Andriej Otroszczenko
Z Wikipedii
Andriej Makarowicz Otroszczenko (ur. 19 sierpnia 1902 - zm. w 1993 r.), funkcjonariusz i agent radzieckiego wywiadu zagranicznego OGPU/GUGB-NKWD/NKGB/MGB/MWD, m.in. rezydent wywiadu w Iranie.
Urodzony 19 sierpnia 1902 roku w mieście Taszkent, dzisiejszej stolicy Uzbekistanu, w rodzinie robotników. W latach 20. uczęszczał na miejscowy uniwersytet. W 1924 roku rozpoczął służbę w organach bezpieczeństwa okręgu turkiestańskiego OGPU i do 1931 r. służył w wojskach OGPU w środkowej Azji. Następnie w marcu 1931 roku rozpoczął pracę w wywiadzie zagranicznym OGPU (INO) i w tym samym roku został skierowany do rezydentury w mieście Meszed w Iranie, gdzie służył do 1936 roku. Przebywając w Iranie Otroszczenko odniósł znaczne sukcesy w werbowaniu informatorów do pracy dla wywiadu radzieckiego, a także w rozpracowywaniu tzw. białej imigracji antybolszewickiej. Po powrocie z Iranu został skierowany do pracy w centrali Wydziału Zagranicznego (INO) Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB) przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych (NKWD) i podjął służbę w Sektorze Bliskiego Wschodu. W latach 1937-1939 przebywał na rezydenturze w Teheranie, podczas tego pobytu zwerbował do współpracy z wywiadem radzieckim przedstawiciela japońskiego poselstwa w Teheranie. Przekazywał on tajne dokumenty japońskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Mimo sukcesów w Teheranie, Otroszczenko został odwołany z powrotem do Związku Radzieckiego. Po powrocie do Moskwy został przeniesiony do kontrwywiadu i do 1941 roku był naczelnikiem kontrwywiadu Odeskiego Zarządu NKWD. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w czerwcu 1941 roku i szybkich postępach wojsk niemieckich, brał udział w obronie Odessy. Następnie przez resztę wojny (do 1946 roku) był naczelnikiem jednego z Wydziałów w Pierwszym Zarządzie (wywiad) Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych, a następnie Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego (NKGB).
W 1943 roku Otroszczenko, przebywając ponownie w Teheranie z zadaniem przygotowania ochrony agenturalnej dla przyszłej konferencji Wielkiej Trójki, wykrył obecność w tym mieście Oddziału Specjalnego Otto Skorzenego, oficera SS, który stał się sławny po uwolnieniu Benito Mussoliniego, uwięzionego przez antyfaszystowski rząd włoski. Oddział Skorzenego przygotowywał zamach na jednego z członków konferencji teherańskiej, prawdopodobnie prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina D. Roosevelta. W 1945 roku Andriej Otroszczenko zajmował się m.in. sprawą Konstantina Wołkowa, oficera wywiadu Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego (NKGB), który przebywając w Turcji w randze wicekonsula, w zamian za azyl dla niego i jego rodziny, zaoferował tajemnice radzieckiego wywiadu, m.in. informacje o kretach wywiadu NKWD/NKGB, piastujących bardzo wysokie stanowiska w brytyjskim wywiadzie (MI6), kontrwywiadzie (MI5) oraz MSZ-cie (zob. Siatka szpiegowska Cambridge). Zeznania K. Wołkowa wylądowały na biurku Kima Philby’ego, głównego członka siatki szpiegowskiej Cambridge. Po jego donosie Andriej Otroszczenko został wysłany przez centralę do Turcji wraz z innymi oficerami NKGB, podającymi się za dyplomatów, z zadaniem przywiezienia Wołkowa do Moskwy. Wołkow i jego żona, uśpieni, zostali wniesieni na noszach na pokład sowieckiego samolotu lecącego do Moskwy, gdzie po dotarciu na miejsce Wołkow został przesłuchany i zastrzelony.
Otroszczenko za zasługi wojenne został odznaczony m.in. Orderem Czerwonego Sztandaru i Czerwonej Gwiazdy.
Po reorganizacji komisariatów w ministerstwa służył I Zarządzie Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (MGB), współpracując bezpośrednio z ówczesnym naczelnikiem tego zarządu, generałem-porucznikiem Piotrem Kubatkinem. W 1947 roku, po reorganizacji organów wywiadu radzieckiego, m.in. z kompetencji Głównego Zarządu Wywiadu (GRU) zabrano wywiad zagraniczny i połączono go z I Zarządem Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego, tworząc w ten sposób nową instytucję o nazwie Komitet Informacji (KI) przy Radzie Ministrów ZSRR, na czele którego stanął jako przewodniczący były minister SZ Wiaczesław Mołotow. Przez następne pięć lat (do 1952 roku, czyli do czasu likwidacji KI), Otroszczenko stał na czele jednego z jego zarządów. Po likwidacji KI i powrocie wywiadu zagranicznego pod kompetencje MGB, do 1953 był naczelnikiem jednego z wydziałów w I Zarządzie Głównym MGB (cywilny wywiad zagraniczny). W połowie 1953 roku przeszedł do pracy w powiększonym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych ZSRR (MWD), do II Zarządu Głównego, i wkrótce został mianowany rezydentem wywiadu w Teheranie, służąc tam do 1955 roku, (od 1954 roku w KGB). W rok po powrocie z Teheranu Andriej Otroszczenko z powodów zdrowotnych odszedł z pracy w I Zarządzie Głównym KGB. Zmarł w 1993 roku w Rosji.
