Sistinme Feller
Èn årtike di Wikipedia.
Li sistinme Feller, c' est on sistinme di rashidaedje des diyalekes romans del Walonreye, eplaidî pa si edvinteu, Jules Feller, dins l' Bultin di l' SLLW e 1900 (tome 41, prumire pårteye).
I våt mî n' nén dire "ôrtografeye Feller", ca ci n' est nén vormint on sistinme ôrtografike (on mot, on scrijha).
Ådvins |
[candjî] Situdiaedje des ôtes sistinmes
Divant d' atåvler si sistinme, Jules Feller va studyî les crawieustés des sistinmes grafikes k' i gn aveut ddja dvant lu :
- Po Lidje :
- Cambresier.
- Remacle (1823)
- Hubert (1857).
- Simonon (1845)
- Charles Grandgagnage (1847)
- Lobet (1854).
- La SLLW (Bailleux, 1956, Delboeuf, Duchesne, 1889)
- Michiels.
- Henry Forir (1866).
- Eugène Monseur (1895).
- Nicolas Lequarré & Delboeuf (1895).
- Julien Delaite (1893).
- J. Willem (Cavo Lidjwès).
- Po Nameur.
- Henri Chavée (1857), shuvou pa Charles Wérotte (1858), et rimimbrêye pa Auguste Vierset.
- Po Vervî :
- Astère Denis.
- Jules Feller (prumire saye).
- Soce Le Foyer (1898).
- Pol Walonreye prûsyinne.
- Nicolas Pietkin (1999).
[candjî] Sacwants grand ponts do sistinme Feller
Li sistinme Feller est lomé fonetico-analodjike, la k' il est mitan fonetike, mitan copiant les rîles di scrijhaedje do francès. Il est fwait po des cåzeus natifs do walon ki mwaistrixhèt bén leu-z accint coinrece et ki savèt ddja scrire li francès.
[candjî] Acceptance, rifuzaedjes et radaptaedjes do sistinme Feller
Li sistinme di rashiaedje Feller si va spåde tot åd dilong do 20inme sieke, tot cominçant pal payis d' Lidje, pol rashiaedje des ouves e walon coinreces eyet pol diccionairaedje.
Mins nerén, viè l' fén do 20inme sieke i gn aveut co des oteurs ki n' eployèt nén co l' sistinme Feller (ou avou sacwants candjmints, come l' eployaedje di "xh", "à", "en" po "an", "aî",...). Eto, foû des cekes di belès letes, les djins nén scolés continouwèt a scrire li walon sins shure vormint des rîles, ou nén les cenes do sistinme Feller todi.
Come li sistinme Feller n' est nén ene ortografeye do lingaedje walon, mins ene manire di rashire les accints des pårlers coinreces, i va gn aveur, viè les anêyes 1990, on movmint po mete so pî ene ortografeye pol walon (dj' ô bén, k' on mot si scrijhaxhe del minme manire tot avå), çou ki dinrè l' ortografeye do “rfondou walon”.
