Język perski
Z Wikipedii
| فارسی | |
| Obszar | Iran, Afganistan, Bahrajn, Tadżykistan i inne |
| Liczba mówiących | 62 miliony |
| Ranking | 29. |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki indoeuropejskie *Języki indoirańskie **Języki irańskie ***Język perski |
| Pismo | arabski |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | Iran, Afganistan, Tadżykistan |
| Regulowany przez | Farhangestān - Akademia Języka i Literatury Perskiej |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | fa |
| ISO 639-2 | per/fas |
| SIL | PRS |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Język perski (nowoperski, farsi) - język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się ponad 50 mln mówiących, zamieszkujących głównie Iran (40 mln), Afganistan (7 mln) i Irak (200 tys.). Jest on jednocześnie lingua franca dla blisko 80 mln mieszkańców Środkowego Wschodu.
Do najważniejszych odmian języka perskiego, klasyfikowanych także jako odrębne języki, zalicza się: gilani, mazandarani, luri, bahtiari (Iran), hazaragi i aimak (Afganistan) oraz gurani (Irak). Natomiast tadżycki, również klasyfikowany jako odmiana perskiego lub odrębny język, uznany został za oficjalny język Tadżykistanu.
Język perski jako język urzędowy Iranu funkcjonuje pod nazwą farsi = 'język perski', a jako język urzędowy Afganistanu (obok języka paszto) - dari = 'język dworski' lub kabuli = 'język kabulski'. Kwestią dyskusyjną dla wielu językoznawców pozostaje status dari - czy jest to dialekt perskiego, czy też osobny, bardzo bliski perskiemu, język.
Rozwój języka perskiego można podzielić na trzy epoki:
- staroperska (VI-IV w. p.n.e.) - zabytki języka staroperskiego zapisane pismem klinowym,
- średnioperska (III w. p.n.e. - VIII w. n.e.) - epoka języka pahlawi,
- nowoperska (od IX w. n.e.) - z językiem perskim zapisywanym alfabetem arabskim - zwłaszcza w kaligrafii nastaligh i szakaste.
Nie można jednak przedstawić tego rozwoju w postaci prostej. Jest to raczej linia łamana, ponieważ ani średnioperski nie jest bezpośrednim kontynuantem staroperskiego; ani nowoperski nie kontynuuje w pełni średnioperskiego. Sytuacja ta jest wynikiem skomplikowanych zjawisk społeczno-kulturowo-politycznych.
Mały słowniczek
Tak - bale, āre
Nie - nachejr, na
Dziękuję - mersi, mamnunam, taszakkor, motszakeram
Dziękuję bardzo - chejli mamnun
Nie ma za co, Proszę - chāhesz mikonam
Proszę - befarmaa'id; chāhesz mikonam
Przepraszam - bebachszid
Dzień dobry - salām, ruz bechejr
Żegnaj - chodā hāfez, chodā negahdaar
Na razie - fe'lan
Pozdrowienia (Witam, Cześć) - salām
Dobranoc - szab bechejr
Nie rozumiem - motavadżdżeh nemiszavam
Jak się nazywasz? - esm-e to czist?
Serce - del
żona - zan
mąż - szouhar
córka - dochtar
syn - pesar
matka - mādar
ojciec - pedar
przyjaciel - dust, rafiq, jaar
ja - man
ty - to
królowa - malake
Miło cię widzieć. - az didan-et chejli chosz-hāl-am
Jak się czujesz? - hāl-et czetour ast?
dobrze - chub
źle - bad
tak sobie - bad nist
liczebniki:
0 - sefr
1 - jek
2 - do
3 - se
4 - czahār
5 - pandż
6 - szesz, szisz
7 - haft
8 - haszt
9 - noh
10 - dah
indyjskie:
asamski • bengalski • caló • gudźarati • hindi • hindustani • jakati • kaszmirski • malediwski • marathi • nepalski • pali † • pendżabski • romski • sanskryt • sanskryt klasyczny † • syngaleski • urdu • wedyjski †
irańskie:
awestyjski † • beludżi • kurdyjski • osetyjski • pahlawi † • paszto • perski • scytyjski † • zazaki
