Valentinianus
From Wikipedy
Flavius Valentinianus (321 - 17 novimber 375), bekend as Valentinianus I, wie keizer fan it Romeinske ryk fan 26 febrewaris 364 oant 17 novimber 375.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Libben
Valentinianus waard berne yn Cibalis (tsjinwurdich Vinkovci), yn it suden fan Pannonia. Syn heit wie Gratianus de âldere, in bekend en respektearre generaal. Valentinianus makke sels ek opgong yn it leger, hy wie kavalery-oanfierder by Julianus Apostata, doe dizze noch Caesar wie ûnder Konstantius II. Dizze hienen lykwols in protte rûzje mei inoar, wêrtroch Valentinianus ûntslein waard út it leger troch Konstantius. Valentinianus troude twa kear; earst mei Severa, dy`'t him in soan, Gratianus joech, en letter mei Jutina, dy't de mem waard fan Valentinianus II en twa dochters: Galla (de lettere frou fan Theodosius I) en Justa.
[bewurkje seksje] Opkomst
Jovianus, dy't Julianus Apostata yn 364 as keizer opfolge, helle Valentinianus wêrom by it leger. Jovianus stoar lykwols op 17 febrewaris 364, en Valentinianus waard as syn opfolger keazen. It leger wie it net hielendal iens mei dizze gong fan saken, hy kaam dizze yn de mjitte troch syn broer Valens as meikeizer ta beneamen. Valens bestjoerde it easten, wylst Valentinianus it westen soe regeare fanút Milaan. Lykwols ûntstie er al gauris in opstân yn it ryk. Dizze opstân waard lieden troch Procopius, mooglik famylje fan Julianus, mar Valens koe mei syn leger de opstân delslaan. Procopius waard eksekutearre yn 366.
Yn 367 beneamde Valentinianus syn âldste soan Gratianus, oant meikeizer. Mar dit wie gjin sukses want yn it leger ûntstie reboelje, om't de jonge Gratianus him net ynteresseare foar militêre saken. Valentinianus koe in opstân tsjinhâlde en besike fan Gratianus in militêr te meitsjen, lykwols sûnder sukses.
[bewurkje seksje] Kriich tsjin de Germanen
Valentinianus wie ûnder syn yn totaal âlve jier duorjende hearskippij drok dwaande mei alderlei fjildtochten tjin ynfallers, benammen mei de Bourgonden, de Saksen en de Alamannen hie hy in soad te stellen. Mar hy wie lykwols tige súksesfol hjirmei en koe frede slute mei de Alamannen en har kening Macrianus, dy't letter in goede freon fan de Romeinen wurden soe. Valentinianus liet in soad ferdigeningswurken bouwe yn Galje, omdat hy dizze provinsje hiel wichtich fûn foar it ryk.
Saksyske piraten wienen in oare bedriging ûnder Valentinianus syn regear. Dizze piraten wienen bûnmaten fan de Pikten en de Skotten, en sy plonderje de kusten fan Brittanje en Galje. Yn 368 stjoerde Valentinianus comes Theodosius de âldere nei Brittanje ta om yn dizze provinsje de rest te werstellen. Dizze generaal wie dêr hiel súksesfol yn, en werneamde dêrnei de provinsje "Valentia", nei de twa keizers. Theodosius waard dêrnei yn 372 nei Afrika ta stjoerd om dêr de opstân fan Firmus del te slaan. Firmus die himself tekoart neidat hy fernommen hie fan Theodosius syn komst mei it leger.
Yn 374 wienen de Quaden, in Germaanske folk dat oan de Donau libbe, lulk op'e Romeinen om't dizzen forten boud hienen op wat sy beskôgen as harren eigen gebiet. Dit waard noch fersterke troch de moard op harren kening Gabinius, wêrfoar Valentinianus ferantwurdlik hâlden waard. De Quaden stutsen de Donau oer en plonderen Pannonia. Valentinianus kaam dêr yn 375 om oarde op saken te stelle mei in grut leger. By in gearkomste mei in fertsjinwurdiger fan de Quaden waard Valentinianus, die bekend stie om syn opfleanende karakter sa lulk oer harren fredesfoarstel dat er fan de opwining in hertynfarkt krige, dêr't hy oan stoar.
[bewurkje seksje] Dea en Neifolging
Yn it algemien wurdt Valentianus beskôge as de lêste grutte keizer fan it West-Romeinske ryk. Hy wie in earlik en hurdwurkjend persoan, dy't skoalen stifte wylst hy sels amper lêze koe en gjin belêstingjild út joech oan ûnnutte saken, mar forten bouwe liet. It jild brûkte hy foar oare praktyske dingen, lykas fergeze medyske soarch foar de earmen minsken yn Rome. Valentinianus wie in kristen, mar ûnder syn regear hearste der frijheid fan leauwen.
