Gomulin

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Gomulin
Województwo	łódzkie
Powiat	piotrkowski
Gmina	Wola Krzysztoporska
Sołtys	Czesław Malicki
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	ok 380 osób
Strefa numeracyjna (do 2005)	44
Kod pocztowy	97-371
Tablice rejestracyjne	EPI

Gomulin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Wola Krzysztoporska.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

[edytuj] Historia

Według najnowszych źródeł historycznych Gomulin wieś ta istniała już w epoce piastowskiej (X – XII w.) jako wieś służebna. W XIV wieku okolice tę posiadał mężny rud Jelitczyków, który zasłyną męstwem na polach pod Płowcami. Wnuk Floriana Szarego Piotr założył tu osadę szlachecka Gomulin w miejscu już istniejącej osady. Od Gomulina jedną gałąź rodu Jelitczyków przezwano Saryuszami Gomulińskimi.

W 1550 roku w czasie sejmu w Piotrkowie na którym to radzono o małżeństwie Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną w Gomulinie mieszkała królowa Bona Sforza. Królowa zamieszkała w szlacheckim dworze oryginalnej budowy z dwoma bocznymi pawilonami. Dwór ten zaledwie mógł pomieścić otoczenie królowej stanowiące niejako stronnictwo opozycyjne przeciwko zamiarom młodego Zygmunta. Pewnym jest że wraz z Boną w Gomulinie przebywali: Piotr Kmita Sobieński wojewoda krakowski, biskup krakowski Piotr Gamrat, prymas Mikołaj Dzierzgowski, wojewoda poznański Łukasz z Górki oraz wielu innych stronników królowej. Przy Bonie były również jej trzy córki Zofia, Anna i Katarzyna. Z zachowanych dokumentów wiemy że w tym czasie do Gomulina przybył do swej matki król Zygmunt August, który to na prośbę dziedziców gomulińskich nadał osadzie Gomulin herb. Sama zaś Bona dla Gomulina zostawiła niezwykle cenną pamiątkę tj. relikwię św. Mikołaja Bp. którą to przywiozła z rodzinnego miasta Barii w Italii.

Relikwie św. Mikołaja Bp. Przechowywano w Gomulińskim dworze do 1619 roku, kiedy to ówczesny dziedzic Gomulina, podstoli gostyński Michał Mikołaj Tarnowski herbu Jelita i jego żona Katarzyna z Koniecpolskich przenieśli do Gomulina z Koniecpola nad Pilicą stojący tam drewniany kościół i postawili go na końcu parku dworskiego obok kilkuset letniego wiązu (drzewo to rosło do 1987 roku). W tym to kościele umieszczono relikwię św. Mikołaja, który to stał się patronem świątyni. Świątynia ta była zbudowana z drzewa modrzewiowego, na zrąb, jednonawowa, z węższym od nawy prezbiterium zamkniętym poligonalnie. Budynek pokryty był dwuspadowym dachem, poszytym słomą, z wieżyczką na sygnaturkę na dachu nawy. Obok kościoła stanęła dzwonnica zbudowana na słup i oszalowana deskami, kryta wysokim słomianym dachem. W tym samym 1619 roku kościół kanonicznie erygowany przez Wawrzyńca Gembickiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, jako filialny piotrkowskiej fary. Parafia erygowana 7 kwietnia 1631 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Wężyka. Konsekracji w dniu 29 czerwca 1631 roku dokonał biskup sufragan płocki Stanisław Starczewski pod tytułem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, św. Mikołaja biskupa, św. Michała Archanioła i św. Katarzyny. Kościół ten z biegiem czasu uległ zniszczeniu tak, iż w latach 1823 – 1866 był całkowicie zamknięty, a nabożeństwa odprawiane były w zakrystii. W 1870 roku paulin Bazyli Nowicki pełniący obowiązki proboszcza w Gomulinie rozpoczął starania o budowę nowej świątyni. Były to jednak czasy zaborów, a w zaborze rosyjskim katolikom nie wolno było budować kościołów. Ksiądz Nowicki udaje się wiec do gubernatora w Piotrkowie i oznajmia że parafianie z Gomulina pragną wybudować świątynie na cześć cara Mikołaja. Tego gubernator nie mógł odmówić. I tak wkrótce kościół rozebrano i przystąpiono do gromadzenia potrzebnych do budowy funduszy i materiałów. W 1871 roku odbyło się poświecenie fundamentów pod nowy obecny kościół przez księdza Jana Jakubowskiego miejscowego dziekana, a w dniu 5 września 1872 roku poświecony został kamień węgielny przez ks. kanonika Wojciechowskiego proboszcza parafii Pajęczno. Kościół wybudowano według projektu Symforiana Szpadkowskiego, kosztem parafian zaledwie trzech wsi: Gomulina, Cisowej i Zaborowa oraz z dobrowolnych składek okolicznych włościan i dworów szlacheckich. Budowę ukończono w 1874 roku i w tym ze roku kościół został poświecony przez ks. dziekana Jakubowskiego. Konsekracji zaś dokonał Tomasz Kulinski biskup satalański, administrator i wikariusz apostolski diecezji kieleckiej. Do nowej świątyni ze starego kościoła przeniesiono wiele sprzętów w tym dwa ołtarze z nastawami rokokowymi. Kościół ten stoi do dnia dzisiejszego, jest on murowany, również jednonawowy z prezbiterium zamkniętym półkoliście, z wieża na południe. Podczas działań I wojny światowej w wyniku działań artylerii austrowęgierskiej kościół uszkodzony przez pocisk poważnie zniszczony. W 1917 roku poddany gruntownej odnowie. W czasie trwania I wojny światowej kołnierze austryjaccy skradli z kościoła relikwię św. Mikołaja. Jednak 2000 roku staraniem ks. prałata Mariana Wiewiórowskiego, proboszcza parafii Gomulin sprowadzono z Barii we Włoszech do gomulinskiego kościoła relikwię św. Mikołaja Bp. Patrona parafii.

W roku 1827 Gomulin liczył 28 domów, 244 mieszkańców. Do 1863 r. był wsią szlachecką, a od tego roku stał się wsią rządową. W 1866 r. zniesiono gminę Gomulin i przeniesiono ją do Szydłowa.

W roku 1864 za udział w powstaniu władze carskie zesłały dziedzica gomulinskiego Wawrzyńca Wiśniewskiego na Syberię, a jego majątek uległ konfiskacie. W 1879 r. dziedzic za sumę 70000 r.s. odkupuje majątek Gomulin. Dobra Gomulin mające podległej przestrzeni 48 włók, składały się z dwóch folwarków tj. Gomulin i Żądło. W 1911 roku majątek ostatecznie rozparcelowano. Z parcelacji tej powstały dwie nowe wsie: Praca (1900 r) i Gomulin-Kolonia (1911 r.). Dwór wraz z parkiem i ogrodami zakupiony został przez włościanina Wojciecha Michalskiego, który przystosował budynki dworskie do swych potrzeb. Po I wojnie światowej w 1918 r. po Gomulińskim dworze nie ma już śladu.

Osobliwa budowlą Gomulina–Pracy był wiatrak, który do Gomulina przeniesiono w 1887 roku. Zbudowany był z drzewa sosnowego, należał do ówczesnego dziedzica Gomulina – Lisieckiego. W 1904 roku został zakupiony przez Szymona Tośka. Wiatrak był czynny do 1954 r., kiedy to komunistyczne władze nakazały go zamknąć. Od tej pory budynek systematycznie niszczał. Ostatnie resztki tej budowli zostały rozebrane w 2000 roku. Pozostały jedynie cztery koła młyńskie, na których wyryta jest data 1819 r..

We wrześniu 1939 r. ok. 40% budynków mieszkalnych Gomulina spłonęło w wyniku działań wojennych. Na cmentarzu w Gomulinie znajduje się zbiorowa mogiła 12 żołnierzy Wojska Polskiego "Armii Prusy", poległych we wrześniu 1939 roku. W czasie trwania II wojny światowej w Gomulinie w domu Józefa Kwapisza działała tajna organizacja spadochronowa "Michał" kapitana Mikołaja Arciszewskiego, która za pomocą radiostacji nadaje aliantom informacje o ruchach wojsk niemieckich. Po przypadkowym rozpracowaniu przez hitlerowców tej grupy kilku mieszkańców Gomulina zostaje zesłanych do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Działania tej grupy zostały opisane w książce Jerzego Ziółkowskiego pt. "GRUPA MICHAŁ NADAJE".

Gomulin jest tą miejscowością która gościła znanych z historii Polaków takich jak: kompozytor Stanisław Moniuszko, Franciszek Karpiński autor wielu kolęd, w tym "Bóg się rodzi" czy pieśni "Kiedy ranne wstają zorze" i pisarka Maria Dąbrowska. W 1995 w OSP Gomulin gościł prezydent RP Lech Wałęsa.

Tekst ten jest nikłą cząstka historii Gomulina, wsi która ma z pewnością najciekawsza historie spośród wszystkich miejscowości w gminie Wola Krzysztoporska. Lecz po mimo tego bogactwa swych dziejów osada ta jest ciągle pomijana we wszystkich publikacjach wydawanych przez Urząd Gminy w Woli Krzysztoporskiej. Świadczy to z pewnością o niekompetencji i amatorstwie pracowników tego urzędu.

[edytuj] Zabytki Gomulina

Drewniana kaplica pod wezwaniem św. Rocha z 1766 roku znajdująca się na cmentarzu grzebalnym w Gomulinie. Jest to najstarszy budynek na terenie gminy Wola Krzysztoporska.
Dom mieszkalny (nie zamieszkany, bardzo zniszczony, wręcz zrujnowany ) z przełomu XVIII i XIX wieku. Znajduje się na terenie gospodarstwa Piotra Magiery Gomulin nr. 32
Kościół w Gomulinie pod wezwaniem św. Mikołaja Bp. wybudowany w miejscu starego kościoła w latach 1871 – 1874 według projektu Symforiana Szpatkowskiego.
Plebania murowana wybudowana w 1888 r. staraniem ks. Aleksandra Ratyńskiego. Obecnie siedziba orkiestry Dętej Strażacko – Parafialnej.
Na cmentarzu grzebalnym parafii Gomulin znajdują się miedzy innymi dwa nagrobki z piaskowca. Pierwszy z 1880 r. Bolesława Trzcińskiego, a drugi z 1891r. Gabrieli Wojciechowskiej.