Pårlumint walon
Èn årtike di Wikipedia.
Li Pårlumint walon, c' est on bastimint metou a Nameur, sol Grognon, tot do long d' Mouze, et l' institucion k' i edjîstreye dispu 1980.
Ådvins |
[candjî] Istwere do bastimint
Li bastimint do pårlumint walon, on ndè va ddja djåzer å 13inme sieke. I va aveur des nos ki vont candjî a fwait:
- L' Ospitå d' Nameur.
- L' Ospitå des pôves.
- L' Ospitå Notru-Dame.
- Li Grand Ospitå.
- L' Ospitå Sint Djîle.
- L' Ospice Sint Djîle, lomé eto "Li Catreye".
Å cmince, les bastimints estént resserés emey les måjhones, raclapés onk conte l' ôte. Ci n' est k' e 1868 k' on va dismoli les meurs, po fé l' boulvård tot do long d' Mouze. Ça fwait k' les bastimints vont aveur ene miete dipus d' air do costé d' Mouze. Pu, e 1949, on-z a co dismoli sacwants måjhons po fé li plaece Keguelian. Et c' est viè les anêyes 1960 k' on va dismoli tot l' Coulot des Sarazins.
Å 13inme sieke, l' ospitå d' Nameur, c' esteut on grand cwåré d' bastimints. Et on trovéve la: ene tchapele, ene grande såle, pu des dortwers, refectweres et coujhenes.
Å 16inme sieke, li bastimint s' a-st agrandi do costé do Grognon. Gn aveut adon ene pitite rouwale, li rouwale Pî-do-Tchestea.
C' est å 18inme sieke k' on va dner å bastimint li cogne k' il a ådjourdu.
On-z a insi agrandi e 1667, e 1699, pu e 1724, çou k' egzistêye todi do djoû d' ådjourdu.
Å 18inme, on l' va lomer Ospitå Djenerå des Bas-Payis. On-z î va trover, adon:
- Les fôs: c' est ci k' on les essere
- Les cis ki sofrixhnut do må-sint Djîle.
- Les viyès djins
- Les ôrfulins, les efants trovés, les efants des pôves, les cis k' on-z abandnéve, k' on leyive sol voye. Gn aveut a l' intrêye on "tabeur d' abandon".
- Les efants ki les parints estént e prijhon.
Ça va dmorer inla disk' aviè 1900. Adon, on va plaecî la les efants en èn ôrfulinat. I n' dimorrè ki les viyès djins, et ça serè don "Li Catreye" u "Les vîs omes", et ça dmeurrè disk' e 1965.
Après 1965, les bastimints vont dmorer a l' abandon a pô près 22 ans. On-z î va vni haper des pires, des bwejhreyes; on va vni scheter ene miete tot; gn årè des pidjons tos costés. Totafwait serè bråmint disbrôlé.
E 1990 on va cmincî les travos di rassonraedje.
Et c' est li 17 di setimbe 1998 ki l' pårlumint walon si va vni astaler vaici.
[candjî] Les djins do Pårlumint
[candjî] Les pårlumintîs et pårlumintresses
Nosse pårlumint walon si copôze di 75 pårlumintîs, lomés po 5 ans. Gn a 7 del Walone Braibant, 30 do Hinnot, 24 di Lidje, 5 do Lussimbork et 9 di Nameur.
Après les vôtaedjes do moes d' djun 2004, li pårlumint walon est ahessî insi (po 75 plaeces):
- Socialisses: 34 plaeces.
- Liberås: 20 plaeces.
- Catolikes 14 plaeces.
- Noûs-recsisses: 4 plaeces.
- Ecolos: 3 plaeces.
[candjî] Li buro
Li buro do pårlumint, c' est come li coledje des mayeurs et scabéns el comene u li deputåcion permaninte al province.
[candjî] Les comissions.
Gn a 16 comissions, avou dins tchaeke, 12 pårlumintîs (u pårlumintresses), et 12 supleyant(e)s.
Ene comission kimince a bouter cwand gn a l' govienmint ki fwait on pordjet d' decret ubén l' pårlumint ki fwait èn atåvlaedje di decret. Li comission ki ça lyi copete fwait on rapoirt; li rapoirt est håyné el seyance plinnire. S' il est vôté, li govienmint l' acceptêye. I passe å Moniteur, et adon, ci serè ene lwè.
L' ovraedje ezès comissions, c' est l' soûmint des lwès. C' est foirt consecant come bezogne.
[candjî] Li grefe
Li grefe, c' est tot les eployîs, sins hårdêye avou l' politike. Leu tchîf, c' est l' grefî. Lu, il a s' buro rowe Sint Nicolai.
[candjî] Istwere di l' Institucion
Li Pårlumint walon, come institucion date di 1980, cwand on-z a ahivé çou k' on loméve adon li Consey redjonå Walon, ki s' a astalé li 15 d' octôbe 1980 dins èn oté d' Wépion. Pu, li 11 di decimbe 1986, i s' vont vni edjîstrer a l' anyinne Boûsse di Comiece. Pu vni sol bastimint d' asteure e 1998.
[candjî] Vizite guidêye avou André Lessire
[candjî] L' intrêye
L' intrêye costé Grognon, c' est do gotike civil.
[candjî] Li såle des commissions
Li såle des comissions, c' esteut l' tchambe a coûtchî des omes. C' est co on plafond come dinltins (18inme sieke) avou les sômîs et les tchvirons. Dins l' såle des commissions, gn a la ene hobete di ratournaedje. Paski, mågrè k' on-z est en on pårlumint walon, gn a eto des djins ki cåzèt almand.
[candjî] Såle do Buro do Pårlumint
Li wårnixhaedje est mitan ancyin, mitan modiene. Les lampadaires sont metous come des wåmeas. Li tchminêye est come dinltins, mins sins djivå. Les tåves et les tcheyires et li ptite coine po tchafyî ene miete et si rpoizer, les meubes sont modienes.
