Bitwa pod Warką
Z Wikipedii
| Bitwa pod Warką Potop szwedzki |
|||||||||||||
 Franciszek Smuglewicz, Bitwa pod Warką |
|||||||||||||
| Data | 7 kwietnia 1656 | ||||||||||||
| Miejsce | Warka | ||||||||||||
| Wynik | zwycięstwo Polaków | ||||||||||||
| Przyczyna | próba opanowania basenu Morza Bałtyckiego przez Szwedów | ||||||||||||
| Terytorium | Mazowsze | ||||||||||||
|
|||||||||||||
Bitwa pod Warką miała miejsce 7 kwietnia 1656 roku. Rozegrała się na terenie ograniczonym od wschodu i północy lasem, od zachodu strumykiem w niewielkim jarze, od południa wsią Piaseczno. Była pierwszą zwycięską bitwą odniesioną w polu w czasie potopu szwedzkiego.
Spis treści |
[edytuj] Przed bitwą
W marcu 1656 r. z Warszawy w kierunku Janowca maszerował korpus szwedzki pod dowództwem margrabiego Fryderyka Badeńskiego, który prowadził odsiecz dla osaczonego przez wojska polsko-litewskie w widłach Wisły i Sanu króla szwedzkiego Karola X Gustawa. Król rozkazuje mu zawrócić do Warszawy. Oddział wraca najkrótszą drogą przez Kozienice i Warkę. Do Warki maszeruje drugi oddział Szwedów z Radomia pod dowództwem Rittera. Oba oddziały przeprawiają się przez most na Pilicy w Warce. Połączone siły szwedzkie przez całą noc przeciągały tabory przez most, który na koniec Szwedzi rozebrali. Pozostawili dwa silne posterunki nad rzeką i w Winiarach. Ruszyli do Warszawy sformowani w kolumnę długości 4 km. Gdy nadeszły wojska polskie czoło kolumny było w Piasecznie a ogon wychodził z Warki.
[edytuj] Przebieg bitwy
Polacy sforsowali rzekę i najpierw uderzyli na posterunek szwedzki na Winiarach. Nadeszła reszta wojska polskiego i przeprawiła się przez bród. Zaatakowano od tyłu posterunek Szwedów przy moście. Naprawiono go i reszta wojska mogła się przeprawić przez rzekę. Szwedzi odeszli od Warki na 6 - 7 km, ogon kolumny był we wsi Piaseczno. Czarniecki rozprawiał się z pozostawionymi w Warce szwedzkimi oddziałami a Lubomirski ruszył za odchodzącą kolumną Szwedów. Dogonił idący na tyłach taboru pułk Rittera i go rozbił (dowódca szwedzki zginął). Widząc to Badeński odesłał część żołnierzy do ochrony taborów idących drogą czerską, resztę Szwedów ustawił w szyku koło Piaseczna w oparciu o las. Ich również zaatakował oddział Lubomirskiego. Nadciągnął Stefan Czarniecki z resztą wojska. Nastąpił drugi atak dragonów i husarii. Wreszcie trzecie uderzenie z szarżą husarii złamało opór Szwedów. Bitwa trwała 2 godziny. Rozbite oddziały próbowały się bronić jeszcze w lesie, ale okoliczni mieszkańcy podpalili trawy i krzewy. Dym zmusił Szwedów do wyjścia na otwarte pole. Bitwa zamieniła się w rzeź. Regiment szwedzki usiłował wycofać się do wielkiego boru za Magierową Wolą, ale drogę zastąpił mu oddział husarii Zamoyskiego i go rozgromił. Szwedzi uciekali drogą warszawską i czerską. Na czerskiej czekały na nich oddziały Andrzeja i Jakuba Potockich rano wysłane z Warki na Chynów by odciąć Szwedów od północy.
[edytuj] Po bitwie
Szwedzkie dowództwo z margrabią Badeńskim schroniło się w Czersku. Uciekające z bitwy drogą warszawską wojsko szwedzkie dotarło do Warszawy. Szwedzi mieli ok. 1500 zabitych i rannych, a 260 dostało się do niewoli (w tym 40 oficerów), natomiast Polacy mieli ok. 100 zabitych i 100 rannych żołnierzy oraz bardzo dużo koni postrzelonych ze szwedzkich muszkietów.
[edytuj] Siły zbrojne
- W bitwie po polskiej stronie brało udział około 6 000 jazdy:
- 5 pułków Czarnieckiego (ok. 3 000 koni)- każdy po ok. 600 koni:
- 1. królewski
- 2. hetmański pod Woyniłłowiczem
- 3. Witowskiego.
- 4. A. Potockiego,
- 5. J. Potockiego
- pułk Lubomirskiego ok. 1000 koni
- dragonia Czarnieckiego pod Wąsowiczem - 894 konie
- 3 chorągwie dragońskie (lekka jazda) - razem ok. 300 koni:
- 1. J. S. Lubomirskiego,
- 2. A. Lubomirskiego
- 3. Zamoyskiego
- pospolite ruszenie woj. sandomierskiego - szacowane na ok. 1000 koni
- 5 pułków Czarnieckiego (ok. 3 000 koni)- każdy po ok. 600 koni:
- Największą rolę w bitwie odegrały 4 chorągwie husarskie:
- królewska pod Czarnieckim
- woj. sandomierskiego Myszkowskiego pod Wilczkowskim
- marszałka Lubomirskiego pod Sokolnickim
- Zamojskiego.
- W bitwie po szwedzkiej stronie brało udział ok. 3000 żołnierzy
- pod Badeńskim ok. 2 000
- pod Ritterem ok. 1 000
[edytuj] Ciekawostki
- Bitwa ta została opisana m.in. w powieści Potop Henryka Sienkiewicza.
- M. Baliński w XIX wieku tak opisuje tą bitwę:
Dnia 7 kwietnia 1656 r. zachodzi Czarniecki, kasztelan kijowski drogę Szwedom, dowodzonym przez margrabiego Badeńskiego. Wezbrana wiosenną powodzią rzeka oddzielała oba wojska. Czarniecki lekkim chorągwiom mostem iść każe, do pozostałych zaś przemawia: w młodości mojej szersze przepływałem rzeki, komu nieśmiertelna chwała, ocalenie króla i zbawienie ojczyzny jest miłe, niech idzie za mną. To mówiąc, wspiął konia ostrogami i pierwszy rzucił się w nurty, a za nim 3000 wojska. Po dwugodzinnej bitwie zniósł zupełnie nieprzyjaciela i znaczną liczbę zagarnął jeńców.
[edytuj] Linki do map
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
