Pablo Neruda
Z Wikipedii
Pablo Neruda właśc.Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Basoalto (ur. 12 lipca 1904 w Parral w Chile, zm. 23 września 1973 w Santiago) – poeta chilijski. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1971. Zorganizowane na stadinie w Santiago po otrzymaniu Nagrody Nobla uroczyste powitanie przeszło do historii jako recytacja poezji przed największą w dziejach publicznością - ok.70 tys.osób.
Przeniknięta humanizmem twórczość N. rozwijała się początkowo w kręgu tradycji modernist. (tomik Crepusculario 1923, erotyki Veinte poemas de amor y una canción desesperada 1924). W późniejszych zbiorach (Tentativa del hombre infinito 1926, Residencia en la tierra, t. 1–2 1933–35) zaznaczyły się wpływy surrealizmu, kształtował odrębny styl poetycki N., charakteryzujący się dynamizmem, oryginalną symboliką, plastycznością obrazów, nastrojami niepokojów i katastroficznych lęków. Doznania z lat hiszp. wojny domowej 1936–39 zainspirowały N. do napisania poematu España en el corazón (1937), przeobrażając poetę z subiektywnego liryka i romant. wizjonera w wyraziciela rewolucyjnych idei społ. i polit., który gwałtowne obrazy poet. i hermetyczną formę zastąpił spokojniejszą metaforyką i dydaktyzmem. Kulminacją tych tendencji jest Pieśń powszechna (1950, wyd. pol. 1954 w przekł. K.I. Gałczyńskiego i in.) — wielka epopeja walki wyzwoleńczej i społ. ludów Ameryki Łac., a zarazem hymn na cześć piękna jej przyrody. W późniejszych zbiorach rozmach epicki ustąpił miejsca poezji codzienności (Odas elementales, t. 1–3 1954–57), niepokój — optymistycznej wierze w życie i miłość (Cien sonetos de amor 1957, Estravagario 1958), a żarliwe zaangażowanie polit. — pogodnej i niepozbawionej humoru autorefleksji (Memorial de la Isla Negra, t. 1–5 1964). Wybory pol.: Poezje (1975), Poezje wybrane (1980). Ponadto N. był autorem dramatu społ.- polit. Sława i śmierć Joachima Muriety (1967, wyst. pol. 1971) oraz pośmiertnie wydanych wspomnień: Wyznaję, że żyłem (1974, wyd. pol. 1976; kończy je opis przewrotu w Chile 1973 — rozdział Allende) i Para nacer he nacido (1978). W 1971 otrzymał Nagrodę Nobla.
Pogrzeb poety, na który mimo działań władz przyszły tysiące chilijczyków stał się pierwszą tak liczną publiczną demontracją przeciwko rządom junty Augusto Pinocheta.
Neruda należał należał do Komunistycznej Partii Chile.
[edytuj] Dzieła
- Pieśń świąteczna (1921)
- Rzecz o zmierzchu (1923)
- Dwadzieścia wierszy o miłości i jedna pieśń rozpaczy (1924)
- Ryzyko człowieka nieśmiertelnego (1926)
- Pobyt na ziemi I (1933)
- Pobyt na ziemi II (1933)
- Pobyt na ziemi III (1936)
- Pieśń powszechna (1950)
- Księga pytań
1901: Prudhomme • 1902: Mommsen • 1903: Bjørnson • 1904: F.Mistral, Echegaray • 1905: Sienkiewicz • 1906: Carducci • 1907: Kipling • 1908: Eucken • 1909: Lagerlöf • 1910: Heyse • 1911: Maeterlinck • 1912: Hauptmann • 1913: Tagore • 1915: Rolland • 1916: Heidenstam • 1917: Gjellerup, Pontoppidan • 1919: Spitteler • 1920: Hamsun • 1921: France • 1922: Benavente • 1923: Yeats • 1924: Reymont • 1925: Shaw • 1926: Deledda • 1927: Bergson • 1928: Undset • 1929: Mann • 1930: Lewis • 1931: Karlfeldt • 1932: Galsworthy • 1933: Bunin • 1934: Pirandello • 1936: O'Neill • 1937: Gard • 1938: Buck • 1939: Sillanpää • 1944: Jensen • 1945: G.Mistral • 1946: Hesse • 1947: Gide • 1948: Eliot • 1949: Faulkner • 1950: Russell • 1951: Lagerkvist • 1952: Mauriac • 1953: Churchill • 1954: Hemingway • 1955: Laxness • 1956: Jiménez • 1957: Camus • 1958: Pasternak • 1959: Quasimodo • 1960: Perse • 1961: Andrić • 1962: Steinbeck • 1963: Seferis • 1964: Sartre • 1965: Szołochow • 1966: Agnon, Sachs • 1967: Asturias • 1968: Kawabata • 1969: Beckett • 1970: Sołżenicyn • 1971: Neruda • 1972: Böll • 1973: White • 1974: Johnson, Martinson • 1975: Montale • 1976: Bellow • 1977: Aleixandre • 1978: Singer • 1979: Elitis • 1980: Miłosz • 1981: Canetti • 1982: García Márquez • 1983: Golding • 1984: Seifert • 1985: Simon • 1986: Soyinka • 1987: Brodski • 1988: Mahfuz • 1989: Cela • 1990: Paz • 1991: Gordimer • 1992: Walcott • 1993: Morrison • 1994: Oe • 1995: Heaney • 1996: Szymborska • 1997: Fo • 1998: Saramago • 1999: Grass • 2000: Gao • 2001: Naipaul • 2002: Kertész • 2003: Coetzee • 2004: Jelinek • 2005: Pinter • 2006: Pamuk
