Iwaniska
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°43'54" N 021°16'30" E
| Iwaniska | |||
|
|||
| Województwo | świętokrzyskie | ||
| Powiat | opatowski | ||
| Gmina | Iwaniska | ||
| Sołtys | Barbara Guła | ||
| Położenie | 50° 43' 54'' N 21° 16' 30'' E |
||
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
1300 |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
15 | ||
| Kod pocztowy | 27-570 | ||
| Tablice rejestracyjne | TOP | ||
|
Położenie na mapie Polski
  Iwaniska
|
|||
Iwaniska – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Siedziba gminy Iwaniska. W latach 1403-1869 miasto.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Iwaniska znajdują się 13 km na południowy zachód od Opatowa. Miejscowość położona jest nad rzeką Koprzywianką, na południowo-wschodnim krańcu Gór Świętokrzyskich. Na południe i południowy zachód od miejscowości rozciąga się Pasmo Iwaniskie tych gór.
Przez Iwaniska przebiega droga wojewódzka nr 757 z Opatowa do Stopnicy. Swój początek ma tu też droga wojewódzka nr 758 do Koprzywnicy.
Ok. 2 km na południowy wschód od Iwanisk znajduje się miejscowość Ujazd z ruinami zamku Krzyżtopór.
[edytuj] Historia
Pierwsza osada powstała tu na przełomie XIII i XIV w. W 1403 r. rodzina Zborowskich na gruntach wsi Onispówka założyła miasto. W tym samym roku okoliczna szlachta wystawiła tu kościół. Początkowo był on kościołem filialnym parafii w Ujeździe. Dopiero po zniszczeniu tamtejszego kościoła, kościół iwaniski stał się parafialnym. Początkowo miasto nosiło nazwę Unieszów lub Uneszów. Od połowy XV w. używana już była współczesna nazwa Iwaniska. W czasie reformacji miasto było ośrodkiem kalwinizmu. W 1552 r. odbył się tu kalwiński synod, z udziałem m.in. Jana Łaskiego. Kolejni właściciele wyjednali dla Iwanisk przywileje na odbywanie targów, a także 13 jarmarków rocznie. Miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Rozwijały się tu między innymi tak rzadkie specjalności jak złotnictwo, ludwisarstwo i mosiężnictwo. W 1578 r. w mieście było 44 rzemieślników, 19 gorzelników oraz 15 komorników.
W 1656 r. Iwaniska zostały splądrowane, a następnie doszczętnie spalone przez oddział kozaków Jerzego Rakoczego. Po tej klęsce miastu nie udało się już odzyskać dawnego znaczenia. W latach 1662-1663 Iwaniska miały zaledwie 50 domów i 416 mieszkańców. W 1674 r. liczba mieszkańców była jeszcze mniejsza i wynosiła 311 osób.
Iwaniska od Ossolińskich, przechodząc przez różne ręce stały się własnością rodziny Sołtyków. Według spisu z 1827 r. w mieście było 167 domów i 1088 mieszkańców. W 1869 r., po powstaniu styczniowym, Iwaniska utraciły prawa miejskie.
W 1914 r. doprowadzono tu linię wąskotorową z Bogorii. W 1959 r. została ona zlikwidowana jako nierentowna.
[edytuj] Zabytki
- Neogotycki kościół pod wezwaniem Świętej Katarzyny z początku XX w.
- Stary cmentarz przykościelny z XV w., a także nowszy cmentarz z początku XIX w. z kaplicą grobową rodziny Łempickich z 1833 r.
[edytuj] Bibliografia
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", Warszawa 1880
- "Miasta polskie w Tysiącleciu", przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków, 1965-1967
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Wsie: Boduszów • Borków • Dziewiątle • Garbowice • Gryzikamień • Haliszka • Iwaniska • Jastrzębska Wola • Kamieniec • Kamienna Góra • Kopiec • Krępa • Kujawy • Łopatno • Marianów • Mydłów • Nowa Łagowica • Planta • Podzaldów • Przepiórów • Radwan • Skolankowska Wola • Sobiekurów • Stara Łagowica • Stobiec • Tęcza • Toporów • Ujazd • Wojnowice • Wygiełzów • Wzory • Zaldów • Zielonka
Siedziba gminy: Iwaniska
