Hong Kong
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Hong Kong | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taal | Sjinees, Ingelsj |
| Chief executive | Donald Tsang |
| Gróndgebeed % water |
1103 km² 4.60% |
| Inweunersj | 6,898,686 (2005) |
| Munt | Hong Kong Dollar |
| Tiedzaone | UTC + 8 |
| TLD | .hk |
| Tillefoon | +852 |
Hong Kong (ouch waal Hongkong, officieel (Sjinees): 中華人民共和國香港特別行政區, Hong Kong biezóndere besjtuursregio van de Volksrepubliek Sjina) ies 'ne in zuudoas-Azië gelege biezóndere besjtuursregio van Sjina. 't Gebeed haet 'n oppervlak van 1095 km². 't Aantal inweunersj ies óngevaer 6,9 miljoan (2005). Hong Kong besjteit oet 't eiland Hong Kong, 't sjiereiland Kowloon en de New Territories, óngevaer 200 kleiner eilen. Financieel, economisch en cultureel ies Victoria City in 't noorde van 't eiland Hong Kong de belangriekste sjtad. De groatste sjtad ies Kowloon.
Bies 1997 waor Hong Kong 'n Britse kroankolonie. Doe woort 't truukgegeve aan Sjina. Hong Kong ies ónder 't systeem van Ein land, twiè systeme groatendeils autonoom; in Hong Kong ies d'r 'n kapitalistische merteconomie en ouch haet me 'n eige financieel en monetair beleid, 'ne eige munt (de Hong Kong Dollar) en eige wètgeving op versjillende gebejer.
[bewirk] Historie
Opgravinge höbbe aangetuènd dat 't gebeed al langer es 5000 jaor bewoond ies. Me haet ónder andere euverbliefsele oet de prehistorische Longshan-cultuur gevonge.
In de twiède ièw woort 't gebeed door de Han-sjineze bevolk. Ónder de T'ang-dynastie óntwiekkelde de regio ziech tot e belangriek handelscentrum. Tösje 970 en 1279 (de tied van de Song-dynastie) kaom d'r 'n sjterke migratie vanoet noord-Sjina op gank.
Nao de verovering van China door de Mongole vluchde de Song-besjtuurders nao de regio van 't tegewoordige Kowloon. In de Sjlaag van Yamen woorte de Song definitief versjlage door de Mongole. Wie de Yuan-dynastie de mach euvergenomme houw, naom de immigratie oet 't noorde toe.
In 1513 kaom d'r veur 't ièrsj 'ne Europeaan in Hong Kong, de Portugese zièvaarder Jorge Álvares. Vanaaf 1517 kaome d'r via de Portugees Fernão Pires de Andrade handelsbetrèkkinge op gank.
De Britse Oas-Indische Compagnie onderheel saer 1699 handelscontacte mèt Sjina. In 1711 riechde de Compagnie in Kanton (Guangzhou) 'n handelspos in.
De Britte begoeste opium in te veure in Sjina, woanao de Ièrsjte Opiumoorlog oetbrook. Deze oorlog woort verlore door de Sjineze en de Britte bezatte op 20 januari 1841 Hong Kong. E jaor later woort Sjina mèt 't Verdraag van Nanking gedwonge um Hong Kong veur lange tied aaf te sjtoon. Zoa woort Hong Kong 'n Britse kroankolonie. 't Sjiereiland Kowloon en Stonecutter's Island woorte aafgesjtange aan de Britte nao de Twiède Opiumoorlog. Saer 1898 woorte de New Territories veur 99 jaor biegepach, um de toeveur van water en levesmieddele en de militair zekerheid van de kroankolonie te verzekere.
Door de vrieje handel dae ziech nao de Opiumoorloge in Hong Kong koes óntwiekkele, woort 't gebeed 'n belangrieke vriehandelszone in Oas-Azië. De óntwiekkeling sjtagneerde wie Hong Kong in de Twiède Waereldoorlog bezat woort door Japan. De bevolking daalde in d'n oorlog van 1,6 miljoan nao 600.000.
Op 1 oktober 1949 woort de Volksrepubliek Sjina oetgerope, woanao hónderddoezende luuj nao Hong Kong vluchde en väöl boetelandse bedrieve ziech verplaatsde van Sjanghai nao Hong Kong. Door 'n handelsembargo tege de Volksrepubliek waor d'r in de jaore 50 korte tied 'n periode van economische neergank, meh daonao óntwiekkelde Hong Kong ziech tot 'n hièl belangriek handels- en industriecentrum.
In de jaore 60 broke d'r relle oet vanwege de sjlechte arbeidsumsjtandighede. De protesbewaeging woort beïnvlood door communistische ideale. De opsjtand woort mèt geweld ónderdruk.
Wie nao de doad van Mao Zedong de Sjinese economie ziech opesjtèlde veur boetelandse handelspartnersj, verplaatsde väöl industrieel bedrieve ziech vanoet Hong Kong nao Sjina. Hong Kong góng ziech op ander dinger toelègke en woort en belangriek financieel en deenstecentrum.
In 1984 kaom 't tot e akkoord tösje 't Vereinig Keuninkriek en Sjina euver de truukgaaf van Hong Kong, de Sino-British Joint Declaration. Hiedoor woort 't gans gróndgebeed van Hong Kong vanaaf 1 juli 1997 'ne Biezóndere besjtuursregio van de Volksrepubliek. In 't akkoord woort ouch 't Ein-land-twiè-systemebeleid vasgelag veur 50 jaor.
[bewirk] Administratief indeiling
Hong Kong ies ingedeild in 18 districte:
|
|
[bewirk] Demografie
Hong Kong ies nao bevolkingsaantal de veerde groatste metropool van de Volksrepubliek. 't Ies ein van de diechsbevolkde aafhenkelike gebejer in de waereld mèt 6254 inweunersj per km².
De bevolking ies in zestig jaor vertwelfvoudig (van 600.000 in 1945 tot bienao 7 miljoan in 2005) en in 160 jaor verdoezendvoudig (in 1841 woonde d'r 7500 luuj in Hong Kong). De bevolkingsgreuj ies veural toe te sjrieve aan immigratie vanoet Sjina. Tegewoordig liek de bevolkingsgreuj op 1,26% (2002); de Sjinese ein-kindpolitiek gèld neet in Hong Kong.
Óndanks de hoag bevolkingsdiechheid ies d'r väöl greun in Hong Kong; diet kump doordat e groat deil van 't gebeed zoa bergechtig ies dat me d'r neet kènt boewe. Väöl luuj wone in appartemente in flatgeboewe en wolkekrabbersj.
95% van de bevolking zint etnische Sjineze; belangrieke minderhede zint Indonesiërsj en Filipienersj; de lètste groep zint veural vrouwluuj die es bedeende in 't hoeshouwe wèrke.
Officieel tale zint Sjinees (Kantonees) en Ingelsj. 't Kantonees ies de taal die gebruuk weurt door de euverheid en door de meiste Sjineze, zoawaal thoes es op 't werk. 't Kantonees dat in Hong Kong weurt gesjproke kènt tamelik väöl anglicisme. Ouch Ingelsj weurt väöl gesjproke. Daoneve were 't Manderien-Sjinees en versjillende ander dialekte van 't Sjinees, zoawie 't Hakka, gesjproke in Hong Kong.
De belangriekste religies in Hong Kong zint 't boeddhisme, 't confucianisme en 't taoïsme. Wiejer were bienao alle religies gepraktiseerd; 10% van de bevolking ies christen, dao zint óngevaer 70000 moslims en tösje de 2000 en 3000 juudde.
