Sint Monon
Èn årtike di Wikipedia.
Sint Monon (on dit eto: sint Mon), c' est on sint fiesti el Walonreye (li 18 d'octôbe) k' a skepyî e Scôsse diviè 600. Il a morou moudri a Forire e 635. On l' preye po les maladeyes de biesses a Nassogne, fiesti l' 18 d' octôbe. On l' fiesteye eto e l' Escôsse, wice k' i gn a ene eglijhe a s' no (Monon's Kirk) nén lon del veye di Sint-Andrî e l' Escôsse (Saint Andrew).
Ådvins |
[candjî] Vicåreye då sint Monon
A l' ådje di 15ans, li sint Monon fwait on sondje et decide di vni dmorer å fén mitan d' l' Årdene, la k' les fådeus et les bokions adorént co les diès payins.
I bastixha en ermitaedje a Freyir (ki va divni Nassogne).
E 635, i fourit touwé pa des bokions d' Forire. Si coir a stî trové pa on pourcea ki fougnive avårla.
Pepin d' Hesta î fjha basti ene eglijhe et-z î mete les rlikes do sint.
[candjî] Les rmouwaedjes di sint Monon
Les rmouwaedjes di sint Monon, c' est ene ceremoneye do dimegne après l' Acinsion a Nassogne. Les djins î vnèt priyî conte les maladeyes des pourceas. Gn aveut 4000 5000 pelrins e 1950, et eco 2500 e 1957.
Après messe, on rmouwéve les rlikes do sint, dj' ô bén : on lzès moennéve dè l' eglijhe eviè l' tchapele emey ene håye di coxheas.
Dinltins, li porcession atakéve pås djins d' Nassogne, pu tos les viyaedjes pa ôre alfabetike. Arivé a Forire, li swisse boerléve e walon :
- "Èn erire
- Les Moudreus d' Forire
- Il ont touwé Monsieu sint Monon."
Et les djins d' Forire si ralént mete al cawe del porcession.
[candjî] Eglijhes dicåçtêyes a sint Monon.
On conte set eglijhes et 32 posteures do sint el province do Lussimbork et l' Nonne del province di Lidje.
On l' sieve eto al Pitite-Han et a Coirnîmont.
[candjî] Corwaitaedje istorike
[candjî] Sicrîts Sourdants
Li vicåreye da sint Monon a stî scrîte pol prumî côp dins les Gesta episcoporum Tungrensium, Trajectensium et Leodiensium (djesses des evetchîs di Tongue, do Trek, et d' Lidje) d' Heriger diviè 980, dj' ô bén, 300 ans après côp.
Eto, i fwait målåjhey di bén vey li veur emey les doucès croyances k' i s' avént diswalpé tot ç' tins la å long.
[candjî] Lingaedje djåzé på sint Monon
Po s' fé comprinde des Årdinwès, Monon eployive-t i on lingaedje gayel di Scôsse ? Ça voreut dire ki les djins d' Forire cåzént co motoit gayel e 650, et shuve li rlidjon des Celes.
Di ces trevéns la, gn a yeu sacwants priyesses et des moennes k' ont vnou di Scôsse aviè l' Walonreye po-z î catrucimer les djins. Come sint Min.
