Karabin Mosin
Z Wikipedii
Karabin Mosin wz. 1891 (Трёхлинейная винтовка образца 1891 года, Трёхлинейка, Mosin-Nagant), skonstruowany pod koniec XIX wieku przez Siergieja Mosina rosyjski karabin powtarzalny i jego wersje rozwojowe były podstawowym uzbrojeniem piechoty rosyjskiej i Armii Czerwonej od lat 90. XIX wieku do lat 40. XX wieku, kiedy zastąpił go karabin szturmowy AK.
Spis treści |
[edytuj] Historia konstrukcji
W drugiej połowie XIX wieku podstawową bronią rosyjskiej piechoty był 10,67 mm (4,2 linii - linia to stara rosyjska miara długości równa jednej dziesiątej cala) karabin Berdana. Był to gwintowany, odtylcowy karabin czarnoprochowy na amunicję scaloną. Po wynalezieniu przez Paula Vieille prochu bezdymnego możliwe stało się zmniejszenie kalibru karabinów. Pierwszą konstrukcją nowej generacji był francuski karabin Lebel wz. 1886. W następnych latach powstawały nowe wzory karabinów, strzelające amunicją z prochem bezdymnym. Były to karabiny powtarzalne (początkowo z magazynkami rurowymi, podlufowymi, później z magazynkami pudełkowymi). Nowe konstrukcje z zainteresowaniem były obserwowane przez rosyjskie Ministerstwo Wojny. W 1887 roku przeprowadzono próby kilku karabinów. Za najlepszy uznano karabin L. Naganta. Opierając się na konstrukcji tego karabinu, w 1890 kapitan Siergiej Mosin opracował własny karabin. Z karabinu Naganta zaczerpnięta została konstrukcja magazynka. S. Mosin skonstruował mechanizm zamkowy.
Widząc możliwość uniknięcia opłat licencyjnych podjęto decyzję o wykonaniu prototypu i serii próbnej 30 karabinów Mosina i porównaniu go z oryginalnym karabinem Naganta. W 1890 roku odbyły się próby. Karabin S. Mosina wyraźnie wzorowany na karabinie Naganta miał większą liczbę zacięć i niesprawności, ale także prostszą konstrukcję. W wyniku prób uznano, że prostsza konstrukcja ułatwi produkcję w warunkach rosyjskich, a mniejszą niezawodność można zaakceptować. Poważnym argumentem były też mniejsze koszty przyjęcia do uzbrojenia rodzimej konstrukcji (za prawa do produkcji karabinu Naganta trzeba by zapłacić). W dniu 13 kwietnia 1891 przekazano carowi raport z propozycją przyjęcia karabinu Mosina na uzbrojenie jako „rosyjski trzyliniowy karabin wzór 1891” . W następnych dniach zatwierdzono wprowadzenie karabinu do produkcji pod nazwą „trzyliniowy karabin wzór 1891” (Aleksander III skrócił proponowaną nazwę).
W następnych latach w konstrukcji karabinu wz.1891 wprowadzano drobne zmiany. Opracowano też nową odmianę karabinu, tzw. wzór dragoński i kozacki. W 1907 roku wprowadzono do uzbrojenia karabinek wz. 1907. W 1908 w związku z wprowadzeniem amunicji z pociskiem ostrołukowym zmodernizowano celowniki produkowanych karabinów.
Pierwszą większą modernizację karabinu Mosina przeprowadzono dopiero pod koniec lat dwudziestych. Prace modernizacyjne prowadził zespół składający się z W. G. Fiodorowa, W. A. Diegtariewa, i F. W. Tokariewa. Efektem był karabin wzór 1891/30. Nowy karabin był prostszy w produkcji (zmieniono zewnętrzny kształt komory zamkowej z graniastosłupa na cylinder). Opierając się na konstrukcji karabinu wz. 1891/30 opracowano w 1931 roku karabin wyborowy, wyposażony w celownik optyczny.
Karabinek doczekał się modernizacji dopiero pod koniec lat trzydziestych. W 1939 roku wprowadzono do uzbrojenia karabinek wz. 1938. Nowy karabinek był przeznaczony dla formacji pomocniczych i tyłowych (artyleria, żandarmeria) i z tego powodu był pozbawiony bagnetu. Jednak w trakcie drugiej wojny światowej okazało się, że karabinki lepiej nadają się jako uzbrojenie piechoty niż karabiny. W jednostkach piechoty brak bagnetu był poważną wadą, dlatego w 1944 roku przyjęto do uzbrojenia karabinek wz. 1944 wyposażony w stały, składany bagnet typu kłującego.
Produkcja kbk wz. 1944 trwała w ZSRR do 1948 roku. Ogółem w latach 1930-1948 wyprodukowano ok. 17 mln karabinów.
Po wojnie karabiny i karabinki Mosina były produkowane, na podstawie licencji, w Polsce, Rumunii i na Węgrzech.
W latach 50. były sukcesywnie zastępowane karabinami konstrukcji Simonowa i Kałasznikowa.
Z uzbrojenia pododdziałów Wojska Polskiego zostały ostatecznie wycofane na przełomie lat 60. i 70. Potem można je było spotkać w uzbrojeniu Straży Przemysłowej.
Wersja wyborowa zastąpiona została dopiero przez karabin SWD.
[edytuj] Wersje karabinu Mosina
- Rosja
- wz. 1891 – standardowy karabin piechoty
- wz. 1891 „dragoński” – wersja z krótszą o 76 mm lufą.
- wz. 1891 „kozacki” – wersja skrócona jak „dragoński”, pozbawiona bagnetu.
- wz. 1907 – karabinek przeznaczony dla formacji tyłowych i pomocniczych. Lufa skrócona o 290 mm, pozbawiony bagnetu.
- ZSRR
- wz. 1891/30 – zmodernizowany karabin oparty o wzór „dragoński”. Muszkę trójkątną zastąpiono muszką słupkową w osłonie. Celownik ramkowo-schodkowy zastąpiono krzywiznowym. Zmodernizowano mechanizm spustowy i zmniejszono opór spustu.
- wz. 1891/30 „strzelca wyborowego” – karabin snajperski. Lufę nieznacznie wydłużono w stosunku do wz. 1891/30. Rączka zamkowa została wygięta w dół (żeby przy przeładowaniu nie uderzała w celownik optyczny). Po lewej stronie łoża pojawiło się wycięcie na podstawę celownika optycznego. Najczęściej stosowany był celownik PU o powiększeniu 3,5x.
- wz. 1938 - karabinek przeznaczony dla formacji tyłowych i pomocniczych. Lufa skrócona o 222 mm, pozbawiony bagnetu.
- wz. 1944 – karabinek przeznaczony dla piechoty wyposażony w stały składany bagnet (złożony bagnet przylega do prawej strony łoża karabinka).
- Polska
- wz. 91/98/23 (często spotykana błędna nazwa Mauser polski wz. 91/98/23) – wersja przystosowana do strzelania amunicją 7,92x57. Karabinki wz. 91/98/23 powstawały przez przeróbkę karabinów wz. 1891. W trakcie adaptacji lufy przewiercano do nowego kalibru, a od zewnątrz obtaczano do kształtu lufy kbk wz. 1898. Zmieniano konstrukcje zamka i magazynka. Celownik przystosowano do właściwości balistycznych amunicji 7,92x57.
- wz. 91/98/25 (czasem oznaczany jako wz.91/98/26) – udoskonalony kbk wz. 91/98/23, w którym w celu wyeliminowania zacięć przekonstruowano wyrzutnik oraz obniżono wślizg nabojowy.
[edytuj] Opis konstrukcji
Karabin wzór 1891 jest indywidualną bronią powtarzalną. Zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Zasilanie ze stałego magazynka o pojemności 5 naboi. Zastosowano rozdzielacz uniemożliwiający podanie więcej niż jednego naboju na drogę zamka. Przyrządy celownicze składały się z trójkątnej muszki i celownika ramkowo-schodkowego. Broń była wyposażona w bagnet czworograniasty wz. 1891 mocowany przy pomocy tulei.
[edytuj] Dane taktyczno-techniczne
| Wzór | Kb wz. 1891 | Kb wz. 1891 “dragoński” | Kbk wz. 1907 | Kb wz. 1891/30 | Kbk wz. 1938 | Kbk wz. 1944 | Kbk wz. 91/98/23 i wz. 91/98/25 |
| Amunicja | 7,62x54R | 7,62x54R | 7,62x54R | 7,62x54R | 7,62x54R | 7,62x54R | 7,92x57 |
| Masa broni bez bagnetu/z bagnetem (kg) | 3,99/4,30 | 3,88/4,19 | 3,53/- | 3,86/4,16 | 3,49/- | -/4,0 | 3,9/? |
| Długość broni bez bagnetu/z bagnetem (mm) | 1288/1730 | 1212/1955 | 1015/- | 1227/1659 | 1020/- | 1020/1330 | 1100/1420 |
| Długość lufy (mm) | 800 | 724 | 510 | 730 | 508 | 508 | 600 |
| Pojemność magazynka | 4+1 | 4+1 | 4+1 | 4+1 | 4+1 | 4+1 | 4+1 |
| Szybkostrzelność praktyczna (strz/min) | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 |
| Prędkość początkowa pocisku (m/s) | 685 (nabój wz. 1891) | 660 (nabój wz. 1891) | 620 (nabój wz. 1891) | 865 (nabój z pociskiem lekkim wz. 1908) | 816 (nabój z pociskiem lekkim wz. 1908) | 816 (nabój z pociskiem lekkim wz. 1908) | 845 |
[edytuj] Ciekawostki
- Z karabinu Mosin korzystał najwybitniejszy snajper w historii wojskowości – Fin Simo Häyhä.
