Biedrzeniec anyż
Z Wikipedii
| Biedrzeniec anyż | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Podgromada | Magnoliophytina |
| Klasa | Rosopsida |
| Podklasa | dereniowe |
| Nadrząd | Aralianae |
| Rząd | araliowce |
| Rodzina | selerowate |
| Rodzaj | biedrzyniec |
| Nazwa systematyczna | |
| Pimpinella anisum L. 1753 | |
Biedrzeniec anyż, anyż, anyżek (Pimpinella anisum L. Sp. Pl.2 1753, Anisum vulgare Gaertn.) – jednoroczna roślina zielna pochodząca z wschodnich obszarów basenu Morza Śródziemnego. Prawdopodobnym przodkiem rośliny uprawnej jest biedrzeniec kretycki (Pimpinella cretica Poir) pochodzący z wyżyn Iranu.
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- Do 50 cm wysokości. Dęta (pusta w środku, w międzywęźlach), okrągła, płytko bruzdkowana. Rozgałęziona na 2/3 wysokości.
- Liście
- Zmienne w zależności od umiejscowienia. Najniższe długoogonkowe, okrągławe, ząbkowane; środkowe również długoogonkowe, ale 3-5 sieczne, ząbkowane; górne liście siedzące, 2-3-krotnie pierzastosieczne lub niepodzielone.
- Kwiaty
- Białe, płatki owłosione, odpadające, zebrane w płaskie baldachy, złożone z 5-10 szypułek; baldaszki 4-9-kwiatowe. Kwitnie czerwiec – lipiec. Obcopylne, miododajne.
- Owoc
- Rozłupnia do 5 mm dł. o gruszkowatym kształcie, rozpadająca się na dwie rozłupki o zielonkawoszarym kolorze i szorstkiej fakturze.
- Korzeń
- Cienki, palowy.
- Uprawa
- Nasiona w kwietniu wysiewa się do gruntu, owoce zbiera się w końcu sierpnia. Osypują się. Nierównomierne dojrzewanie. Zbieramy, gdy owoce głównych baldachów są twarde, szarobrunatne. Plon 1t/ha.
- Historia uprawy
- Najstarsze wzmianki o anyżu pochodzą z egipskiego papirusu Ebersa (1500 r. p.n.e.). W Polsce uprawiany jest od Średniowiecza, kiedy to został sprowadzony przez benedyktynów.
[edytuj] Zastosowanie
- Surowiec zielarski
- Owoc anyżu (Fructus Anisi) zawierający olejek eteryczny 1,5-3%
- Przetwór
- olej tłusty stanowiący 28%, zawierający białko i cukry. Wytwarza się z niego:
- olejek anyżowy (Oleum Anisi), którego głównym składnikiem (90%) jest antenol i
- syrop anyżowy (anyżkowy, Sirupus Anisi)
- Owoce działają wykrztuśnie (składnik syropów), rozkurczowo, moczo- i wiatropędnie, także pobudzają laktację. Działają także w niewielkim stopniu przeciwbakteryjne.
- Olejek anyżowy jest środkiem smakowym i aromatycznym wykorzystywanym w przemyśle spożywczym, perfumeryjnym i farmaceutycznym oraz spirytusowym (anyżówka). Działa: zewnętrznie odkażająco na skórę, toksycznie na pasożyty, odstraszająco na owady; wewnętrznie wykrztuśnie i rozkurczająco – do inhalacji, w pediatrii jako środek wiatropędny.
- Wytłoki anyżowe oraz słoma stanowią cenny dodatek paszowy dla bydła zwiększejący jego laktację.
[edytuj] Ciekawostki
Anyżowi przypisuje się również magiczne właściwości. Zasuszone ziele lub jego owoce, wąchane bądź noszone na szyi w woreczku koloru niebieskiego lub fioletowego (barwy magiczne) sprawiać ma wyostrzenie zdolności parapsychicznych.
