Finnmark
Z Wikipedii
| Finnmark | |||
|
|||
 |
|||
| Kod ISO | NO-20 | ||
| Region | Nord-Norge | ||
| Urząd okręgu | Vadsø | ||
| Powierzchnia | 48 618 km² | ||
| Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
73 210 2 osób/km² |
||
Finnmark (Samicki: Finnmárkku; Fiński: Ruija; Polski: Las Fiński) – największy okręg administracyjny Norwegii (pow. ok. 48 tys. km²), znajduje się w północno-wschodniej części tego kraju. Graniczy od południa z Finlandią, od wschodu z Rosją (obwodem murmańskim), a od zachodu z norweskim okręgiem administracyjnym Troms. Wcześniej znany jako Vardøhus amt. Największe miasta to Alta, Hammerfest, Vadsø. Liczba mieszkańców wynosi około 73 tys. (najsłabiej zaludniony okręg Norwegii). Na terytorium Finnmark nakładają się kultury Saami, fińska, rosyjska i norweska. Głównym źródłem dochodów jest rybołówstwo, turystyka (w tym Przylądek Północny, często odwiedzany przez turystów), hodowla reniferów.
[edytuj] Historia
Pierwsi ludzie napłynęli do Finnmarku 10 000 lat temu. Należeli oni głównie do kultury Komsa, która prawdopodobnie przybyła z północy Norwegii, bądź też Finlandii. Pierwsze ślady tej cywilizacji pojawiły się w Alcie oraz Nordkapp. Później Finnmark stał się ważną przystanią dla wikingów i zaistniał podczas ich ery. Pojawiły się szlaki handlowe z Rusią. Na wschodzie zdobywano także jedzenie, z kolonii ptaków nadmorskich. Na początku X wieku rozpoczęto kolonizację, na tereny Finnmarku napływali Norwegowie. Jednocześnie walczyli oni z Karelami i ostatecznie ich wyparli. Pierwsza znana forteca to Vardøhus, zbudowana przez króla Norwegii Haakona V Magnussona w roku 1306. Uważana była za najdalej wysuniętą na północ fortecę Europy. Dalej następuje długi okres białych plam w historii. W XVII wieku 88 młodych kobiet spłonęło na stosach w Vardø, podejrzewanych o uprawianie czarnej magii. To rekordowa liczba takich wyroków w tym regionie. W XVIII i XIX wieku Finnmark stał się oczkiem w głowie trzech państw – Norwegii, Finlandii i Rosji. Wszystkie rozpoczęły intensywną kolonizację. Jednak nie zmieniało to faktu, że Finnmark był oficjalną kolonią korony norweskiej. Ostatecznie w XIX wieku Finnmark został włączony do hrabstwa Amt, jednocześnie włączając się do macierzystej Norwegii. Nasilił się handel z Rosją, głównie z Półwyspem Kolskim.
Pod koniec II wojny światowej Finnmark został prawie doszczętnie zniszczony. Hitlerowcy zastosowali taktykę niszczenia i palenia zabudowy, zasobów – by powstrzymać zwycięską Armię Czerwoną. Większość populacji przesiedlono do regionu Troms. Po wojnie powrócili oni jednak do swojej ojczystej ziemi. Kirkenes zostało wyzwolone 25 października 1944 r. jako pierwsze miasto w Norwegii. Imperium Radzieckie pogodziło się ze swoją klęską w Norwegii i pokojowo oddało miasto w ręce korony.
Po wojnie rozpoczął się okres zimnej wojny, szczególnie zaostrzony właśnie w Finnmarku. Granica nie wydawała się bezpieczna od rosyjskiej agresji i Norwegowie wezwali NATO do pomocy. Pojawiły się pierwsze bazy wojskowe. Czasy po wojnie stały się ciężkie dla kultury Saami. Zapominano o nich na rzecz kultury norweskiej.
[edytuj] Ciekawostki
- Od maja do lipca panuje tam dzień polarny.
- Od listopada do stycznia panuje tam noc polarna.
- Vadsø jest stolicą regionu, mimo że Alta jest o wiele większa.
- Ludzie osiedlili się w Finnmarku już 10 tysięcy lat temu.
- Pierwszą twierdzę w Finnmarku wzniósł król Norwegii Haakon V Magnusson.
- W czasie zimnej wojny w Finnmarku na prośbę Norwegów stacjonowało NATO.
- Dawniej, również Laponię nazywano Finnmarkiem.
- Herb Finnmarku został przyjęty w 1967 roku.
- Finnmark oznacza po Norwesku "Kraina Saamów"
- Latem temperatura wynosi 25 stopni celcjusza, w zimę 0.
- Od jesieni do wiosny można podziwiać zorzę polarną
[edytuj] Linki zewnętrzne
Akershus • Aust-Agder • Buskerud • Finnmark • Hedmark • Hordaland • Møre og Romsdal • Nordland • Nord-Trøndelag • Oppland • Oslo • Østfold • Rogaland • Sogn og Fjordane • Sør-Trøndelag • Telemark • Troms • Vest-Agder • Vestfold
