovietike. E 1991 ene saye di côp d' Estat est fwait tins k' i prind des condjîs avou s' famile el Crimêye. Li côp d' Estat est disfwait, mins i passa les troes djoûs (19 å 21 d' awousse) aresté påzès putchisses, sins poleur adji so ls evenmints; cwand i pola rtourner å pouvwer il aveut pierdou bråmint do sopoirt, eyet Boris Yeltsin, ki s' a-st opôzé åzès tanks a Moscou, est adon l' moenneu do payis. Li 25 di decimbe 1991 Grobatchyov dene si demission.
Dins les payis Coûtchantreces Mixhail Gorbatchyov est préjhî, la k' on l' voet come li ci k' fini l' Froede Guere; mins el Rûsseye on n' l' aconte nén bråmint, la k' il est veyou come li ci k' a fwait tourner l' payis a cou d' poyon.
E 1992 i fonda li Fondåcion Gorbatchyov, e 1993 li Vete Croes Eternåcionåle, et divni on mimbe do Club di Rome.
E 1997 i tourna dins ene riclama po l' tchinne di pizerias Pizza Hut po-z ecwårler les årtchives del perestroyka.
Li 26 di nôvimbe 2001 Gorbatchyov askepeye avou li pårti sociå-democråte di Rûsseye, ene union di sacwants pårtis socio-democråtes rûsses.
