Grywałd
Z Wikipedii
| Grywałd | |
| Województwo | małopolskie |
| Powiat | nowotarski |
| Gmina | Krościenko nad Dunajcem |
| Sołtys | Edward Ponicki |
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
1,6 tys. |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
18 |
| Kod pocztowy | 34-450 |
| Tablice rejestracyjne | KNT |
| Strona internetowa wsi | |
Grywałd – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Krościenko nad Dunajcem. Grywałd występuje w dokumentach po raz pierwszy w roku 1330 jako Grünewald, czyli Zielony Las.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim.
Znajduje się na stokach Lubania w Gorcach.
Główną atrakcją miejscowości jest XV-wieczny gotycki kościół drewniany pw. św. Marcina. Legenda mówi, że na miejscu dzisiejszej świątyni znajdować się miała pogańska gontyna. Miejscowość znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
[edytuj] Kościół parafialny pw. św. Marcina
Kościół wzniesiono w II poł. XV wieku na miejscu wcześcniejszej świątyni. Podanie głosi, że jeszcze wcześniej w tym właśnie miejscu znajdowała się pogańska gontyna. Przed 1618 rokiem kościół znacznie przebudowano. Zmiany dotyczyły głównie konstrukcji dachu i stropów. W tym okresie dostawiono również wieżę, a wnętrze pokryto polichromią. Na początku XX wieku planowano powiększyć prezbiterium i dobudować boczne kaplice, ale planów tych nie zrealizowano.
Kościół zachował do dziś swój pierwotny gotycki charakter. Jest to świątynia orientowana, trójdzielna, obita i pokryta gontem. Składa się ze zrębowego prezbiterium i nawy oraz wieży o konstrukcji słupowej. Prezbiterium zamknięte jest prostokątnie, co jest typowe dla kościołów podhalańskich. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia, a do nawy od południa kruchta. Wieżę oraz północną część nawy otaczają oszalowane soboty. Przezbiterium i nawę przykrywają oddzielne dachy dwuspadowe, zaś w dachu nad nawą znajduje się niewielka czworościenna sygnaturka. Jest to prawdopodobnie efekt przebudowy. Przypuszcza się, że pierwotnie był tu typowy dla małopolskich kościołów gotyckich dach jednokalenicowy w systemie więźbowo-zaskrzynieniowym. Wieża posiada nadwieszoną izbicę i nakryta jest czworoboczną iglicą.
Wejście południowe do kościoła ujęte jest gotyckim, ostrołukowym portalem. Wnętrze pokrywa znacznie zniszczona polichromia, zawierająca motywy figuralne i ornamentalne. Zachowała się na ścianach i stropie prezbiterium, na ścianach nawy i parapecie chóru muzycznego. W prezbiterium strop zdobią malowane kasetony, a ściany malowidła: scena Ukrzyżowania, święci Piotr i Paweł oraz ewangeliści. Ciekawą scenę przedstawia malowidłon na ścianie za głównym ołtarzem: Michał Archanioł strąca do piekła szatana, przedstawionego w postaci niedźwiedzia. Polichromia w nawie ukazuje sceny Męki Pańskiej.
Do najcenniejszych elementów wyposażenia kościoła należą:
- ołtarz główny – późnogotycki tryptyk z XVI wieku, zachowany prawie w całości. W polu środkowym tryptyku obraz [św. Marcina, który oddaje połowę swojego płaszcza żebrakowi. W zwieńczeniu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
- prawy ołtarz boczny – powstał w pierwszej połowie XVII wieku. Kompozycją zawiązuje do schematu tryptyku. W jego skrzydłach bocznych znajdują się wizerunki świętych Katarzyny i Doroty, powstałe prawdopodobnie w 1640 roku, a później przemalowane.
- rzeźba Matki Boskiej Różańcowej stojąca na sierpie księżyca, zawieszona na południowej ścianie nawy. Pochodzi ona z XVI lub początku XVII wieku.
- barokowo-ludowa rzeźba Pieta z XVIII wieku.
- dwa krucyfiksy barokowo-ludowe z XVII i XVIII wieku.
Obecnie msze święte odbywają się w kościółku pw. św. Marcina w soboty, a w pozostałe dni w nowym murowanym kosciele.
