બેંગલોર

From વિકિપીડિયા

બેંગ્લોર (ಬೆಂಗಳೂರು કન્નડમાં) કર્નાટક રાજ્યનું પાટનગર છે. બેંગ્લોર ૫૦ લાખની વસ્તી વાળું ભારતનું પાંચમું સૌથી મોટું શહેર છે.

સ્વત્રંત્રતા પછી બેંગ્લોર ભારતના મહત્વના ઔદ્યોગીક કેન્દ્ર તરીકે વિકાસ પામ્યું છે. બેંગ્લોર હિન્દુસ્તાન ઍરોનૉટીક્સ લિમીટેડ-HAL, ઇન્ડીયન સ્પેસ રીસર્ચ ઑર્ગેનાઇઝેશન-ISRO, ભારત ઇલેક્ટ્રોનીક્સ લિમીટેડ-BEL જેવી સંસ્થાઓ નું ઘર છે. છેલ્લા દાયકામાં, બેંગ્લોર ભારતની "સિલિકૉન વૅલી" ને નામે દેશ-વિદેશમાં જાણિતું થયું છે અને ભારતનાં તેમજ વિશ્વનાં ઈનફૉર્મૅશન ટૅકનૉલૉજી-IT ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર બન્યું છે. છેલ્લા દાયકામાં, ભારતની છબીને વિશ્વમાં એક પ્રગતિશીલ રાષ્ટ્ર તરીકે ગણાવવામાં બેંગ્લોરનું યોગદાન મહત્વનું છે.

ભારતીય વાયુદળ, મદ્રાસ ઈન્જીનીયરીંગ તથા સેન્ટ્રલ મીલીટરી પોલીસ નું પ્રશીક્ષણ કેન્દ્ર પણ બેંગ્લોરમાં આવેલું છે.

બેંગલોર ફેરફાર કરો

Image:BANGALORE MAP.JPG
વર્ગીકરણ	મેટ્રોપોલિટન શહેર
દેશ	ભારત
રાજ્ય	કર્ણાટક
જીલ્લો	બેંગલોર
સમય ઝોન	GMT+૫:૩૦
પીનકોડ	૫૬૦ ૦xx
વસ્તી - કુલ - ગીચતા - જાતિનો અનુપાત - વધવાનો દર	૬,૦૬૨,૫૭૭(ખેત)(2005)[1], ૪,૯૩૧,૬૦૩(શહેરી વિસ્તાર) (૨૦૦૫)[2] ૨૯૭૯/કિ મી૨ ૯૧૫ સ્ત્રીઓ/૧૦૦૦ પુરુષો (૨૦૦૧) ૧૭.૨૫% (૧૯૯૧ થી ૨૦૦૧)
શિક્ષણ દર - કુલ - પુરુષો - સ્ત્રીઓ	૬૭.૦૪% ૭૬.૨૯% ૫૭.૪૫%
ક્ષેત્રફળ	૩૬૬ કિ.મી૨
અક્ષાંશ રેખાંશ	૧૨.૯૭°ઉ.અ. ૭૭.૫૬°પૂ.રે.E
ઊચાઇ	૯૨૦ મીટર
તાપમાન - ઊનાળો - શિયાળો	૨૦° C થી ૩૭°C ૧૫°C થી ૨૭°C

Contents ૧ ભૂગોળ તથા હવામાન ૨ ઇતિહાસ ૨.૧ બેંગલુરુ ૨.૨ શાસકો ૨.૩ પ્લૅગ ૨.૪ રસ્તાઓ ૩ શીક્ષણ અને સંસ્કૃતિ ૪ મહત્વની સંસ્થાઓ ૪.૧ એગ્રીકલ્ચર ૪.૨ વિમાન શાસ્ત્ર, શંરક્ષણ અને ખગોળ શાસ્ત્ર ૪.૩ રીસર્ચ સંસ્થાઓ ૪.૪ ખગોળ શાસ્ત્ર ૪.૫ ઈનફૉર્મૅશન ટૅકનૉલૉજી ૪.૬ બાયૉલૉજીકલ ટૅકનૉલૉજી ૪.૭ કાયદો ૪.૮ મૅનૅજમૅન્ટ ૪.૯ ફૅશન ૪.૧૦ અન્ય ૫ બેંગ્લોરનો વિકાસ

[edit] ભૂગોળ તથા હવામાન

દખ્ખણના ઉચ્ચપ્રદેશ માં સ્થિત, દરીયાની સપાટી થી ૯૨૦ મીટર ઊંચાઈ પર હોવાને કારણે, બેંગ્લોર બારેમાસ ખુશનુમા હવામાન ઘરાવે છે. શીયાળા માં તાપમાન ૨૪ ડિગ્રી અને ઉનાળા માં ૩૫ ડિગ્રી હોય છે.

• વર્ષનું તાપમાન
  • માર્ચ - મે (સૌથી વધુ ગરમીવાળા મહિના)
  • જૂન - સપ્ટેમ્બર (દક્ષીણપશ્ચીમી ચોમાસું)
  • નવેમ્બર - ડિસેમ્બર (ઊત્તર-પૂર્વ ચોમાસું)
  • ડિસેમ્બર - જાન્યુઆરી (સૌથી વધુ ઠંડીવાળા મહિના)
• તાપમાન
  • ગુરૂત્તમ ૩૭ ડિગ્રી, લધુત્તમ ૧૫ ડિગ્રી સેન્ટીગ્રેડ

[edit] ઇતિહાસ

૧૫૩૭માં બેંગ્લોર ની સ્થાપના કેમ્પે ગોવડા (c. 1510 - 1570) એ કરી હોવાનું મનાય છે. પૂરાણ કાળમાં તેનો ઉલ્લેખ 'કલ્યાણપુરી' અથવા 'કલ્યાણનગર' તરીકે છે. મૌર્ય શાશક ચંન્દ્રગુપ્ત મૌર્ય।ચંન્દ્રગુપ્ત મૌર્યે રાજપાટ ત્યાગી, બેંગ્લોર ની દક્ષીણ પશ્ચીમે આવેલા શ્રવણબેલગોડામાં જૈન ધર્મનો અંગીકાર કર્યો. બ્રીટીશ રાજ્ય કાળમાં બ્રીટીશરો આ શહેર ને બેંગ્લોર" નામ આપ્યું.

[edit] બેંગલુરુ

ગંગા કાળમાં સૌ પ્રથમ બેંગલુરુ નામના પ્રદેશનો ઉલ્લેખ થયો છે - જે આજના કોડીગેહલ્લિ (હેબ્બલ પાસે) નજીક હલેબેંગલુરુ ગામ મનાય છે. એમ મનાય છે કે કેમ્પે ગોવડા - ૧ એ ૧૫૩૭માં જ્યારે નવિ રાજધાનિ સ્થાપિ ત્યારે તેનું નામ તેમનાં પત્ની તથામાતાના વતન હલેબેંગલુરુ પર થી બેંગલુરુ પાડ્યું.

બીજા મત પ્રમાણે, બેંગ્લોરનું નામ બેંડા કાલુ એટલે Boiled beans પર થી પડ્યું હશે. એક કથા પ્રમાણે, જ્યારે દશમી સદીમાં વિજયનગરના રાજા વીરબલ્લા એક વાર જંગલમાં માર્ગ ભૂલ્યા ત્યારે એક વૃધ્ધાએ તેમને બાફેલા ચણા (?) ખાવા આપ્યા. આ ઘટના પછી રાજાએ તે જગ્યાનું નામ બેંડા કાલુરુ એટલે કે "the city of boiled beans" પાડ્યું.

[edit] શાસકો

૧૬૩૮માં બીજાપુરના સુલતાન આદિલ શાહ પાસેથી મરાઠા શાસક શાહજી ભોંસલેબેંગ્લોર ઉપર કબજો કર્યો. ૫૦ વર્ષના મરાઠી શાસન પછી ૧૬૮૬માં બેંગ્લોર મોગલ શાસન હેઠળ આવ્યું. આશરે ૧૬૮૯માં મોગલોએ મૈસૂરના રાજા ચીક્કદેવરાયને દાનમાં (leased?) આપ્યું. ચીક્કદેવરાયે, બેંગ્લોર કિલ્લા ને દક્ષિણમાં વિસ્તાર્યો અને કિલ્લામાં વેંકટરમણ મંદિરની સ્થાપના કરી. આ ગ્રેનાઈટના કિલ્લાને હૈદરઅલીએ ૧૭૫૯માં મજબુત કર્યો. ૧૭૯૯માં, બ્રીટીશર લૉર્ડ કૉર્નવૉલીસની આગેવાની હેઠળ ટીપુ સુલતાનને હરાવી, બેંગ્લોર કબજે કર્યું.

[edit] પ્લૅગ

૧૮૯૮માં બેંગ્લોર માં પ્લૅગનો રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો હતો. રોગચાળાને નિવારવા ઘણાં મંદીરો બંધાવવામાં આવ્યા હતાં.આ મંદીરો મરંમ્મા એટલે પ્લૅગ મંદીર કહેવાય છે. એમ કહેવાય છે કે પ્લૅગને કારણે બેંગ્લોરની આરોગ્યસેવાઓ તથા સ્વચ્છતા સુઘારવાના પગલાં લેવામાં આવ્યાં. શહેરને ચાર ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું તથા પ્લૅગ ઑફિસરની પણ નિમણૂંક થઈ. શહેરમાં ટૅલિફૉનની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી અને સ્વચ્છ મકાનો બાંધવામાટે કાયદા બનાવવામાં આવ્યા. ૧૯૦૦માં જ્યોર્જ નાથેનીયલ કર્ઝને વિક્ટોરીયા હૉસ્પીટલનું ઉઘ્ગાટન કર્યું. બેંગ્લોરમાં આ સમયે રેલ્વેલાઈન પણ નાખવામાં આવી.

આ સમય દરમ્યાન બેંગ્લોરનો વિકાસ પણ થયો. બસવનગુડી (બસવેશ્વર મંદીર કે નંદી મંદીરના નામે) તથા મલ્લેશ્વરમ (કાડુ મલ્લેશ્વર મંદીરના નામે) વિસ્તારો સ્થાપવામા આવ્યા. ૧૯૨૧-૧૯૩૧મા કળશીપાલ્યા તથા ગાંધીનગરનો વિસ્તાર થયો. ૧૯૪૮માં જયનગરનું નિર્માણ કરવામા આવ્યું.

[edit] રસ્તાઓ

બેંગ્લોરના સૈન્ય સંસ્થાઓને કારણે ઘણા રસ્તાઓના નામ સૈન્યને લગતા છે જેમકે - આર્ટીલરી રૉડ, બ્રીગેડ રૉડ, ઇન્ફન્ટ્રી રૉડ, કૅવૅલરી રૉડ. સાઊથ પરેડ રૉડ જે હવે મહાત્મા ગાંધી રૉડ તરીકે પ્રખ્યાત છે. બેંગ્લોર કૅન્ટૉનમેન્ટની વહીવટ એક રૅસીડ્ન્ટ અધીકારીને હસ્તક હતી અને તેના નિવાસસ્થળ પાસેના રસ્તાનું નામ રૅસીડન્સી રૉડ પડ્યું.

[edit] શીક્ષણ અને સંસ્કૃતિ

Image:બેંગ્લોર HighCourt.jpg બેંગ્લોર High Court

બેંગ્લોર કર્નાટક રાજ્યનું સૌથી મોટું તથા cosmopolitan શહેર છે. કર્નાટક રાજ્યની કન્નડ ભાષા અહીં વપરાય છે. અહીંના લોકો બહુભાષિય છે. અહીં તમીળ, તેલુગુ ભાષાઓ પણ બોલાય છે. અંગ્રેજી પણ લોકો બોલે તથા સમજી શકે છે. Information Technology ના કારણે વિવિઘ પ્રાંત થી વસેલા લોકો ને કારણે અંગ્રેજી તથા હિન્દી પણ પ્રચલીત છે.

બેંગ્લોરમાં ૫૧% લોકો ભારતના વિવિધ ભાગ માથી આવીને વસેલા છે - આ ચીલો બ્રીટીશ કાળ થી ચાલ્યો આવે છે. બ્રિગેડ રૉડ નજીક બ્રીટીશ સમયના ભારતિય સૈનિકોની યાદમાં લખાયલાતમીળ ભાષાના શીલાલેખ આ વાતની શાક્ષી પૂરે છે.

બેંગ્લોરમાં ભારતની અનેક મહત્વની શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ આવેલી છે - ઇન્ડીયન ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ સાયંસ, ઇન્ડીયન ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ મૅનૅજમૅંટ (IIM, બેંગ્લોર), નૅશનલ લૉ સ્કુલ, ઇન્ડીયન ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ ઇનફૉર્મેશન ટૅકનૉલૉજી - બેંગ્લોર,નૅશનલ સૅંટર ફૉર બાયૉલૉજીકલ સાયંસ (NCBS), નૅશનલ ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ મૅંનટલ એન્ડ ન્યુરૉ સાયંસ, રાષ્ટ્રીય વિધ્યાલય કૉલૅજ ઑફ ઇન્જીનિયરીંગ (RVCE), U.V.C.E, P.E.S ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ ટૅકનૉલૉજી, M.S. રામૈયા ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ ટૅકનૉલૉજીand B.M.S College of Engineering, બેંગ્લોર મૅડિકલ કૉલૅજ College, અને સૅન્ટ જૉન્સ મૅડિકલ કૉલૅજ.

બેંગ્લોરમાં ભારતની અનેક પ્રખ્યાત શાળાઓ પણ છે - બીશપ કૉટન હાઇસ્કુલ, નૅશનલ પબ્લીક સ્કુલ, સૅન્ટ જૉસૅફ યુરૉપિયન સ્કુલ, સૅન્ટ જૉસૅફ ઇન્ડીયન સ્કુલ, સૅન્ટ જ્રમૈન હાઇસ્કુલ, MES , બાલ્ડવિન અને ફ્રાંક એન્થોની પબ્લીક સ્કુલ વગેરે નો સમાવેશ થાય છે..

[edit] મહત્વની સંસ્થાઓ

બેંગ્લોરમાં વિશ્વવિખ્યાત સંસ્થાઓ આવેલી છે. બેંગ્લોરના ઝડપી વિકાસમાં આ સંસ્થાઓનો ફાળો મહત્વનો છે. વિશ્વમાં બહુ ઓછા શહેરો આ ઉપલબ્ઘી ઘરાવે છે.

[edit] એગ્રીકલ્ચર

• એગ્રીકલ્ચર સાયંસ યુનિવર્સીટી

[edit] વિમાન શાસ્ત્ર, શંરક્ષણ અને ખગોળ શાસ્ત્ર

• ઇન્ડીયન સ્પેસ રીસર્ચ ઑર્ગેનાઇઝેશન-ISRO
• નૅશનલ એરૉસ્પૅસ લૅબૉરૅટરી-NAL
• હિન્દુસ્તાન ઍરોનૉટીક્સ લિમીટેડ-HAL
• ઍરોનૉટીક્સ વિકાસ સંસ્થા - (ADE)
• ઍડવાંસ સીસ્ટસ્મ્સ ઈન્ટીગ્રૅશન અને ઈવેલ્યુએશન સંસ્થા -(ASIEO)
• ગૅસ ટર્બાઈન રીસર્ચ સંસ્થા(GTRE)
• ડીફૅન્સ બાયૉ-ઈન્જીનિયરીંગ અને ઈલેક્ટ્રૉમૅડીકલ લૅબૉરૅટરી (DEBEL)
• ઇલેક્ટોનીક્સ અને રડાર વિકાસ સંસ્થા (LRDE
• માઈક્રૉવૅવ રીસર્ચ અને વિકાસ કૅન્દ્ર (MTRDC)
• આર્ટીફીસીયલ ઈન્ટૅલીજંસ અને રૉબૉટીક વિકાસ કૅન્દ્ર - CAIR
• ઍરબૉર્ન સીસ્ટસ્મ્સ કૅન્દ્ર

[edit] રીસર્ચ સંસ્થાઓ

• ઇન્ડીયન ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ સાયંસ
• જવાહરલાલ નેહરુ સેન્ટર ફોર એડવાન્સ સાયન્ટિફીક સ્ટડિઝ (Jawaharlal Nehru Centre for Advanced Scientific Research) [3]

[edit] ખગોળ શાસ્ત્ર

• રામન રીસર્ચ ઇન્સ્ટીટ્યુટ

[edit] ઈનફૉર્મૅશન ટૅકનૉલૉજી

• સુપર કૉમ્પ્યુટર પ્રશીક્ષણ અને રીસર્ચ કૅન્દ્ર
• નૅશનલ સૉફ્ટવૅયર ટૅકનૉલૉજી કૅન્દ્ર
• ઇન્ડીયન ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ ઈનફૉર્મૅશન ટૅકનૉલૉજી

[edit] બાયૉલૉજીકલ ટૅકનૉલૉજી

• નૅશનલ ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ મૅંનટલ એન્ડ ન્યુરૉ સાયંસ
• નૅશનલ બાયૉલૉજીકલ સાયંસ કૅન્દ્ર
• ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ બાયૉ ઈનફૉર્મૅટીક્સ અને અપ્પ્લાઈડ બાયૉ ટૅકનૉલૉજી
• કીડવાઈ મૅમૉરીયલ ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ ઑન્કૉલૉજી

[edit] કાયદો

• નૅશનલ લૉ સ્કુલ

[edit] મૅનૅજમૅન્ટ

• ઇન્ડીયન ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ મૅનૅજમૅન્ટ

[edit] ફૅશન

• નૅશનલ ઇન્સ્ટીટ્યુટ ઑફ ફૅશન ટૅકનૉલૉજી

[edit] અન્ય

• ઇન્ડીયન નૅશનલ કાર્ટૉગ્રાફીક અસૉશીએશન

[edit] બેંગ્લોરનો વિકાસ

પાકિસ્તાન તથા ચીનથી અંતરના કારણે ભારત સરકારે બેંગ્લોરમાં સંરક્ષણ તથા વિકાસમાટેની મહત્વનાં ઊઘ્યોગોમા ભારે રોકાણ કર્યું. પરીણામે બેંગ્લોર ઈન્જીનીયરૉ તથા સાયન્ટીફીક તજજ્ઞો માટે આકર્ષણ બન્ચું. જેને કારણે બેંગ્લોર, ઈનફૉર્મૅશન ટૅકનૉલૉજી માં ઝડપભેર આગળ વધી શક્યું. બેંગ્લોરના આકર્ષક બાગ-બગીચાઓ અને અદ્યતન કાચના બહુમાળી મકાનોને કારણે ન્યુઝ વીકે બેંગ્લોરને વિશ્વનાં ૧૨ "Capitals of Style" શહેરોમાં ગણાવ્યું છે.