Albert Camus

Z Wikipedii

Albert Camus

Wyróżnienie:	Literacka Nagroda Nobla
Rok przyznania:	1957
Poprzedni laureat:	Juan Ramón Jiménez
Następny laureat:	Borys Pasternak
Data urodzin:	7 listopada 1913
Data śmierci:	4 stycznia 1960
Kraj:	Francja
Język w którym tworzył:	Francuski

Albert Camus (ur. 7 listopada 1913 w Mondovi we francuskim Algierze, zm. 4 stycznia 1960 w Petit-Villeblevin koło Villeneuve-la-Guyarde) – francuski pisarz. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1957.

Spis treści 1 Życie 2 Twórczość 3 Chronologia pierwszych publikacji 4 Poglądy 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Życie

Albert Camus wychował się w biednej, niepiśmiennej rodzinie żyjącej na przedmieściach Algieru. Był synem pół-Hiszpanki i alzackiego robotnika, który wyemigrował do Algierii w poszukiwaniu zarobku. Zdobył wykształcenie dzięki wychowawcy, który po długich staraniach uzyskał dla niego stypendium naukowe. Duże znaczenie miała znajomość z profesorem Louisem Germainem, który zachęcał młodego Alberta do nauki i podsuwał mu klasyczne dzieła literatury (pod wpływem jednej z nich, Żywotów Cezarów Swetoniusza napisze później Kaligulę). W 1930 uzyskuje maturę i wstępuje na uniwersytet w Algierze, gdzie studiować będzie filozofię i historię kultury antycznej. Kilka lat później zaczynają się jego pierwsze związki z polityką i dziennikarstwem, na krótko wstępuje do Partii Komunistycznej, z której zostaje jednak wydalony z powodu zbyt dużej różnicy zdań. Od 1937 do 1940 pracuje jako dziennikarz w antykolonialnym dzienniku Alger Républicain. Mniej więcej w tym samym okresie rozpoczyna się jego przygoda z teatrem, w 1936 wraz z przyjaciółmi zakłada bowiem Théâtre de Travail (Teatr Pracy), którego pierwsze przedstawienie (grano Czas Pogardy André Malraux, później Ajschylosa, Gorkiego i innych) okazuje się wielkim sukcesem. Po jego rozwiązaniu zakłada kolejny, o nazwie L'Equipe. Po krytykowanym artykule wyjeźdża w 1940 do Paryża, po zdobyciu miasta przez Niemców jedzie do Lyonu, stamtąd do Oranu. W 1942 wyjeźdża na stałe do Paryża, gdzie wspólnie z Pascalem Pio redaguje podziemne czasopismo Combat. W tym okresie zaprzyjaźnia się z J. P. Sartrem; przyjaźń urywa się po cyklu artykułów Camusa, które poróżniły go z obozem sławnego filozofa, wpływ jej był jednak na tyle silny, że zaczęto przypisywać Camusowi egzystencjalizm, przed czym on sam się bronił przed taką klasyfikacją. W 1947 ostatecznie odcina się od dziennikarstwa i polityki, by móc w pełni oddać się teatrowi i pisarstwu. Wyjątek stanowi zbiór esejów Człowiek zbuntowany, w którym m.in. wbrew modzie panującej wśród francuskich intelektualistów poddaje surowej krytyce stalinizm i ujawnia mało znane na zachodzie fakty dotyczące masowych zbrodni komunistycznych w ZSRR. W 1957 r. otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za "ogromny wkład w literaturę, ukazującą znaczenie ludzkiego sumienia". Trzy lata później, 4 stycznia 1960 roku Camus ginie w wypadku samochodowym w wieku 46 lat, co przyjaciele pisarza określają – nader słusznie – mianem skandalu. Na jego nagrobku zostały wyryte jego własne słowa:

        Tu rozumiem, co nazywają chwałą:
        Prawo do miłości bez granic

[edytuj] Twórczość

Całą twórczość Camusa można dzielić według wielu kryteriów, z których najbardziej chyba znane są tryptyki: Mit Syzyfa, do którego zaliczają się Mit Syzyfa, Obcy i Kaligula, oraz Mit Prometeusza: Człowiek Zbuntowany, Dżuma, Nieporozumienie. Dużo oczywistszym podziałem jest rozróżnienie na gatunki literackie. Mamy więc powieści (Obcy, Dżuma, Upadek, Pierwszy Człowiek), dramaty (Kaligula, Stan Oblężenia, Nieporozumienie), eseje (Mit Syzyfa, Prawa i Lewa Strona, Człowiek Zbuntowany) czy w końcu zbiory opowiadań (Wygnanie i Królestwo, Lato).

Camus używał pseudonimów Vincent Capable, Jean Meursault, Louis Neuville, Demos, Irenée.

Jego tłumaczkami na język polski były: Joanna Guze i Maria Zenowicz-Brandys.

[edytuj] Chronologia pierwszych publikacji

• Dwie strony medalu (L'Envers et l'Endroit, 1937) – eseje
• Śmierć szczęśliwa, (1936-38)
• Gody (Noces, 1938) – eseje
• Mit Syzyfa (Le Mythe de Sisyphe, 1942) – esej
• Obcy (L'Étranger, 1942) – powieść
• Kaligula (Caligula, 1944) – dramat
• Nieporozumienie (Le Malentendu, 1944) – dramat
• Dżuma (La Peste, 1947) – powieść, nagroda krytyki 1948
• Stan oblężenia (L'État de siège, 1948) – dramat
• Listy do przyjaciela Niemca (Lettres à un ami allemand, 1945, pod pseudonimem Louis Neuville) esej antyhitlerowski
• Sprawiedliwi (Les Justes, 1950) – dramat
• Człowiek zbuntowany (L'Homme révolté, 1951) – esej
• Lato (L'Été, 1954) – nowele
• Upadek (La Chute, 1956) – powieść
• Wygnanie i królestwo (L'Exil et le royaume, 1957) – nowele
• Artysta i jego epoka (L'Artiste et son temps, 1958) – esej

[edytuj] Poglądy

Poglądy Camusa ewoluują od postawy buntu i heroicznego trwania, które jest tematem Mitu Syzyfa aż do głębokiego humanizmu, któremu wyraz daje w Dżumie.

Postać Kaliguli oraz Meursaulta, bohatera Obcego, ukazują nie tylko konfrontację żelaznej logiki z ludzką zmysłowością i tak łatwo przyjmowanym światem, lecz odsłaniają dalsze źródła samotności człowieka; są istnymi dziełami o trwaniu nade wszystko. Obaj bohaterowie w końcu pragną śmierci, gdyż właśnie ona prowadzi do ich zwycięstwa – pojednania ze światem. Postrzegani jako szaleńcy, wykluczeni ze społeczeństwa czy to z powodu znikomości (Meursault), czy też wielkości (Kaligula) odgrywanej roli porównani zostają do Syzyfa. Dramat Syzyfa nie polega na wiecznym trwaniu jego mozołu, ale na jego świadomości, na świadomości wiecznej porażki; jego wielkość również – paradoksalnie, chciałoby się rzec – na tej świadomości, które odsłania jego bohaterstwo. Nawiązania do tego tematu można odnaleźć zresztą na przykład w Dżumie czy w przemówieniu, które wygłosił po odebraniu Literackiej Nagrody Nobla.

Obraz bohaterów diametralnie zmienia się w drugim tryptyku, do którego należy m.in. Dżuma. Dominujące w utworze postacie, doktor Rieux (będący zresztą alter ego Camusa) i Tarrou prezentują głębokie zaangażowanie w sprawy człowieka. Jedynym wyznacznikiem moralności jest zwykła uczciwość; ona to każe przede wszystkim bronić człowieka, a co za tym idzie – nie zgadzać się na zło.

Innym tematem w twórczości Camusa jest osamotnienie człowieka wobec jego otoczenia, niemożność zrozumienia jego zamierzeń i intencji, niesłuszna ich interpretacja, nadintepretacja nieraz; w efekcie ucieczka od człowieczeństwa – a to przecież jest dla Camusa dżumą.

[edytuj] Bibliografia

• Camus Albert, Śmierć szczęśliwa ( Mort heureuse), Kraków 1998, ISBN 8370066771
• Waleria Szydłowska, Camus, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002, ISBN 8321412823
• Joanna Guze, Albert Camus: los i lekcja, Zeszyty Literackie, Warszawa 2004, ISBN 8391797988.

[edytuj] Zobacz też

• Literatura
• Literatura francuska
• Rozmowa z wnukiem Alberta Camusa, Davidem