Antoni Abraham
Z Wikipedii
Antoni Abraham (kaszb. Tóna Ôbram, ur. 19 grudnia 1869 w Zdradzie pod Puckiem, zm. 23 czerwca 1923 w Gdyni) - obrońca polskości Pomorza, kaszubski działacz społeczny, nazywany królem Kaszubów.
- urodził się w biednej rodzinie bezrolnego komornika
- uczęszczał do pruskiej szkoły powszechnej w Mechowej i Leśniewie. Świadomość narodową obok rodziców kształtował jego nauczyciel - proboszcz parafii w Mechowie, ks. Teofil Bączkowski
- w wieku 16 lat rozpoczął wędrówkę po Kaszubach, najmując się do dorywczych prac w gospodarstwach rolnych, rybnych i przemysłowych
- w 1891 założył wraz z innymi działaczami Towarzystwo Ludowe Jedność w Oliwie i podobne towarzystwa w Pucku, Kielnie, Wejherowie, Redzie, Chyloni i Gdyni
- w latach 1911-1913 kierował Towarzystwem Ludowym w Redzie
- organizował wiece ludowe, najczęściej przed kościołami po zakończeniu mszy świętej. Był z reguły jedynym mówcą. Atakował porządek pruski, zachęcał do czytania Gazety Gdańskiej (powtarzał: elementarz, książka, gazeta - to polskiego domu zaleta), w której umieszczał korespondencje z podróży, zawierające krytykę Kaszubów za ich bierną postawę w toczącej się walce o byt i świadomość narodową.
- w 1915 został wcielony do wojska niemieckiego wraz z dwoma synami i zięciem, którzy zginęli na wojnie, podczas gdy on był ciężko ranny.
- w 1918 został zastępcą członka Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej na Prusy Królewskie, Warmię i Mazury
- razem z Tomaszem Rogalą z Kościerzyny pojechał jako delegat na konferencję pokojową do Paryża. Przedarli się obaj przez kordon graniczny do Francji, by tam - podczas konferencji wersalskiej - żądać przyłączenia Kaszub do Polski (Nie ma Kaszub bez Polonii a bez Kaszub Polski). Fakt ten miał głęboki wydźwięk moralny i polityczny.
- w 1919 wrócił do kraju z wojskiem generała Józefa Hallera. Był poszukiwany przez pruską policję.
- na początku 1920, gdy wojska Frontu Pomorskiego gen. Hallera zajęły Pomorze, wznowił działalność publiczną.
- 10 lutego 1920 uczestniczył w Zaślubinach Polski z Morzem w Pucku, oficjalnie witając generała Hallera i częstując go tabaką
- w sierpniu 1920 zamieszkał na pięterku domu przy ul. Starowiejskiej 30 w Gdyni. Był rzecznikiem budowy portu morskiego w Gdyni, został członkiem Rady Gminnej, organizował wycieczki Kaszubów do Poznania, Częstochowy, Krakowa i Warszawy. Żył skromnie, niemal w nędzy, rozczarowany nową rzeczywistością.
- w 1922 prezydent Stanisław Wojciechowski odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
- wiosną 1923 wraz z wójtem Janem Radtke witał prezydenta Wojciechowskiego, premiera Władysława Sikorskiego i prymasa Polski kardynała Edmunda Dalbora, którzy przyjechali na uroczyste oddanie do użytku Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków w Gdyni
- chory na raka żołądka zmarł 23 czerwca 1923 w Gdyni w domu, zwanym odtąd Domkiem Abrahama. Został pochowany na cmentarzu oksywskim, odprowadzany na miejsce wiecznego spoczynku przez ogromne rzesze ludzi, przy wtórze gwizdów parowozów i buczenia syren statków.
Całe życie poświęcił walce o polskość swojej ziemi, o odrodzenie państwa polskiego. Dla tych celów zrezygnował z ustabilizowanego życia rodzinnego, znosił cierpienia, upokorzenia, a także biedę.
