Motî:mo
Èn årtike di Wikipedia.
mo [adv.]
1. (divant èn addjectif) bén, foirt. I parexhe mo vî. Vo l' la mo lådje, tot d' on côp, d' awè dné cint-z uros a tchaeke di ses neveus et neveuses. Vos vs avoz fwait mo bele, ådjourdju, la, vos ! Bén il est mo tårdou enute. T' es bén mo binåjhe, po on côp: ass wangnî l' gros lot ? C' esteut mo bråmint mî d' s' etinde. Bén t' es mo pressé, ploye li djno cénk munutes, taiss ! I sont mo plaijhants, va, a ç' botike la. I fwait mo bén avou ses parints. Li gåre esteut avårla; ossu, dj' a stî mo binåjhe di vs avizer, avou papa, dins les prés d' Djimbe (J. Calozet). F. bien, très, fort. >> ça t' est mo bon: po dire a ene sakî k' il a acwerou çou ki lyi arive. F. C'est bien fait pour toi. >> C' est ddja mo drole: po ene sacwè ki shonne pår ewaerante. Franwal: ahåyant po: "Comme c'est étrange". >> des mo beles: des emerviyants cayets, des sbarantès afwaires. On ndè voet des mo beles å djoû d' ouy ! Dins les rcwerreyes k' a fwait Monsieu Tandel, pol viyaedje di Rdû, on ndè trove des mo beles ! (P.J. Dosimont) F. des bien bones, des choses surprenantes.
2. (divant "bén") assez. >> mo bén u mo beazebén: assez bén. Gn a mo beazebén do rindaedje a ç' moye di fåde ci (L. Mahin). F. assez bien, suffisamment, moyennement, passablement.
3. (divant on no d' matire u on no plurial) mo d(o), mo des, mo d(i), end ... mo: bråmint. Dj' a yeu mo do må po lyi fé coprinde (F. Twiesselmann). I s' dene mo do må po n' waire reyussi (G. Goffinet, ramexhné pa J. Haust). Il a mo do coraedje, po rivni a pî del gåre. Gn aveut mo d' noejhes ciste anêye ci (Goffinet). Il a mo des sôs (mo d' liårds) (G. Goffinet, ramexhné pa J. Haust). Gn aveut mo d' Årdinwès k' alént ovrer a Brussele, témint k' on-z a dit k' c' esteut l' pus grosse veye do Lussimbork. Des Walons, end a mo k' ont stî o Wisconsin al fén des anêyes 1900 et des. F. beaucoup de, en ... beaucoup. >> c' est ddja mo åk: c' est bråmint åk, c' est çou k' apoite li pus. Cwand k' on-z a l' santé, c' est ddja mo åk (ramexhné pa G. Lucy & L. Baijot). Franwal: ahåyant po: "c'est le principal, c'est l'essentiel".
Croejhete: dins tos les sinses, "mo" mostere on djudjmint do cåzeu (del cåzeuse) so l' intansité di l'addjectif u sol cwantité, årvier di "foirt" ki dene ene idêye di djudjmint absolu. Tchaeke fråze avou "mo" pôreut awè ene rawete "mi shonne-t i" (vs estoz mo bele, mi shonne-t i).
Disfondowes: mo, mou. Gm. mou.
Etimolodjeye: latén multus (bråmint), vî scrît walon: "moult".
Coinrece Basse-Årdene.
Parints:
- motoit
- mopliyî
