2 Brygada Górska

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

2 Brygada Górska (2. BG) – związek taktyczny Wojska Polskiego podczas wojny obronnej 1939 r.

Spis treści

1 Udział w działaniach wojennych
2 Dowództwo i sztab
3 Skład
4 Zobacz też:

[edytuj] Udział w działaniach wojennych

2 Brygada Górska pod dowództwem płk. Aleksandra Stawarza wchodziła w skład GO "Jasło" w Armii "Karpaty". Jej zadaniem była obrona odcinka od Czorsztyna do Przełęczy Beskid (ok. 80 km). Składał się on z trzech pododcinków: zachodniego, środkowego i wschodniego:

odcinek zachodni obejmował obszar od Czorsztyna do doliny rzeki Poprad; obsadzał go batalion "Żytyń" KOP i batalion ON "Limanowa". Odcinkiem dowodził mjr Włodzimierz Kraszkiewicz z miejscem postoju w Starym Sączu. Wysunięte placówki znajdowały się w Rytrze i Krościenku wsparte 3 działami;
odcinek środkowy tworzył system obrony przełęczy "Krzyżówka" nad Krynicą oraz obszarów źródłowych rzek Białej i Ropy w rejonie Wysowej. Dowódcą odcinka był płk Alfred Krajewski, dowódca 1 Pułku Strzelców Podhalańskich z miejscem postoju w Grybowie. "Krzyżówkę" obsadzał Batalion ON "Nowy Sącz" i 4, kompania 1. psp ze wsparciem jednego działa. Dolinę rzeki Białej w Śnietnicy obsadził I batalion 1. psp z baterią dział górskich 65 mm. Doliny rzeki Ropy w Uściu Gorlickim bronił oddział wydzielony 1. psp z zadaniem osłaniania odcinka Wysowa-Gorlice;
odcinek wschodni ciągnął się od Gładyszowa przez Zborów-Konieczną do Gorlic. Obsadzał go Batalion ON "Gorlice" kpt. Ignacego Stachowiaka.

W odwodzie 2. BG znajdował się I. batalion 1. psp z miejscem postoju w Łabowej.

Przeciwko 2. BG Niemcy skoncentrowali dwie dywizje górskie i dywizję słowacką. Ich zadaniem było uderzenie na głęboką flankę Armii "Kraków" dolinami rzek Dunajca i Białej.

1 września 1939 r. o świcie pozycje 2. BG jednocześnie zaatakowały wojska słowackie z rejonu Mniszka w dolinie Popradu i wojska niemieckie ze Spisza w dolinie Dunajca. Słowacy zostali szybko wyparci, natomiast w dolinie Dunajca Niemcy zajęli nie bronione miejscowości Szczawnicę, Czorsztyn i Krościenko oraz Nowy Targ i Zakopane. Zmusiło to 2. BG do odwrotu, który trwał też następnego dnia. 3 września 2. BG przeszła do obrony pod Kłodnem, ale – zagrożona obejściem przez niemieckie oddziały górskie – wycofała się na trzeci przełom Dunajca pod Wietrznicami, gdzie broniła się przez następne dwa dni. Tego samego dnia Niemcy rozpoczęli atak w dolinie Popradu, zajmując Muszynę i Krynicę, czym zagrozili polskim pozycjom nad Dunajcem i Popradem. W rezultacie 4 września 2. BG otrzymała rozkaz zmiany frontu z południowego na zachodni wzdłuż linii Popradu i Dunajca po Nowy Sącz. Wykonując go, płk A. Stawarz wycofał z Limanowej do Nowego Sącza II. batalion 1. psp mjr. Milka oraz grupę kpt. Wróblewskiego z pozycji pod Wietrznicami. Decyzja ta dała Niemcom możliwość prowadzenia natarcia dwoma kierunkami: pierwszym wzdłuż zachodniego brzegu Dunajca przez Lacko-Podegrodzie-Świniarsko wprost na mosty w Nowym Sączu oraz drugi: z Rabki przez Mszanę Dolną-Kasinę Wielką do Limanowej, skąd przez Muchówkę-Lipnice Murawaną-Iwkową-Czchów dostali się na wschodni brzeg Dunajca pod Zakliczynem koło Tarnowa, czym zagrozili Armii "Kraków". Rano 5 września oddziały 2. BG zajęły pozycje w Nowym Sączu i jego okolicy. Ponadto do odwodu na Falkowej został skierowany Batalion ON "Sambor" ze składu 3. BG. Jednakże jednostki nie miały żadnego zgrania operacyjnego, a ich dowódcy działali na własną rękę. Kilkakrotnie zmieniane rozkazy doprowadziły do chaosu organizacyjnego. Już przed południem pierwsze niemieckie oddziały dotarły do przepraw przez Dunajec w rejonie Świniarska i Małej Wsi, ale na razie zostały odrzucene. Jednocześnie w rejonie Krynicy Niemcy podchodzili pod Przełęcz "Krzyżówka", grożąc obejściem polskich pozycji w rejonie Nowego Sącza od południowego wschodu. W takiej sytuacji płk A. Stawarz rozkazał wycofać 2. BG nad rzekę Białą Tarnowską i zająć pozycje obronne od Grybowa do Bobowej. Natomiast bataliony broniące Nowego Sącza miały zostać w mieście, osłaniając odskok pozostałych oddziałów z doliny Popradu. Jednakże pomimo wyraźnego rozkazu, II. batalion mjr. Miłka opuścił swoje stanowiska już wieczorem 5 września. Na dodatek nie wysadził mostów na Dunajcu i Kamienicy, ani nie zawiadomił innych oddziałów o swojej decyzji. Odszedł do doliny rzeki Białej Tarnowskiej i obsadził wzgórza nad Wilczyskami w rejonie Bobowej. Tymczasem Niemcy, wykorzystując zaistniałą sytuację, zajęli nie uszkodzone mosty i o świcie 6 września zaatakowali polskie pozycje od strony rzeki Kamienicy. Zdecydowana ich przewaga i szybkość natarcia spowodowały, że tylko nieliczne oddziały zdołały wycofać się wzdłuż linii kolejowej do Grybowa. W obronie miasta nie uczestniczył także Batalion ON "Sambor", który z Falkowej i Piątkowej wycofał się do Grybowa bez walki. Ciężką walkę stoczył natomiast Batalion KOP "Żytyń", który z doliny Popradu wycofywał się przez Żelaźnikową, Zawadę, Kamionkę i Ptaszkową do Grybowa. W nocy z 5 na 6 września dowództwo 2 BG. wydało rozkaz obsadzenia nowych pozycji nad rzekami: Białą i Ropą, po czym przeniosło swoją siedzibę do Gorlic. Oddziały 1. psp - wzmocnione pułkiem KOP - miały zająć pozycje na wzgórzach prawego brzegu rzeki Białej do Góry Chełm aż po Bobową, natomiast bataliony ON miały stworzyć linię obronną nad rzeką Ropą w Uściu Gorlickim, w Szymbarku i Gładyszowie. 6 września I. batalion 1. psp odszedł jednak bez walki z pozycji na Przełęczy "Krzyżówka" do doliny rzeki Białej. W tym samym czasie przeprawiła się przez most na Dunajcu w Kurowie w kotlinie sądeckiej niemiecka jednostka zmotoryzowana i podążyła do doliny rzeki Białej. W rejonie Tuchowa zaatakowała wycofującą się 24. Dywizję Piechoty, która dwa dni wcześniej została skierowana do obrony dolnego Dunajca i niemal natychmiast wycofana, uniemożliwiając odtworzenie obrony nad Dunajcem i Nidą. 7 września niemiecka 1 DG zaatakowała pod Krempną i Gładyszowem między polskimi 2. BG i 3. BG. Niemcy najpierw opanowali Wilczyska w dolinie Białej, a następnie rozpoczęli atak na pozycje II. batalionu 1. psp, który bronił drogi na wschód do Łużnej. W walce tej zginął d-ca batalionu rezerwowego por. Wołoszyn, ale z pomocą pospieszyła kompania por. Macha, a dodatkowo po południu dowódca 2. BG skierował do Łużnej III. batalion 1. psp mjr. Mariana Serafiniuka, co zażegnało kryzys. Ostatecznie Niemcy nie posunęli się poza Wilczyska, a zgrupowanie mjr. Miłka w nocy zajęło nowe pozycje obronne. Tymczasem wojska niemieckie, nacierające z Krynicy przez Przełęcz "Krzyżówka", opanowały około południa 7 września Grybów i zaatakowały pozycje 1. Pułku KOP "Karpaty" na odcinku Grybów-Stróże, gdzie pod wieczór włamały się w polską obronę. W tym czasie I. batalion 1. psp ryglował drogę do Gorlic, a pod Wysową wydzielony oddział 1. psp prowadził utarczki z niemieckimi patrolami. W takiej sytuacji dowódca GO "Jasło" rozkazał 2. BG wycofać się do rejonu Biecz-Gorlice-Bednarka-Harklowa, po czym dowództwo Brygady przeniosło się z Gorlic do Jasła. 8 września 2. BG wycofywała się na Krosno. W mieście zmęczone pododdziały nie wystawiły ubezpieczeń. W godzinach wieczornych, kiedy dowództwo przebywało w restauracji, do miasta znienacka wjechały niemieckie oddziały, biorąc część 2. BG do niewoli. W rezultacie Brygada jako zwarty związek przestała istnieć. Nastąpił chaotyczny odwrót pozostałych oddziałów, podczas którego został rozbity 1. psp. Resztki rozbitków i Batalion ON "Podhale" weszły następnie w skład 3. BG i wycofały się przez Brzozów na Birczę, gdzie poniosły duże straty. Natomiast płk Krajewski z częścią swojego pułku przekroczył granicę węgierską na Przełęczy Tatarskiej w dniach 24 -27 września.

[edytuj] Dowództwo i sztab

dowódca – płk Aleksander Stawarz
szef sztabu – kpt. dypl. Zygmunt Wirgiliusz Węgorek

[edytuj] Skład

1 Pułk Strzelców Podhalańskich - d-ca płk dypl. Alfred Krajewski
- 1. batalion - d-ca mjr Andrzej Mieczysław Wójcik
- 2. batalion - d-ca mjr Bolesław Miłek
- 3. batalion - d-ca mjr Marian Michał Serafiniuk
Batalion KOP "Żytyń" - d-ca mjr Włodzimierz Kraszkiewicz
Batalion Obrony Narodowej "Nowy Sącz" - d-ca kpt. Ignacy Jeleń
Batalion Obrony Narodowej "Limanowa" - d-ca kpt. Władysław Wójtowicz
Batalion Obrony Narodowej "Gorlice" - d-ca kpt. Stanisław Henryk Czwertnia
Batalion Obrony Narodowej "Jasło" - d-ca kpt. Stefan Borowski
153 bateria górska z Brygady Obrony Narodowej "Podhale" (kal. 65 mm) - d-ca kpt. Jerzy Wróblewski
1. Pułk KOP "Karpaty" (dwubatalionowy) – włączony do Brygady w czasie działań wojennych, d-ca ppłk Władysław Ziętkiewicz
- 1. batalion - d-ca mjr Jerzy Stanisław Dembowski
- 2. batalion - d-ca mjr Augustyn Swaczyna