Brzoza brodawkowata
Z Wikipedii
| Brzoza brodawkowata | |
 |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Rząd | leszczynowce |
| Rodzina | brzozowate |
| Rodzaj | brzoza |
| Gatunek | brzoza brodawkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Betula pendula | |
| Roth. Tent.Fl.Germ.i.405 | |
Brzoza brodawkowata, brzoza zwisła (Betula pendula, syn. Betula verrucosa Ehrh., Betula alba L. pro parte) – gatunek drzewa z rodziny brzozowatych (Betulaceae Gray). Występuje w chłodniejszych rejonach Azji i Europy. W Polsce jest pospolita na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Osiąga do 30 m wysokości. Korona jest silnie rozwinięta, u starszych drzew rzadka, z długimi, cienkimi i zwisającymi z konarów gałązkami.
- Pień
- Kora młodych drzew jest brązowa, z czasem biała, łuszczy się okrężnie. Młode gałązki są ciemne, nieowłosione, pokryte gruczołami. Pączki są nagie, lepkie, u nasady rozszerzone, na wierzchołku zaostrzone.
- Liście
- U nasady są zwykle klinowate, nierówno podwójnie piłkowane, ogonek długości do 3 cm. Młode liście są lepkie i słabo owłosione.
- Kwiaty
- Zebrane w kwiatostany podobne do kwiatostanów brzozy omszonej. Brzoza brodawkowata kwitnie w kwietniu, o około 10 dni wcześniej niż brzoza omszona.
- Owoce
- Orzeszki podłużnie eliptyczne ze skrzydełkami 2-3 razy szerszymi od orzeszków. Łuski owocowe są trójklapowe. Klapki boczne, dłuższe od środkowej, są odgięte w dół.
- Biotop
- Występuje na suchych, piaszczystych terenach, na nieużytkach, w lasach liściastych, borach mieszanych i sosnowych, w zaroślach i na zarębach, wzdłuż szlaków kolejowych. Jest także ważnym drzewem leśnym. Jest gatunkiem pionierskim.
[edytuj] Systematyka
- Pozycja gatunku w systemie Reveala
Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Rosopsida, podklasa oczarowe, nadrząd Jungladanae, rząd leszczynowce, rodzina brzozowate, podrodzina Betuloideae, plemię Betuleae, podplemię Betulinae, rodzaj brzoza.
Do tego gatunku zalicza się obecnie również brzozę o bardzo ciemnej korze Betula obscura Kotula (drzewa pozbawione betulinolu), która dawniej była uważana za osobny gatunek. Nazwa brzoza czarna jest stosowana błędnie w odniesieniu do tej formy ponieważ w istocie dotyczy amerykańskiego gatunku Betula nigra L.
[edytuj] Zastosownie
- Roślina ozdobna – chętnie sadzona w parkach i ogrodach.
- Roślina lecznicza – jej pozyskiwany wiosną sok (oskoła) zawiera głównie fruktozę, liczne sole mineralne (potas, miedź, mangan, fosfor i wapń) oraz witaminę B.
- Surowiec zielarski: surowce zawierają saponiny (betulina), flawonoidy, kwasy organiczne, żywice, garbniki, sole mineralne, olejek eteryczny. W młodych liściach i pączkach znajduje się więcej olejków eterycznych.
- Działanie: działa moczopędnie, odtruwająco i wzmacniająco. Jest stosowany przy kamicy nerkowej, przy obrzękach na tle krążeniowym, jako środek na porost włosów, a w medycynie ludowej – do wybielania skóry i przeciw piegom. W przewlekłych chorobach dróg moczowych, niewydolności nerek, przy gośćcu i przy łuszczycy stosuje się napar z liści, które zawierają szereg czynnych substancji, m.in. flawonoidy, garbniki, sole mineralne i związki żywiczne. Można nim przemywać też suchą i łuszczącą się skórę.
- Zbiór i suszenie: liście zrywa się młode, gdy są jeszcze lepkie i suszy w warunkach naturalnych w cieniu. Po wysuszeniu liście mają słaby, przyjemny zapach i gorzkawy, ściągający smak. Korę zbiera się wiosną z młodych, ściętych pni i gałązek, zdziera się elastyczną białą część zewnętrzną. Pączki pozyskuje się wczesną wiosną, gdy są dobrze nabrzmiałe, z drzew ściętych w czasie czyszczeń, i suszy w temperaturze 25 - 30°C. Wysuszone pączki są lepkie, na przekroju jasnozielone, o silnym balsamicznym zapachu i gorzkawym smaku.
