Mī-guók
Lài-nguòng: Wikipedia
 |
|
| Guók-gì |
 |
| Guók-hŭi |
 |
| Céng-dê cié-dô̤ | Lièng-bŏng Gê̤ṳng-huò-guók |
| Liāng-dô̤ | Gièu-dê Buó-sṳ̀ (Cūng-tūng) |
| Siū-dŭ | Huà-sêng-dáung |
| Guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng | Ĭng-ngṳ̄ |
| Miêng-cé | 9,631,418 km² |
| Ìng-kēu | 299,360,879 (2006) |
| GDP | $12.36 chiĕng-é (2005) |
| Ìng-gĭng GDP | $43,555 (2005) |
Mī-guók (美國), ciòng-chĭng Mī-lê-giĕng Hăk-cé̤ṳng-guók (美利堅合衆國, Ĭng-ngṳ̄: United States of America) sê Báe̤k Mī-ciŭ gì siŏh ciáh guók-gă. Ĭ liāng-tū să̤-buô sê Tái-bìng-iòng, dĕ̤ng-buô sê Dâi-să̤-iòng, báe̤k-buô sê Gă-nā-dâi, nàng-buô sê Mĕ̤k-să̤-gŏ̤. Mī-guók sê sié-gái siông céng-dê, gŭng-sê̤ṳ, gĭng-cá̤, kuŏ-gé có̤i huák-dăk gì guók-gă.
[Siŭ-gāi] Lĭk-sṳ̄
15,000 nièng ī-sèng, Éng-dê-ăng buô-lŏk cêu ī-gĭng sĕng-uăk diŏh Mī-ciŭ. 16 sié-gī, Ĭng-guók ciéng-liāng Báe̤k Mī-ciŭ dĕ̤ng-ngâng, kăi-sṳ̄ sĭk-mìng tūng-dê. 1776 nièng 7 nguŏk 4 hô̤, ĭ gì 13 ciáh sĭk-mìng-dê siŏng-buó dŭk-lĭk; 1783 nièng, dŭk-lĭk ciêng-cĕng giék-sók, Ĭng-guók sék-bâi bêng-chiā sìng-nêng ĭ gì sĭk-mìng-dê dŭk-lĭk. Cī 13 ciáh ciŭ cêu sê có̤i cā gì Mī-guók. Hiêng-hâ-sì gì Mī-guók gê̤ṳng-cūng ô 50 ciáh ciŭ.
1991 nièng Sŭ-lièng gāi-tā̤ ī-hâiu, Mī-guók ék-dĭk sê sié-gái mì-ék gì chiĕu-gék duâi-guók.
[Siŭ-gāi] Ùng-huá
Mī-guók gióng guók sèng-hâiu, ĭ gié-sìng gì ciō-iéu sê Ĭng-guók gì ùng-huá, dáng-sê mā-siông cêu ṳ̀ng-hăk lāu Să̤-băng-ngà, Ái-ī-làng, Dáik-guók, É-dâi-lé, Huák-guók, Hò̤-làng ī-gĭk Hĭ-ciŭ gâe̤ng Ā-ciŭ gì ùng-huá. Ô cĭng sâ̤ nè̤ng gōng Mī-guók sê ùng-huá gì "ṳ̀ng-diāng" (melting pot), bók-guó hiêng-dô̤i iâ ô nè̤ng nêng-ùi cūng-kuāng gì bī-liê mâ̤ sék-dáung, ĭng-ôi Mī-guók ùng-huá sê dŏ̤-nguòng-huá, ng-sê "ṳ̀ng-diāng".
Mī-guók ô cĭng sâ̤ Hók-ciŭ iè-mìng, duâi-buô-hông sê téng Diòng-lŏ̤h lì gì.
Mī-guók-nè̤ng ó̤i páh lài-giù gâe̤ng gāng-lāng-giù (hĕ̤k miàng "Mī-guók kă-giù").
[Siŭ-gāi] Cŭng-gáu
Cŭng-gáu sê Mī-guók ùng-huá cĭng iéu-gīng gì siŏh buô-hông. 46% gì Mī-guók-nè̤ng ô có̤ lā̤-buái gì sĭk-guáng. 58% gì Mī-guók-nè̤ng gōng, ĭ-gáuk-nè̤ng bàng-siòng sèu-sèu sṳ̆-liòng sĕng-miâng é-ngiê gì ùng-dà̤. Ciā bī-liê chiĕu-guó lāu Ĕu-ciŭ, Nĭk-buōng dēng huák-dăk guók-gă.
58% gì Mī-guók-nè̤ng séng Gĭ-dók-gáu gì Sĭng-gáu. Mī-guók gì guók-gă gáh-ngiòng sê "In God we trust" (Nāng-gă siŏng-séng Siông-dá̤). Sĭng-gáu gì sṳ̆-siōng īng-hiōng lāu Mī-guók gì céng-dê.
