Gertruda Mieszkówna
Z Wikipedii
Gertruda (ur. ok. 1025 - zm. 4 stycznia 1108) - córka króla Polski Mieszka II Lamberta i Rychezy; od 1043 lub 1044 żona Izjasława I, wielkiego księcia kijowskiego (od 1054).
Spis treści |
[edytuj] Wywód przodków
| 4. Bolesław I Chrobry zm. 17 czerwca 1025 | ||||||
| 2. Mieszko II Lambert zm. 10 maja 1025 | ||||||
| 5. Emnilda słowiańska zm. 1017 | ||||||
| 1. Gertruda Mieszkówna zm. 1108 | ||||||
| 6. Ezzon zm. 1034 | ||||||
| 3. Rycheza zm.1063 | ||||||
| 7. Matylda saska zm. 1025 | ||||||
[edytuj] Losy do 1043 roku
Była córką Mieszka II Lamberta, króla Polski, i Rychezy. Miejsce, jak i dokładna data jej narodzin nie są znane. Prawdopodobnie urodziła się około 1025 roku. Jako pierwszy tę hipotezę wysunął Stanisław Kętrzyński[1].
O jej dzieciństwie i młodości brak bliższych informacji. Prawdopodobnie do 1036 roku przebywała w Polsce, później z matką wyjechała do Niemiec, skąd wróciła po utrwaleniu się rządów Kazimierza I Odnowiciela.
Odebrała staranne wykształcenie. Początkowo kształciła się w Polsce, później przypuszczalnie w jednym z opactw prowincji kolońskiej.
[edytuj] Ślub z Izjasławem I
Gertruda została wydana za mąż za Izjasława, jednego z synów Jarosława Mądrego. Ruskie źródła podają, że miało to miejsce w 1043 roku, jednak na Rusi Kijowskiej w XI w. rok liczono od 1 marca, dlatego data ślubu zamyka się w przedziale między 1 marca 1043 a 29 lutego 1044 roku. Małżeństwo to miało umocnić sojusz polsko-ruski. Kazimierz I Odnowiciel, brat Gertrudy, był żonaty z Marią Dobroniegą, siostrą Jarosława Mądrego i ciotką Izjasława.
[edytuj] Jako żona Izjasława
W wyniku porażki Izjasława z Połowcami - 15 września 1068 została wraz z mężem wygnana z Kijowa i osiadła w Polsce. Wtedy też powstał wspaniale iluminowany Kodeks Gertrudy (1068-1087) oraz najstarszy z pisanych tekstów astrologicznych z terenu Polski, Speculum astrologicum, pochodzący prawdopodobnie z 1068 r.
Bolesław Śmiały pomógł Izjasławowi opanować Kijów (2 maja 1069). Połock otrzymał wówczas jego syn Świętopełk Michał. Jednak 22 marca 1073 para książęca z dziećmi znowu musiała uchodzić do Polski. Tym razem Bolesław Śmiały opowiedział się po stronie opozycji ruskiej, zabrał im część klejnotów i zmusił książąt do wyjazdu do Niemiec. Sam jednak zmuszony został przez papieża do pogodzenia się z parą książęcą, co miało być warunkiem przyznania mu korony królewskiej. 25 grudnia 1076 Gertruda z mężem wzięła udział w koronacji Śmiałego w Gnieźnie.
15 lipca 1077 król Polski po raz kolejny osadził Izjasława w Kijowie.
[edytuj] Losy po śmierci męża
Po śmierci męża w 1078, Gertruda przebywała na dworze najmłodszego syna Jaropełka, księcia turowskiego i włodzimierskiego. W 1084 stała się zakładniczką Włodzimierza Monomacha, który zdobył Łuck, w którym schroniła się opuszczona przez syna.
Zmarła 4 stycznia 1108 roku. Nie jest znane miejsce jej pochowania.
[edytuj] Potomstwo
Gertruda i Izjasław doczekali się trzech synów. Byli to:
- Jaropełk Piotr
- Mścisław
- Światopełk II Michał.
Gertruda określiła Jaropełka mianem unicus, co znaczy umiłowany. Inne znaczenie tego słowa to jedyny, stąd niektórzy badacze sądzili, że był to jej jedyny syn, zaś pozostali pochodzili z bliżej nieznanego innego związku Izasława. Obecnie pochodzenie trzech synów Izasława od Gertrudy nie ulega wątpliwości.
[edytuj] Bibliografia
- Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895.
- Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959, tablica 1 i 21.
- Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, Warszawa-Wrocław (1992), s. 144-147.
- Kętrzyński S., Gertruda (ok. 1025-1108), w. księżna kijowska, (w:) Polski Słownik Biograficzny, t. 7, 1949-1958, s. 405.
